Το “Μαύρο Σάββατο του Καΐρου”, Μέρος 3ο
ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ 25 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1952 ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΙΣΜΑΗΛΙΑ…
Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος*
Ο πρωτοσέλιδος τίτλος του Ταχυδρόμου της επόμενης ημερας για τα γεγονότα της Παρασκευής 25 Ιανουαρίου 1952. “Σφόδρα και πολύνεκρος μάχη συνήφθη εις την Ισμαηλίαν κατόπιν Βρεττανικής απαιτήσεως προς αφοπλισμόν της Αιγυπτιακής Αστυνομίας.Αιγύπτιοι: 46 νεκροί,76 τραυματίαι.-Βρεττανοί: 3 νεκροί , 16 τραυματίαι”. Στο ίδιο πρωτοσέλιδο ανάλογοι και οι τίτλοι των υπόλοιπων άρθρων που δείχνουν το βάρος της πολεμικής ατμόσφαιρας. “Ύστατη ώρα. Θα διακοπούν αι σχέσεις Αιγύπτου-Μ. Βρεττανίας” , “Άγγλος εκπρόσωπος δικαιολογει τα βρεττανικά μέτρα αμύνης”, “Τετράωρος σύσκεψις του Υπουργικού Συμβουλίου της Αιγύπτου”, “Πώς δικαιολογεί το φόρειν όφις την χθεσινήν δράση του στρατηγού Έρσκιν”, “Η επιβολή του στρατιωτικού νόμου εις την περιοχήν της Διώρυγας”, “Πως εμφανίζεται η κατάστασις εις την περιοχήν της διώρυγος”.
Όλα ξεκίνησαν νωρίς το πρωι εκείνης της ημέρας, όταν βρεττανικός στρατος περικυκλωσε το αστυνομικό σταθμό μιας μικρότερης πόλης της περιοχής,της Τζενέφα,όπου αφόπλισαν τους παρόντες αστυνομικούς , αφαίρεσαν τα πυρομαχικά του σταθμού και παράλληλα με τις έρευνες στην πόλη ανέκριναν τους αστυνομικούς για τις εκρήξεις στις αποθήκες πυρομαχικών βρετανικού στρατοπέδου, την προηγουμενη μέρα. Φεύγοντας “απηγαγαν” 9 αστυνομικούς και αποχώρησαν στις 3 το μεσημέρι. Παράλληλα οι δυνάμεις της βρεττανικής κατοχής της διώρυγας, περικύκλωσαν αχάραγα το Διοικητηριο της Ισμαηλίας και ζητουσαν με τελεσίγραφο απο τους αστυνομικούς της Ζώνης της διώρυγας να παραδόσουν τα όπλα τους και να εγκαταλείψουν την περιοχή. Οι αρχές του αστυνομικου σταθμού απέρριψαν το αίτημα αφού πρωτα επικοινώνησαν με τον υπουργό Εσωτερικών της Αιγύπτου, “ο οποίος διέταξε όπως οι αστυνομικοί αντισταθούν μέχρι του τελευταίου ανδρός”. Παρα την απειλή του Βρεττανου διοικητή οτι θα βομβαρδίσει το Διοικητήριο και τους στρατώνες αν δεν παραδοθούν οι Αιγυπτιοι αξιωματικοί, το τελεσίγραφο του απερρίφθη πάλι. Λίγα λεπτα μετά οι Βρεττανοί πραγματοποίησαν τις απειλές τους και αρχισαν να χτυπούν με το βαρύ πυροβολικό τους, από στεριά κι από θάλασσα ενω αεροπλάνα πετουσαν χαμηλά πάνω από την πόλη.
“Οι Αιγύπτιοι (αστυνομικοί) παρά το ανισον των δυναμεων και του πυρός αντεστάθησαν επί τέσσαρας ώρας μέχρις ότου εξαντλήθησαν τα πυρομαχικά τους και πάλι όμως οι Αιγύπτιοι Αστυνομικοί παρέμειναν οχυρωμένοι και δεν παρεδίδοντο. Η Αιγυπτιακή κυβέρνησις θέλοντας να σώσει τους ήρωας αυτούς δια να μην πέσουν θύματα άγριας επιθέσεως μη έχοντας πλέον πυρομαχικά έδωσεν οδηγίας όπως παραδοθούν. Ο Στρατηγός Μάθιους ανεγνώρισε την γενναιότητα με την οποία επολέμησαν οι Αιγύπτιοι και υπεκλίθη μετά σεβασμού ενώπιον των κατά την παράδοσιν των όπλων εδήλωσεν δε οτι οι αιχμαλωτισθέντες άνδρες θα τύχουν εντίμου μεταχειρίσεως. Εις το πεδίον της τιμής έπεσαν 46 αστυνομικοί, 42 τραυματίαι μετεφέρθησαν εις τα αιγυπτιακά νοσοκομεία και αι βρεττανικαί αρχαί ανεκοίνωσαν ότι κρατουνται εις τα στρατόπεδα των άλλοι 30 τραυματιαι. Αι βρεττανικαί απώλειαι δεν εγνώσθησαν επακριβώς αλλά αι βρεττανικαί αρχαί ανεκοίνωσαν 3 νεκρούς και 13 τραυματίες.”
Το ίδιο απόγευμα ο Βρεττανός στρατηγός πρότεινε στο διοικητη του Αστυνομικου σταθμού, να συνεχιστει η λειτουργια του σταθμού αλλα μονο με 50 αστυνομικούς και την παρουσία ενός βρεττανού αξιωματικού, πρόταση που απερριφθη με οδηγίες του υπουργείου Εσωτερικών το οποίο κατέστησε υπευθυνες τις Βρεττανικές αρχές για όλες τις συνέπειες.
Οι Βρεττανοί από την πλευρά τους, ανέφεραν ότι παρά τις διαβεβαιωσεις της Αιγυπτιακής κυβένρησης ότι η βοηθητική αιγυπτιακή αστυνομία θα προστατεύει τους Βρεττανούς και τα συμφέροντα τους, στην πράξη αυτό δεν συνέβαινε για αυτο και επιχείρησε ως υστατο μέτρο τον αφοπλισμό της. Επικαλούνται επίσης το γεγονος οτι η βοηθητική αστυνομία σε άλλες περιοχές δεν οπλοφορούσε όπως συνέβαινε στην Διωρυγα καθως και τις υποψίες τους οτι η βοηθητικη αστυνομία είχε ενεργό ρόλο σε επιθέσεις κατα των βρεττανών.
Στο αρθρο για την κατασταση στην περιοχή της διωρυγας στην περιγραφη του ανταποκριτή φαίνεται το μένος της βρεττανικής επίθεσης. “Τόσο σφοδρό ήτο το πυρ των αγγλικών τανκς τα οποία έρριπτον βοβμβας 22 λιβρών ώστε έβλεπε κανείς τους πλήρεις άμμου σάκκους να εκτινάσσονται στον αέρα ωσάν απλά χαρτάκια, όπως επίσης τα μεγάλα τεμάχια τοίχων ακινήτου που ήταν εγκαταστημένοι οι χωροφύλακες απο σπίτια των οικοδομών και να μετακινούννται ως παιχνιδάκια.” Η ανακοίνωση δε απο Αιγύπτιο στρατιωτικό ότι είναι αποφασισμένοι για αγώνα μέχρι τέλους, γεγονός που εκνεύρισε τους άγγλους και επανήθαν με ακομα μεγαλύτερη δριμύτητα στην επίθεση. Οι Βρεττανοί όταν πια εισήλθαν στα ερείπια φρόντισαν πρωτα να συλλαβουν χίλιους περίπου αιχμαλώτους τους οποίους έστειλαν σε κοντινο στην Ισμαηλία στρατόπεδο.
Στο Κάιρο εντωμεταξύ, το ίδιο βράδυ συσκέπτονταν επί τετραώρου το υπουργικό συμβούλιο ενώ “κατά τη διάρκεια της συσκέψεως, πλήθος διαδηλωτών περικύκλωσαν το Προεδρικό μέγαρον κραυγάζοντες «Θέλουμε όπλα». Μεταξύ των διαδηλωτών περιελαμνάνοντο και κάτοικοι πρόσφυγες της Ισμαηλίας”.
Η Βρεττανική κυβέρνηση από την άλλη ενέκρινε κι έδωσε την πλήρη συγκατάθεση του για την επιβολή στρατιωτικού νόμου στην περιοχή της διώρυγος. Ενέκρινε επίσης την πρόταση του Βρεττανού διοικητή της διώρυγας να μην επαναληφθούν διαπραγματεύσεις με την Αιγυπτιακή Κυβέρνηση εφόσον η κυβέρνηση δεν ειναι αποφασισμένη να θέσει τέρμα στην τρομοκραική δράση, όπου τρομοκρατική δραση εννοεί καθε αγώνα που κάνουν οι Αιγύπτιοι για την πλήρη ανεξαρτησία της χώρας τους.
Στους “Ταϊμς” ο Αιγύπτιος Υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ότι “η Αίγυπτος δεν επιθυμεί ν αρχίσει οιασδήποτε διαπραγματεύσεις,απεφάσισε δε οριστικώς όπως επιμείνει επι της σημερινής της στάσεως μέχρις ώτου οι Άγγλοι εκκενώσουν τη χώρα”. Αλλες πηγές ανέφεραν τη σκεψη για διακοπή διπλωματικών σχέσεων Αιγύπτου με Αγγλία γεγονός που θα σήμαινε την απόσυρση των διπλωματικών εκπροσώπων εκατέρωθεν , δίνοντας το δικαίωμα στην Αίγυπτο να απελάσει τους υπηκόους του επιδρομέα , να θεσει μεσεγγύηση τις βρεττανικές περιουσίες στην Αίγυπτο και να αναλάβει μια τρίτη δύναμη την προστασία των Βρεττανικών συμφερόντων.
Η ηρωϊκή αντίσταση των Αιγύπτιων αστυνομικών στο επαναλαμβανόμενο εγκληματικό μένος της Βρεττανικής αποικιοκρατίας και των βρεττανικών συμφερόντων στη Διώρυγα της Αιγύπτου, αποτιμήθηκε ως κορυφαία πράξη στον μακρύ απελευθερωτικό αγώνα των Αιγυπτίων από τον Αγγλικό ζυγό, γι αυτο άλλωστε, τιμωντας τη μνήμη εκείνου του αγώνα, η 25η Ιανουαρίου, καθιερώθηκε ως Ημέρα της Αστυνομίας και επίσημη εθνική αργία . Χρόνια αργότερα, η ίδια μέρα, θα σηματοδοτούσε την σύγχρονη Αιγυπτιακή Ιστορία, ως ημέρα της Αιγυπτιακής επανάστασης ,το 2011. Η ημέρα αυτή που εγινε αιτία να αλλάξει ,όπως θα δούμε, το πολιτικό σκηνικό της Αιγύπτου το 1952, προκάλεσε και πάλι την ανατροπή του πολιτικού σκηνικού που εξαιτίας της επιβλήθηκε, εξήντα χρόνια μετά.
Πριν αλλάξει όμως καλά καλά η ημέρα στο ημερολόγιο, όπως είδαμε, ξεκίνησαν ήδη οι διαδηλωσεις γύρω απο το Προεδρικό μέγαρο το βραδυ της Παρασκευής, την ώρα που συνδερίαζε το Υπουργικό Συμβούλιο της Αιγύπτου. Κανείς δεν φαντάστηκε αυτο που θα επακολουθούσε, κανείς ακόμα δεν ήξερε τι μέρα θα ξημερώσει. Η μέρα που ξημέρωσε γράφτηκε στην Ιστορία ως το “Μαύρο Σάββατο του Καϊρου”… Του μαύρου,παραδομένου στις φλόγες, Καϊρου…
(συνεχίζεται)
Στις φωτογραφίες που επισυνάπτονται θα δείτε σε πρώτη ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ δημοσίευση της σελίδας μας, ένα άλμπουμ με καρτ ποστάλ της Ισμαηλίας από την δεκαετία του 1920 από ιδιωτική συλλογή , τις οποίες ο Βρεττανός κάτοχος του, Simon Burgess, μου έδωσε άδεια για την αναδημοσίευση με την προσθήκη των υδατογραφιών. Tο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ της 26.1.1952 , προέρχεται από το ψηφιακό αρχείο της Βουλής .
*Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου
