ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ: 

Γράφει ο Χρίστος Γ Παπαδόπουλος*

Η ΥΠΕΡΑΙΩΝΟΒΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΗ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΕΓΚΑΙΝΙΑΣΤΗΚΕ ΣΤΙΣ 12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΤΟΥ 1909, ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ. Α’ ΜΕΡΟΣ

Στις 17 Απριλίου του 1909 συνήλθαν οι Γ. Ρούσσος, Γ. Λεχωνίτης, Ι. Ψύχας, Θ. Βασιλειάδης και Ι. Ζαρακούδης στο γραφείο του πρώτου και αποφάσισαν την ίδρυση του Ελληνικού Ναυτικού Ομίλου Αλεξανδρείας. Οι ανωτέρω θεωρούνται ως ιδρυτική ομάδα του Ε.Ν.Ο.Α. Στην πρώτη προσωρινή επιτροπή συμμετείχαν και άλλοι επιφανείς εκπρόσωποι της Ελληνικής παροικίας της πόλης. Πρόεδρος της επιτροπής ορίσθηκε ο Δ. Ταμβακόπουλος και μέλη οι Π.Αρκουδάρης, Γ. Ρούσσος, Κ. Ροδοκανάκης, Κ. Πηλαβάκης, Θ. Βασιλειάδης, Ι. Ψύχας,  Ι. Ζαρακούδης και Γ. Λεχωνίτης. Σκοπός της δημιουργηθείσας επιτροπής που όρισε Ταμία των εκ των ιδρυτών Ι. Ζαρακούδη, ο οποίος έλαβε την εντολή σύμφωνα με δημοσίευμα της εποχής “να προβή εις την είσπραξιν των δωρεών , του αντιτίμου των ιδρυτικών μεριδίων και των συνδρομών των τακτικών μελών.”

 

 

Την επόμενη ημερα  η αιγυπτιώτικη εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ της Αλεξάνδρειας σημειώνει το σκεπτικό: “Όστις έτυχε ποτέ να μεταβεί εις την παρά το ανάκτορον του Ρασ ελ Ντιν παραλίαν, θα παρετήρησε βεβαίως τους διαφόρους νεωσοίκους, οίτινες κομψοί επί της αυτής ακτής υψούνται και επ αυτών κυματιζούσας τας σημαίας της εθνικότητος εκάστου ναυτικού σωματείου. Και θα παρετήρησε την Γαλλικήν , την  Ιταλικήν, την Αγγλικήν, την Γερμανικήν σημαίαν, τη δε Ελληνικήν εις μάτην θα ανεζήτησεν. Και όταν κατ έτος διοργανούνται εν τω λιμένι της πόλεως μας αι λεμβοδρομίαι και άλλοι ναυτικοί αγώνες, μόνον η Ελληνική σημαία δεν κυμματίζει επ ουδεμίας λέμβου και ουδέν Ελληνικόν σωματείον αντιπροσωπεύεται. Καυχόμεθα εν τούτοις ότι ανήκομεν εις έθνος ναυτικόν. Η έλλειψις λοιπόν ελληνικού ναυτικού σωματείου εν Αλεξανδρεία ήτο πλεόν αισθητή και ομολογούμεν οτι απο πολλού χρόνου συχνάκις εξεφράζοντο και ερρίπτοντο ιδέαι και ευχαί προς ίδρυσιν τοιούτου σωματείου. 

 

 

  Σήμερον δε ευρισκόμεθα εις την ευχάριστον θέσιν να αντιγραψωμεν ότι ιδρύθη επι στερεών βάσεων ο “Ελληνικός Ναυτικός Όμιλος” και εντός βραχυτάτου χρόνου παρά τοις αλλοις νεωσοικοις θα εγερθώσι και οι ελληνικοί νεωσοίκοι, η δε ελληνική σημαία με τα γλυκά της χρώματα θα κυμματίσει επ αυτών και ελπίσωμεν επί νικηφόρων λέμβων. 

