ΤΡΙΑ ΑΡΧΑΙΟ-ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΑ ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ
Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι δεν περνούσαν όλο το χρόνο τους δουλεύοντας, κτίζοντας πυραμίδες ή κάνοντας προετοιμασίες για τη μετά θάνατον ζωή. Τους άρεσε επίσης να παίζουν πολλά επιτραπέζια παιχνίδια και ειδικά στους ενήλικες.
Όλα σχεδόν τα επιτραπέζια παιχνίδια τους παίζονταν με αρχαίες αιγυπτιακές εκδόσεις ζαριών, κι αυτό γιατί κατά βάση ήταν όλα τυχερά παιχνίδια και για τους αρχαίους Αιγυπτίους, το στοιχείο της τύχης συμβόλιζε ότι η μοίρα τους ήταν στα χέρια των θεών.
Ας δούμε λοιπόν τρία από αυτά :
Το Mehen είναι ένα αρχαίο αιγυπτιακό παιχνίδι, αναφορές στο οποίο έχουν βρεθεί ήδη κατά την προδυναστική περίοδο, πριν από το 3100 π.Χ. Το παιχνίδι αποτελείται από μια σπείρα σε σχήμα κουλουριασμένου φιδιού με το κεφάλι του στο κέντρο του δίσκου. Το όνομα Mehen, μπορεί να αναφέρεται στη σπειροειδή μορφή του παιχνιδιού ή στην αναπαράσταση του από τον αιγυπτιακό θεό-φίδι Mehen.
Το παιχνίδι έπαψε να χρησιμοποιείται μετά το τέλος του Παλαιού Βασιλείου, περίπου το 2300 π.Χ. Εκτός από την Αίγυπτο, είναι γνωστό ότι το Mehen παιζόταν επίσης στην Κύπρο και στην Ιορδανία, κοντά στην περιοχή της Νεκράς Θάλασσας, καθώς δείγματα του βρέθηκαν σε ορισμένες τοποθεσίες εκεί.
Το Mehen ήταν πολύ διαφορετικό από άλλα αρχαιο-αιγυπτιακά παιχνίδια, αφού ήταν ένα παιχνίδι πολλών παικτών, έως και έξι. Οι αρχικοί κανόνες του είναι άγνωστοι. Δείγματα του πάντως έχουν βρεθεί μαζί με έξι κομμάτια σε σχήματα σκύλων, ιπποπόταμων και συνηθέστερα, λιονταριών, καθώς και με στρογγυλές μπάλες, η χρήση των οποίων είναι ασαφής. Ο αριθμός των κελιών στο πηνίο του πίνακα του παιχνιδιού κυμαινόταν από 40 έως 400. Φαίνεται ότι ο αριθμός των κελιών δεν επηρέαζε τους κανόνες του. Το πλήρες σετ του Mehen απεικονίζεται σε ένα σχέδιο στο Μασταμπά του Hesy στη Σακκάρα.
Αν και μετά το Παλαιό Βασίλειο αντικαταστάθηκε από άλλα παιχνίδια, θεωρείται πως δεν εξαφανίστηκε εντελώς. Το 1925 μάλιστα, ο Reginald Davies, Βρετανός αποικιοκράτης στο Σουδάν, κατέγραψε ένα παιχνίδι με τίτλο Lib El Merafib (Το Παιχνίδι της Ύαινας), το οποίο έπαιζαν οι Kababish του Βορείου Σουδάν, που μοιάζει πολύ με το Mehen, αφού παίζονταν σε ένα σπιράλ με όλα τα κομμάτια να χρειάζονται να φτάσουν στο πηγάδι στο κέντρο και στη συνέχεια να τα τρώει μια ύαινα κατά την επιστροφή τους.
Το Senet είναι ένα αρχαιο-αιγυπτιακό παιχνίδι με δίσκους από τα παλαιότερα στον κόσμο και χρονολογείται στην 1η Δυναστεία, περίπου το 3100 π.Χ. Πολλοί πίνακες παιχνιδιών Senet έχουν βρεθεί σε διάφορους αιγυπτιακούς τάφους, συμπεριλαμβανομένου του τάφου του Τουταγχαμών. Το Senet δεν παιζόταν μόνο στην Αίγυπτο, αλλά και σε άλλες χώρες του Λεβάντε και της Μεσογείου, όπως το Ισραήλ, ο Λίβανος και η Κύπρος, όπου έχουν βρεθεί δείγματα του.
Ο σκοπός του παιχνιδιού είναι μια προσπάθεια όλα τα κομμάτια να βγουν από το ταμπλό πριν από αυτά των αντιπάλων. Οι αρχικοί κανόνες του είναι άγνωστοι, αλλά έχουν αναπτυχθεί μερικές διαφορετικές ανακατασκευές βασισμένες σε σχέδια τάφων, θραύσματα επιγραφών και ιερογλυφικά σχέδια επί του ίδιου του πίνακα του παιχνιδιού. Οι περισσότερες ανακατασκευές από ιστορικούς δεν το κάνουν ένα συναρπαστικό παιχνίδι και είναι πολύ απλοϊκές, κάτι που είναι πραγματικά δύσκολο να πιστέψουμε λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη δημοτικότητα του κατά την αρχαιότητα.
Το Aseb είναι η αιγυπτιακή έκδοση του αρχαίου παιχνιδιού της Μέσης Ανατολής που ονομάζεται ¨Το Παιχνίδι των 20 Τετραγώνων¨. Σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, το αιγυπτιακό όνομα του ήταν Tjau, το οποίο στην αρχαία αιγυπτιακή αργκό σήμαινε ¨το πήρα¨ ή ¨μπίνγκο¨, αλλά άλλοι ισχυρίζονται ότι αυτό το όνομα είναι λάθος. Το Aseb σχετίζεται με το ¨Βασιλικό Παιχνίδι του Ουρ¨ στις πιο αρχαϊκές μορφές του και πιθανότατα έφτασε στην Αίγυπτο από τη Σουμερία, κατά τη 17η Δυναστεία. Εκδόσεις του Aseb έχουν βρεθεί στην Αίγυπτο, το Σουδάν, την Κρήτη, ακόμη και την Ινδία.
Είναι ένα παιχνίδι-αγώνας, στην ίδια κατηγορία με το Senet, αλλά πολύ πιο γρήγορο και απλούστερο, ενώ οι αρχικοί κανόνες του παραμένουν άγνωστοι.
