ΟΤΑΝ Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΕΓΙΝΕ ΜΗΛΟΝ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ
Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος*
Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ
ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΤΟΥ
ΔΕΝ ΕΠΑΨΕ ΠΟΤΕ ΝΑ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΓΕΦΥΡΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΠΑΤΡΙΔΕΣ ΤΟΥ, ΕΛΛΑΔΑ ΚΙ ΑΙΓΥΠΤΟ
ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΗΛΟΝ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ ΕΝΙΟΤΕ
ΟΠΩΣ ΟΤΑΝ ΠΡΟΤΑΘΗΚΕ Η ΑΝΑΚΟΜΙΔΗ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΤΟΥ
ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ!!!
90 ΧΡΟΝΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΜΕΤΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ
ΤΙΜΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΙΜΑΤΑΙ ΑΠΟ ΑΥΤΟΝ.
Μια ημερομηνία , η 29η Απριλίου, όρισε τον επίγειο χρόνο του Κ. Π. Καβάφη, διάρκειας 70 ετών, 1863 της γεννήσεως και 1933 του θανάτου.
Στις 29 Απριλίου 2022, παρά ένα 90 χρόνια μετά την αποδημία του, το Ίδρυμα Ωνάση , στο οποίο περιήλθε το πρωτότυπο Αρχείο Καβάφη, υποστηρίζει την αποκατάσταση της Οικίας Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού και ανακοινώνει επίσης την ίδρυση Μουσείου Καβάφη στην Αθήνα!
«Η Οικία Καβάφη – ή αλλιώς το Μουσείο Καβάφη – στην Αλεξάνδρεια εγκαινιάστηκε το 1992 με πρωτοβουλία του ιστορικού και συγγραφέα Kωστή Μοσκώφ (1939-98), ενός ενεργητικού και χαρισματικού ανθρώπου των γραμμάτων και της επιστήμης, αλλά και Μορφωτικού Ακόλουθου στην Ελληνική Πρεσβεία του Καΐρου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αίγυπτο, ο Μοσκώφ δημιούργησε το Μουσείο Καβάφη με σκοπό τη στήριξη των σπουδών ποίησης μέσα από τα Καβάφεια Συνέδρια, που καθιέρωσε και ακόμη πραγματοποιούνται στο Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, παράλληλα με άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Ένα δωμάτιο της Οικίας έχει παραχωρηθεί και λειτουργεί σαν αίθουσα Στρατή Τσίρκα, στην οποία εκτίθεται φωτογραφικό υλικό και αντίτυπα των βιβλίων του.» όπως αναφέρεται στο Δελτιο τύπου του Ωνασείου και συνεχίζει πως «στόχος όλων μας δεν είναι η Οικία Καβάφη στην Αλεξάνδρεια να καταστεί ένα απλό μουσείο ή κάποιου είδους προσκύνημα. Αντίθετα, στόχος μας είναι, με τη βοήθεια και της ψηφιακής τεχνολογίας, να γίνει ένας ζωντανός χώρος για όλους, Έλληνες και ξένους, τουρίστες και μελετητές, που θέλουν για λίγο να αισθανθούν αυτήν την ιδιαίτερη συγκίνηση που, ακόμα και σήμερα, καταλαμβάνει όποιον μπαίνει σε αυτά τα δωμάτια όπου πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο ποιητής.»
Στο Μουσείο Καβάφη στην Αθήνα που έχει προγραμματιστεί να εγκαινιαστεί ,προβλέπεται να εκτεθεί το φυσικό Αρχείο του Καβάφη που περιήλθε στο Ίδρυμα Ωνάση πριν μια δεκαετία από τον καθηγητή Γ. Σαββίδη, μαζί με όσα προσωπικά του αντικείμενα, έπιπλα, βιβλία κ.λπ. κατάφερε το Ίδρυμα να συλλέξει.
Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το δελτίο τύπου του Ιδρύματος Ωνάση: www.onassis.org/el/news/the-onassis-foundation-supports-the-restoration-of-the-cavafy-museum-in-alexandria-in-collaboration-with-the-hellenic-foundation-for-culture)
Ζ<Ε4
Η πρώτη εκδήλωση που έγινε προς τιμήν του ποιητή και αφορούσε το σπίτι όπου έζησε τα τελευταία 25 χρόνια της ζωής του, ήταν τα αποκαλυπτήρια αναμνηστικής μαρμάρινης πλάκας στην είσοδο της πολυκατοικίας που βρισκόταν το διαμέρισμα του. Η πλάκα ήταν έργο του γλύπτη Αν. Λαζαρίδη , και αποκαλύφθηκε παρουσία του ιστορικού Χρ. Νομικού, του κριτικού Τίμου Μιλάνου και του Διευθυντή της Δημαρχίας Αλεξανδρείας, Ζαχάρ. Φωτογραφία από την ημέρα εκείνη εντοπίσαμε στην αιγυπτιώτικη εφημερίδα της Αλεξάνδρειας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ τον Απρίλιο του 1953 αλλά και του 1958 στα αφιερώματα της για τα 20 και 25 χρόνια από το θάνατο του. Υποθέτουμε πως η τοποθέτηση της πλάκας έγινε σε κάποιο από τα πρώτα μνημόσυνα του ποιητή, γιατί ήδη το 1953 αναφέρεται ως παλαιά.
Το 1971, με την ευκαιρία του ετήσιου αφιερώματος στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ της εποχής , δημοσιεύεται στις 21 Απριλίου άρθρο με τον σκανδαλώδη τίτλο « Όχι, δεν πρέπει να ανακομισθούν τα οστά του Καβάφη».
Κι ενώ φαίνεται αδιανόητο σήμερα να υπήρξε τέτοια πρόθεση, μαθαίνουμε από το άρθρο πώς λίγες μέρες πριν στην εφημερίδα των Αθηνών «Νέα Πολιτεία» είχε δημοσιευθεί άρθρο με τίτλο «Να ανακομισθούν τα οστά του Καβάφη» και πως μάλιστα η πρόταση αυτή τέθηκε μετά από αφιέρωμα του Ταχυδρόμου σχετικά με την αξιοποίηση της οικίας Καβάφη. Η υπογραφή του σπουδαίου Αλεξανδρινού Ιωάννη Χατζηφώτη, ερευνητή φιλόλογου, συγγραφέα,ι στοριοδίφη, κριτικού της λογοτεχνίας, ποιητή και δημοσιογράφου, ως συντάκτη του άρθρου και εμπνευστή της πρότασης ανακομιδής, προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση.
«Εχει χρέος η Ελληνική πατρίδα να φροντίσει την ανακομιδή των οστών του ποιητή που τόσο την ετίμησε. Γιατί ο Καβάφης δεν ανήκει στην Αλεξάνδρεια μόνο, ανήκει σε ολόκληρο τον Ελληνισμό. Άλλωστε η Αλεξάνδρεια του η πόλη σύμβολο σήμερα δεν υπάρχει. Έχει καθήκον η Ελλάς να ενδιαφερθεί για τα οστά του Καβάφη και η πρωτεύουσα να τον τιμήσει με κάτι περισσότερο από την ονομασία ενός δρόμου: με μια πλατεία όπου να στηθεί το άγαλμά του. Και ας γίνουν οι ενέργειες για τα οστά τώρα πριν είναι πολύ αργά».
Είναι φανερό πως μάλλον μιλάει ο θυμωμένος ακόμα με την εποχή του Νάσσερ επαναπατρισμένος Αιγυπτιώτης, που δεν θέλει ή που φοβάται να αφήσει μια τόσο σπουδαία σφραγίδα στην Αλεξάνδρεια που ο ίδιος έχασε. Αυτό καταλαβαίνει και ο αρχισυντάκτης του Ταχυδρόμου άλλωστε αφού διαφωνεί όπως γράφει «όχι γιατι ανήκουμε σε κείνους που δεν επαναπατρίστηκαν ακόμα και είναι φυσικό να θέλουμε να διατηρηθούν οι σφραγίδες της Ελληνικότητας στην Αλεξάνδρεια».
Στη συνέχεια απαντά στον Χατζηφώτη που επικαλείται τον κίνδυνο μεταφοράς των ελληνικών κοιμητηρίων της Αλεξάνδρειας αναφέροντας του πως ήδη από το 1960 υπάρχει σχέδιο προστασίας ορισμένων ταφικών μνημείων στα ξένα κοιμητήρια σε κάθε περίπτωση και μάλιστα στο σχετικό κατάλογο του Δημαρχείου Αλεξάνδρειας, πρώτο μνημείο στον κατάλογο αυτό είναι ο Τάφος του Καβάφη. Από το 1969 όπως μας ενημερώνει ο αρχισυντάκτης του Ταχυδρόμου «η υπηρεσία του Αλεξανδρινού Τουρισμού περιέλαβε τον τάφο του Καβάφη στα αξιοθέατα της πόλης για τους ξένους περιηγητές.» Και καταλήγει υποστηρίζοντας το αυτονόητο, την παραμονή του τάφου του ποιητή των κεριών ως απόδειξη «ότι κάποτε περάσαν από δω οι Έλληνες και έβαλαν την σφραγίδα της παρουσίας τους».
Σήμερα, μισό αιώνα μετά από αυτή τη διαμάχη γνωρίζουμε ότι τα Ελληνικά Κοιμητήρια της Αλεξάνδρειας βρίσκονται στην ίδια θέση και ο οικογενειακός τάφος του Καβάφη προσελκύει τουρίστες από όλον τον κόσμο χωρίς καν να είναι ένας από τους σπουδαία διακοσμημένους τάφους των Ελληνικών κοιμητηρίων.
Ο ποιητής κοιμάται ήσυχος τον αιώνιο ύπνο του στην πόλη που δεν έχασε και δεν τον έχασε. Τα ποιήματα του αναχωρούν από τα λιμάνια της Αλεξάνδρειας, βαρκούλες χάρτινες και φτάνουν στα λιμάνια και στις καρδιές στα πέρατα του κόσμου, προσκλήσεις ανοιχτές στην ανθρωπότητα να επισκεφθεί την χώρα, την πόλη, το σπίτι των τελευταίων χρόνων του ποιητή και τον αιώνιο οίκο του. Ελπίζουμε η συνεργασία των δύο ιδρυμάτων (Ελληνικού Πολιτισμού και Ωνάση να αποδώσει καρπούς, να μακροημερεύσει και η Οικία Καβάφη να πάρει τη σωστή θέση της στο σύγχρονο Παγκόσμιο Χάρτη των χώρων πολιτισμού και να βρίσκεται σ’ ένα συνεχή διάλογο με το Μουσείο Καβάφη της Αθήνας, με το φυσικό του Αρχείο, που ελπίζουμε κάποτε να εκτεθεί και στη γενέτειρα πόλη του.
*Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου>