  Μετά χαράς αναγράφομεν επίσης ότι προς ταχυτέραν επίτευξιν τουσ κοπού πάντες οι ενταύθα ομογενείς εφάνησαν, όπως πάντοτε, πρόθυμοι αρωγοί. Πολλοί προσέφεραν ήδη σεβαστά ποσά και δεν αμφιβάλλομεν ότι όσοι δεν το έπραξαν ακόμη, θα σπεύσουν να υποστηρίξωσι το νεοσύστατο σωματείο δια της υλικής τους συμβολής, διότι σημειωτέον ότι η τέλεια ίδρυσις και εγκατάστασις απαιτούσι σεβαστόν ποσόν. Ευχαρίστως μανθάνομεν ότι ενω οι ιδρυταί καταβάλλουσι πάσαν προσπάθειαν προς ταχυτεραν εγκατάστασιν των νεοσοικών και αγορά λέμβων, αθρόοι οι νέοι εγγράφονται ως τακτικά μέλη”

 

 

Στις 27 Μαϊου του 1909 μετα από αναβολή λόγω έλλειψης απαρτίας, πραγματοποιήθηκε η ιδρυτική γενική συνέλευση στην αίθουσα του  Ελληνικού Εμπορικού Επιμελητηρίου και εκλέχθηκε το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο του Ε.Ν.Ο.Α.

Πρόεδρος Γ. Ζερβουδάκης

Αντιπρόεδρος Γ. Ρούσσος

Ταμίας Ι. Ζαρακούδης

Γραμματέας Ι. Ψύχας

Έφορος Υλικού Ρ. Καρυδιάς

Έφορος Ασκήσεων Πετρ. Βασιλειάδης

Έφορος Νεοσοικών Θ. Βασιλειάδης

Σύμβουλοι Π.Αρκουδάρης, Γ. Αρχοντούλης, Κ. Πηλαβάκης, Γ. Λεχωνίτης και Κ. Ζερβουδάκης

 

 

Τον ίδιο καιρό περίπου, για να καταλάβουμε το ιστορικό πλαίσιο, στην ετήσια γενική συνέλευση της παροικίας,στις 29 Μαϊου 1909, στη  λογοδοσία της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας διαφαίνεται εν ολίγοις ο ευεργετικός οίστρος των Αιγυπτιωτών της πόλης. Βλέπουμε εκεί οτι πριν καλα καλα κλείσει η  πρωτη δεκαετία του αιώνα, πληθος έργων αναβαθμίζουν την Ελληνική παροικία στην πόλη. Στην εκθεση που διαβασε με τη σθεναρή του φωνή ο τότε πρόεδρος Εμ. Μπενάκης, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων  στην ίδρυση φιλανθρωπικών και ευεργετικών ιδρυμάτων των τελευταίων χρόνων στο 40.000 τ.μ κοινοτικό οικόπεδο του Σιατμπι. Η Σαλβάγειος Εμπορική Σχολή που ιδρύθηκε το 1907, το Μπενάκειο Οικονομικό Συσσίτιον, το Μπενάκειο Ορφανοτροφείο, η Ζερβουδάκειος Σχολή Αρρένων και θηλέων, η κατεδάφιση πτερύγων της Τοσιτσαίας Σχολής και η αντικατάσταση τους απο νέες διώροφες εγκαταστάσεις, η αναβάθμιση του Κοινοτικού Νοσοκομείου με νέα πτέρυγα δωρεάς Ζερβουδάκη καθώς και την είσπραξη πολλών κληροδοτημάτων στην Ε.Κ.Α. σ αυτό το ανθηρό περιβάλλον της Ε.Κ.Α δεν θα μπορούσαν βέβαια να απουσιάζουν και τα παρατράγουδα όπως η κατάχρηση που αποκαλύφθηκε  τεράστιου ποσού από τον πρώην Γραμματέα της Ε.Κ.Α, βλάβη που απεκατεστάθη μερικώς από την παραχώρηση γαιών εκ μέρους του καταχραστή, στην  Κοινότητα.

 

Τα ονόματα των Ελλήνων που συμμετείχαν στην κοινοτική επιτροπή των Αλεξανδρινών, είναι αρκετά για να καταδείξουν την ακμή της Κοινότητας. Εμ. Μπενάκης, Γ. Ζερβουδάκης, Μ. Σαλβάγος, Μ. Συναδινός, Θεοδωράκης, Κ. Χωρέμης, Γερ. Μακρής, Αρ. Πράτσικας, Δ. Ταμβακόπουλος κ.α

Στις 12 Δεκεμβρίου 1909 το ονειρο της ιδρυτικής ομάδας έγινε πραγματικότητα με την τελετή εγκαινίων του εντευκτηρίου του Ε.Ν.Ο.Α στην παραλία του Ρας Ελ Ντιν.  “Τα εγκαίνια του Ελληνικού Ναυτικού Ομίλου εσημείωσαν ενα ακόμα περίλαμπρον σταθμό προόδου και αναπτύξεων των εν Αιγύπτω Ελλήνων. Κατι το απείρως μεγαλοπρεπές είχεν η τελετή αυτή καθ ην η Α.Μ. ο Πατριαρχης Φώτιος προφανώς συγκινημένος ηυλόγησε το έργον της Ελληνίδος νεότητος. Μετά την τελεσην του αγιασμού ο Γ. Ζερβουδάκης, Πρόεδρος του Ομίλου,, δι ολίγων εύστοχων λέξεων διέγραψε τον σκοπόν του Ομίλου και ετόνισε την ανάγκην υπάρξεως τουτου ναυτικού κέντρου προπονήσεως των τέκνων της κατ  εξοχής ναυτικής χώρας μας οία ειναι η Ελλάς.

 

 

Κατόπιν μίλησε ωραιότατα  ο κ. Σκωτίδης εξάρας την μεγίστην εθνικήν σημασίαν ην εχει η ιδρυσις τοιουτου Ομίλου και εν τέλει η Α.Μ ο Πατριάρχης δια θαυμασίας προσλαλιάς συνεκίνησε βαθύτατα πάντας και μετ ευγλωττίας απαραμίλλου μετέφερεν ημάς νοερώς εις την μεγαλυτέραν ναυτικήν δόξαν της Ελλάδος εις την Σαλαμίνα ίνα εκείθεν αντλήσωμεν θάρρος και εγκαρτέρησιν.

 Ό,τι εκλεκτόν και κομψόν έχει να επιδείξη η παροικία μας παρίστατο κατά την ωραίαν ταύτην τελετήν… 

…Κυρίως ενεθουσίασε  πάντας το ωραίον παράστημα του Ομίλου οι οποίοι μετά ζηλευτής κομψότητος έφερον την ναυτικήν περιβολήν των. Την τελετήν ελάμπρυνεν η παρουσία της Ελληνικής φιλαρμονικής η οποία έπαιξεν ωραιότατα”

 

 

Στο επόμενο διάστημα δημοσιεύθηκαν και οι λόγοι του Έλληνα Γενικού Προξένου της Αλεξάνδρειας, κ. Σκωτίδη και του πρώτου προέδρου του Ε.Ν.Ο.Α , Γ. Ζερβουδάκη. 

Ο Γενικός Πρόξενος τόνισε στο λόγο του ότι ηταν αναμενόμενο από την παροικία που πρωταγωνιστεί στην Αίγυπτο ανάμεσα στα άλλα κατορθώματα της στα γράμματα, στη βιομηχανία και στο εμπόριο να θέλει να πρωταγωνιστήσει και στα ναυτικά αθλήματα , με την υποστήριξη των μεγάλων ευεργετών και τη γενναία χρηματοδότηση τους. Αν και  η ελληνική παροικία αδυνατεί να ετοιμάσει μεγάλη ναυτική δύναμη, ωστόσο μπορεί να εξασκήσει τους νέους να μη φοβούνται τη θάλασσα, να ψυχαγωγούνται όταν έχει γαλήνη και να να τολμούνε να αντιμετωπίζουν όταν ταράσσεται από τα κύματα.

 

 

Ο  Πρόεδρος του Ε.Ν.Ο.Α , Γ. Ζερβουδάκης μετεφερε μεταξύ άλλων κατά την ομιλία του στην τελετή των εγκαινίων, την ευτυχία του να υποδέχεται τον κόσμο στο ίδρυμα κατα την ημερα των εγκαινίων, δηλώνοντας ότι σκοπός του Ομίλου είναι να συμπληρώσει την αποστολή των ήδη λειτουργούντων αθλητικών συλλόγων, δίνοντας την ευκαρία στους νέους να γνωρίσουν και να αγαπήσπυν την θαλασσα στην οποία μεγαλούργησαν οι Ελληνες απο την αρχαιότητα. Τονίζει επίσης ότι  σκοπός του Ομίλου ειναι να παρέχει στους νέους το μέσον να αναπτύξουν τις σωματικές και τις ηθικές τους δυνάμεις σημειωνοντας χαρακτηριστικά “ …και λέγω ηθικάς, διότι η θάλασσα έχει ποίησιν και θέλγητρα, απρέχει ψυχικήν γαλήνη καταπραϋνοντας τα πάθη και καθιστώσα τα άτομα ευγενέστερα.”

 

 

Την μεγάλη αυτή ιστορική στιγμή  του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού στην Αλεξάνδρεια, με την ίδρυση του Ελληνικού Ναυτικού Ομίλου που όλοι οι Έλληνες της Αιγύπτου υπερηφανεύονται για αυτόν, έρχεται να σκιάσει λίγο η βιογραφία του  πρώτου Προέδρου του Ε.Ν.Ο.Α, που η ζωή και ο θάνατος του αποτελούν ένα δράμα από τα πιο σπαρακτικά, όπως αναφέρει η βιβλιογραφία της εποχής.

Ο Γεώργιος Ζερβουδάκης γεννήθηκε μες στη χλιδή, έζησε μέσα στα πλούτη, έπαιξε έναν κολοσσιαίο ρόλο στην κοινωνία, σκόρπισε την ευτυχία και τη χαρά με τα δυο του χέρια και στο τέλος πέθανε πάμφτωχος στη φυλακή, κάτω από τραγικές συνθήκες γνωστές στους παροικούντες,  μετά την τρομερή χρεωκοπία του λόγω της οποίας αυτοκτόνησε ο μεγαλύτερος αδερφός του Αμβρόσιος. Ο Γ. Ζερβουδάκης ο οποίος τιμήθηκε με πλήθος παράσημα και μεγαλόσταυρους, αναγκάστηκε να πωλήσει όλες τις καλλιτεχνικές του συλλογές και τα κοσμήματα της οικογενείας για να εξοφλήσει τους πιστωτές, χωρίς όμως να τα καταφέρει. Ο άνθρωπος που ευεργέτησε  πολλές οικογένειες να ανταποκριθούν στα δεινά της φτώχειας σώζοντας τους την ζωή, πέθανε πένης  αφήνοντας την οικογένεια του να στερείται ακόμα και τον επιούσιον. Η Ζερβουδάκειος Κοινοτική Σχολή στο Σάτμπι, όπως και ο Ελληνικός Ναυτικός Όμιλος Αλεξανδρείας του οποίου υπήρξε ο πρώτος Πρόεδρος, είναι ελάχιστα από τα ισχυρά αποτυπώματα του στην ιστορία του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού.

 

 

Οι πρώτοι αγώνες του Ε.Ν.Ο.Α έγιναν το Σάββατο 6 Αυγούστου 1910 στους νεοσοίκους του νεοσύστατου ομίλου στο Ρασ Ελ Ντίν και περιλάμβαναν αγώνες κολύμβησης 400 και 800 μέτρων, κολύμβηση παιδιών , λεμβοδρομίες, διελκυστίνδα κ.α. Η τελετή έκλεισε με την απονομή βραβείων που προσφέρθηκαν απο τα μέλη του Ομίλου.

Στη λογοδοσία του Ε.Ν.Ο.Α το 1926 φαίνεται η επιτυχία του Ομίλου από τα πρώτα χρόνια στις πολλαπλές βραβεύσεις, σε διάφορους διεθνείς αγώνες, των μελών του που εκείνη τη χρονιά ανέρχονταν στα 214 μέλη. Τη χρονιά εκείνη υπήρχε ήδη η φημολογία για ανάγκη μεταφοράς του Ομίλου σε άλλη γιατί ο κατεχόμενος χώρος από τους διάφορους ναυτικούς ομίλους προβλεπόταν να συμπεριληφθεί στον περίβολο των ανακτόρων. Οι διοικούντες την εποχή ήλπιζαν να γίνει αυτή η μεταφορά μετρά την κατασκευή του νέου ανατολικού βραχίονα στο λιμάνι της πόλης ώστε να έχουν την δυνατότητα να συνεχίσουν τις θαλάσσιες δραστηριότητες τους.

 

 

 

Τελικά, ο πρώτος κύκλος της υπεραιωνόβιας ιστορίας του Ελληνικού Ναυτικού Ομίλου έκλεισε οριστικά μισό αιώνα μετά την ίδρυση του, το 1958-1959 όταν αποφασίστηκε αμετάκλητα η μετεγκατάσταση του από την παραλία του Ρας Ελ Ντιν στη σημερινή του θέση.

Ο Ε.Ν.Ο.Α Υπήρξε ιδρυτικό μέλος στην Κολυμβητική Ομοσπονδία Ελλάδος. Ως το 1945 πρόεδροι του ομίλου διετέλεσαν οι: Γ. Ρούσος, Αντ. Μπενάκης, Α. Λεοντόπουλος, Κ. Κάσδαγλης, Γ. Πηλαβάκης, Γ. Οικονόμου. Στα χρόνια του β΄ παγκοσμίου πολέμου τα γραφεία του ΕΝΟΑ στέγασαν το Αρχηγείο του Ελληνικού Στόλου.

 

 

 

Στις φωτογραφίες που συνοδεύουν τη δημοσίευση μπορείτε να δείτε ντοκουμέντα της εποχής που τα περισσοτερα δημοσιεύονται γαι πρώτη φορά. Δημοσιεύματα της εφημερίδας “Ταχυδρόμος”, σπάνια φωτογραφία του παλαιού Ναυτικού ομίλου στο Ρασ ελ Ντιν από το αρχείο του Geopolitics and daily news, την πρόσκληση και το πρώτο πρόγραμμα  αγώνων του Ομίλου του 1910, αποδείξεις πληρωμών ενοικίασης  ερμαρίων και της παραλίας του Ρας ελ Ντιν στις αρχές του αιώνα, φωτογραφία του πρώτου Προέδρου αλλά και του Πατριάρχη Φωτίου που ευλόγησε την τελετή των εγκαινίων καθώς και ταυτότητες μελών του Ε.Ν.Ο. Α.

(Απαγορεύεται η αναδημοσίευση φωτογραφιών και κειμένου χωρίς την άδεια του συγγραφέα του άρθρου Χρίστου Γ. Παπαδόπουλου. Η κοινοποίηση του παρόντος ποστ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φυσικά και επιτρέπεται)

Υ.Γ Αμ έχετε στο προσωπικό σας αρχείο φωτογραφίες από την ιστορία του ομίλου θα σας ευχαριστούσαμε ιδιαίτερα αν μπορείτε να μας τις εμπιστευθείτε ώστε να ανασυνθέσουμε  μαζί την ιστορία του Ε.Ν.Ο.Α. Εννοείται ότι θα αναφερθεί η προσφορά σας επώνυμα.

*Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου