86η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΜΝΗΜΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ 1936
86η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΜΝΗΜΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΕ 18 ΜΑΡΤΙΟΥ 1936. ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΙΚΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΦΩΣ ΤΟΥ ΚΑΪΡΟΥ ΚΑΙ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ. ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΩΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΙΓΥΠΤΙΩΝ.
Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος*
ΜΕΡΟΣ Α’ -ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΛΜΠΟΥΜ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΙΚΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟΥ ΚΑΪΡΟΥ ΦΩΣ.
Όταν οι εφημερίδες γράφουν Ιστορία ( ή πλανώνται ότι την γράφουν) ενώ στην ουσία η κάθε εφημερίδα γραφεί αποκλειστικά και μόνο τη δική της ιστορία. Έρχεται μετά ο χρόνος και αρκεί μια κλεφτή ματιά για να καταλάβει τα υποκειμενικά κριτήρια της δημοσιογραφίας στον τρόπο που προβάλλει τις ειδήσεις ειδικά σε εποχές αντιπαλότητας πολιτικής ή προσώπων. Από αυτήν την παγίδα δεν ξέφυγαν βέβαια και οι Αιγυπτιώτικες εφημερίδες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αντιμετώπιση της είδησης του θανάτου του Ελευθερίου Βενιζέλου, σαν σήμερα στις 18 Μαρτίου 1936, από δύο μεγάλες αιγυπτιώτικες εφημερίδες της εποχής , του Καΐρου ΦΩΣ και της Αλεξάνδρειας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ . Θα νόμιζε ο κάθε καλοπροαίρετος αναγνώστης ότι μιλούν για διαφορετικό πρόσωπο, διαφορετικής αξιολόγησης και σημασίας για την νεότερη Ελληνική Ιστορία. Σκοπός μας δεν ειναι να παρουσιάσουμε την είδηση, αυτή καθαυτή. Ούτε βέβαια να αξιολογήσουμε τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Αυτό το έχει κάνει ήδη η Ιστορία. Μέσα απο δημοσιεύματα των δυο Αιγυπτιώτικων εφημερίδων θα δούμε πως αντιμετώπισε η κάθε μια την είδηση. Αλώστε κοιτώντας από απόσταση είναι ηλίου φαεινότερων, η φιλοβασιλική πολιτική θέση της εφημερίδας του Καΐρου ΦΩΣ και η φιλοβενιζελική θέση της εφημερίδας της Αλεξάνδρειας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ. Η Ελλάδα του διχασμού έξω από τα σύνορα της.
Στο πρώτο μέρος, θα δούμε ένα φωτογραφικό άλμπουμ από αντιπροσωπευτικές δημοσιεύσεις της εφημερίδας του Καΐρου ΦΩΣ. Αντιβενιζελική μέχρι εσχάτων σημείων. Περνάει την είδηση του πιο επιδραστικού Έλληνα πολιτικού στον 20ο αιώνα στα ψιλά γράμματα, δεν του αφιερώνει ούτε ένα πρωτοσέλιδο, αλλά ούτε καν το χώρο που θα άξιζε μια ανταπόκριση από την κηδεία οποιουδήποτε του διαμετρήματος του.
Είναι απίστευτη μικρότητα ο τρόπος που παρουσιάζει την είδηση του θανάτου του, σε τρεις λέξεις. “Ο Βενιζέλος απεβίωσεν” συνοδευόμενες μάλιστα απο δυο κουβέντες της τελευταίας του επιστολής που σύμφωνα με την εφημερίδα αναφέρει “ότι λόγω εξουδετερώσεως των παραγόντων αναφωνώ από την καρδιά μου, Ζήτω ο Βασιλεύς”. Πέραν τούτου κι ένα σχολιάκι “ως χούφτα χώμα”. Το πρωτοσέλιδο της ίδιας ημέρας ωστόσο έχει δυο ελληνίδες πριγκίπισσες με φωτώ ως υποψήφιες βασίλισσες της Αγγλίας και άλλες ειδήσεις περιορισμένου ενδιαφέροντος. Αντιθέτως και πέρα απο τον απαξιωτικό τρόπο που αντιμετωπίζει το τέλος του, προσπαθώντας να κρατήσει δήθεν τα προσχήματα, δεν διστάζει να γράψει σε άλλο σημείωμα για “τη λεπτότητα του βασιλέως” να στείλει συλλυπητήρια στη χήρα του Βενιζέλου και στο μόνο πρωτοσέλιδο άρθρο ένεκα του θανάτου του, αφιερώνει το χώρο για να αναδημοσιεύσει το πολωτικό άρθρο της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, με την υπογραφή του δημοσιογράφου και ιδρυτή της, Γεωργίου Βλάχου, με τίτλο “Οι δύο νεκροί”.
Πριν ακόμα κηδευτεί ο Βενιζέλος, στο άρθρο αυτό εν ολίγοις συγκρίνει το θάνατο του Βενιζέλου με τον θάνατο του βασιλιά Κωνσταντίνου πριν λίγους μήνες και καταλήγει για τις δημόσιες εκδηλώσεις πένθους του Βενιζέλου στην Ελλάδα. “Παραπονούμεθα; Όχι. Νομίζομεν οτι πασα εκδήλωσις πένθους δι άνθρωπο ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στα δημόσια πράγματα και ο οποίος εσφράγισε με το όνομα του μίαν ολόκληρον εποχήν, είναι επιβεβλημένη και σεβαστή. Πρέπει όμως να μην υπερβαίνει τα πρέποντα όρια η εκδήλωσις ή μάλλον πρέπει να καταλείπεται εις πρόθυμον ανόσιον και κακήν εκμετάλευσιν των επιζώντων. Τον Ελευθέριον Βενιζέλον νεκρόν, ηυλαβήθημεν όλοι. Κατερχόμενο εις τον τάφο θα συνοδεύσουμε όλοι , εν συντριβή οι φίλοι του , ημείς εν σιωπή. Δεν νομίζομεν όμως, δεν νομίζουν τουλάχιστον οι αναμνήσεις μας οι οποίες δεν απέθανον και δεν ημπορούν να καταλυθούν- ότι πρέπει να χρησιμεύσει ο Νεκρός του εις δημοσίας περιφοράς, εις δεκαήμερους κηδείας,εις διήμερους σταθμούς, εις φιλελεύθερα προσκυνήματα , εις πολιτικάς λιτανείας. Διότι τα πράγματα αυτά εις την μνήμη του ουδεμία δόξα προσθέτουν, εις την προσπάθεια της Συμφιλιώσεως κάτι ενδέχεται να αφαιρούν…”. Ναι μεν, αλλά… δηλαδή.
Οι φιλοβασιλικοί και οι φιλελεύθεροι, οι διχασμένοι Έλληνες σε μια ακόμα εποχή πόλωσης. Γι αυτό άλλωστε ,από το φόβο των επεισοδίων, ματαιώθηκε η ιδέα για διήμερο προσκύνημα της σορού στην Αθήνα. Σε άλλο άρθρο της εφημερίδας ΦΩΣ, με τίτλο “Ο σεβασμός προς τον νεκρόν”, η αντιβενιζελική θέση της φιλοβασιλικής εφημερίδας είναι άλλη μια φορά απολύτως ξεκάθαρη. “Ο θάνατος είχε σκορπίσει πλέον τη γαλήνη του επί της μορφής εκείνου ο οποίος καθ όλον τον βίο του, δεν είχε γνωρίσει τη γαλήνη.” Ναι μεν, αλλά…οι πολιτικοί του φίλοι “ήθελαν τον θόρυβον , την ταραχή, την αναστάτωσιν, την οποία εφαντάζοντο ασυναισθήτως ότι θα είχε τη δύναμην πάντοτε να προκαλεί, ακόμα και νεκρός, ο Βενιζέλος”. Για να καταλήξει παρακάτω πανηγυρικά, νομίζοντας ότι τιμά το νεκρό με τα λόγια του “είναι η μόνη περίπτωσις κατά την οποία ο Βενιζέλος είναι εντελώς αθώος”. Άρα ένοχος για όλα τα υπόλοιπα. Κατά τ άλλα “ ο Βενιζέλος οποιοσδήποτε κι αν υπήρξε δικαιούται να τύχει ανάπαυσης και σεβασμού”.
Έναν σεβασμό που δεν επέδειξε η ίδια η εφημερίδα, δημοσιεύοντας καθ όλη τη διάρκεια του πένθους τις σχετικές ειδήσεις, στην τελευταία σελίδα ή σε ιδιαίτερα μικρά άρθρα προσπαθώντας με τον τρόπο αυτό να υποβαθμίσει την αξία του νεκρού. Σίγουρα δεν θα ήταν καθόλου ευχαριστημένος ο εκδότης αν ζούσε σήμερα. Η κατάργηση της βασιλείας από τη μια και το όνομα του μισητού , για το ΦΩΣ, πολιτικού στο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας της χώρας από την άλλη, είναι ενδεικτικά της αποτίμησης του έργου του καθενός.
Στο άλλο άκρο, απο τις 18 Μαρτίου που πέθανε ως τις 27 που κηδεύτηκε, αλλά και για ένα μήνα μετά η “αντίπαλη” εφημερίδα της Αλεξάνδρειας, αφιέρωνε στον ίδιο νεκρό όλα σχεδόν τα πρωτοσέλιδα της , το ένα μετά το άλλο, αλλά πολλές φορές και όλες τις σελίδες της, υποβαθμίζοντας συχνά ειδήσεις της επικαιρότητας για να έχει χώρο να εκθειάσει τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
[Συνεχίζεται. Στο δευτερο μέρος, φωτογραφικό άλμπουμ με τα δημοσιεύματα του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ. Στο τρίτο μέρος οι εκδηλώσεις πένθους των Αιγυπτιωτών αλλά και των Αιγυπτίων. Κι ένας μικρός επίλογος για τα τραγούδια που άρεσαν στον μεγαλο έλληνα πολιτικό Ελευθέριο Βενιζελο.]
Για τον Ελευθέριο Βενιζέλο έχουν γραφεί πολλά. Γενικές πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στους παρακάτω συνδέσμους.
https://www.venizelos-foundation.gr/el/eleftherios-venizelos-2/viografia/
https://el.wikipedia.org/wiki/Ελευθέριος_Βενιζέλος
*Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου
