ΜΕΡΟΣ Γ΄- 86η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΜΝΗΜΗΣ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΕΣ ΚΑΙ ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΟΥΝ ΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟ ΕΛΛΗΝΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΟ 1936. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΣΕ ΚΑΪΡΟ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΤΟ 1915.
Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος*
Είδαμε πώς και πόσο διαφορετικά αντιμετώπισαν οι αιγυπτιώτικες εφημερίδες την είδηση του θανάτου του μεγάλου πολιτικού Ελευθερίου Βενιζέλου. Οι Ελληνικές Κοινότητες της Αιγύπτου όμως δεν παρέλειψαν να τιμήσουν τη μνήμη του νεκρού με την ίδια θέρμη.
Στο Κάιρο το μνημόσυνο για τον Βενιζέλο ανέλαβε η “Κρητική αδελφότητα” στον Κοινοτικό Ιερό Ναό Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης, στις 29 Μαρτίου. Παραβρέθηκαν διπλωματικές και κοινοτικές αρχές, επί προεδρίας Παρίσση Μπελένη, Πρόεδροι Σωματείων, μαθητές των εκπαιδευτηρίων με τους εκπαιδευτικούς και πολλοί “εκ των επιλέκτων της παροικίας μας” όπως αναφέρει στο σχετικό δημοσίευμα η εφημερίδα ΦΩΣ. Ο Πατριαρχικός επίτροπος εξύμνησε τις αρετές του εκλιπόντος και το εκκλησίασμα φώναζε “Αιωνία αυτού η μνήμη.”. Στις 31 Μαρτίου 1936 μάλιστα η εφημερίδα ΦΩΣ δημοσίευσε πρωτοσέλιδα φωτογραφία στην οποία απεικονίζονται οι επίσημοι εξερχόμενοι του Κοινοτικού Ναού από το μνημόσυνο.
Στην Αλεξάνδρεια, “το πένθος της παροικίας επί τω θανάτω του Ελ. Βενιζέλου” περιγράφεται στο εν λόγω άρθρο του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ. “Ευθύς μόλις κυκλοφόρησε το θλιβερόν άγγελμα, πλείστα ελληνικά καταστήματα και γραφεία ύψωσαν μεσίστιους σημαίας, πολλά δε έγκριτα μέλη της παροικίας έσπευσαν να απευθύνουν τηλεγραφικώς τα συλλυπητήρια των προς την βαρυπενθούσαν χήραν ακι τους υιούς του αειμνήστου μεγάλου Έλληνος. Επίσης συλλυπητήρια τηεγραφήματα για την απώλειαν του δημιουργού του ιστορικού κόμματος των φιλελευθέρων εστάλησαν προς τον νυν ηγέτη του κόμματος, κ. Σοφούλη Τη συγκίνηση της Ελληνικής παροικίας, δια το όντως εθνικό πένθος της Ελλάδος συμνεμερίσθηκαν και οι ξέναι παροικίαι. Αι ξέναι εφημερίδες της πόλεως μας, ιδίως δε αι Γαλλική και Αγγλική,αναγγέλουσιν τον θάνατον του Ε.Β εύρον τας θερμοτέρας φράσεις δια να εκφράσουν οι τίτλοι, υπό τους οποίους οι ξένοι δημοσιογράφοι δημοσιεύουν μακρά άρθρα δια τον Ε.Β του οποίου δημοσιεύουν εκτενείς υμνογραφίες και διαφόρους εικόνας.”
Η Κρητική Αδερφότητα Αλεξανδρείας και η Ελληνική κοινότητα Αλεξανδρείας εξέδωσαν ψηφίσματα, για αποστολή συλλυπητηρίων, ύψωση μεσίστιων των σημαιών μέχρι την κηδεία του ,πάνδημο τέλεση μνημοσύνου στις 29 Μαρτίου στον Ευαγγελισμό με παράκληση προς την Α.Θ.Μ Πατριάρχη να παραβρεθεί καθώς και οι προξενικές αρχές , οι Ελληνες δικαστές ,τα προεδρεία των Ελληνικών Σωματείων και όλη η παροικία. Την ημέρα του μνημοσύνου δόθηκε αργία στα σχολεία για να παραβρεθούν και οι μαθητες /εκπαιδευτικοί στην τελετή. Τέλος, το ψήφισμα όριζε κατάθεση στεφάνου.
Τελικά όλοι οι παρπάνω παραβρέθηκαν και χοροστάτησε ο Πατριάρχης Νικόλαος. Πρόεδρος την εποχή εκείνη ήταν ο Μικές Σαλβάγος. Μετά το μνημόσυνο έγινε κατάθεση στεφάνων κι εκφωνήθηκαν λόγοι,μεταξύ των οποίων και από τον Μαζλούμ Χοσιμάκη εκπρόσωπο των Οθωμανών Κρητικών , επίσης από εκπρόσωπο των Ισραηλιτών Κρητικών και βέβαια της Κρητικής Αδελφότητας Αλεξανδρείας.
Στο πένθος συμμετείχαν και άλλες Ελληνικές Κοινότητες της Αιγύπτου όπως η Κοινοτητα Ισμαηλίας, η Κοινότητα Πορτ Σαίντ απ όπου ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ δημοσιευει φωτογραφία με τους Κάσιους της πόλης και το μεγαλοπρεπές τους στεφάνι εις μνήμη του Ε.Β.
Δεν ήταν όμως μόνο οι Αιγυπτιώτες που συμμετείχαν στο πανελλήνιο πένθος αλλά και οι Αιγύπτιοι. Για την ακρίβεια το Ινστιτούτο Αιγύπτου, του οποίου το Προεδρείο εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία “ ο θάνατος του Ε.Β τβυθίζει εις πένθος το Ινστιτούτο Αιγύπτου, του οποίου αποτελεί μέλος ο διαπρεπής πολιτικός. Κατά την εξ Αιγύπτου διέλευση του τον Απρίλιο του 1915, εν εκτάκτω συνεδριάσει, παρουσία των μελών του Διπλωματικού Σώματος και πολλών προσωπικοτήτων ο Βενιζέλος εγένετο δεκτός εν πάση επισημοτήτι υπό του Ινστιτούτου Αιγύπτου και επιδώσαντος αυτώ ταυτοχρόνως του Προέδρου Γιακούμπ Αρτίν Πασά το μετάλλιον και το σχετικόν δίπλωμα. Το Ινστιτουτο θεωρεί τιμή του το ότι συγκαταλέγετο εις τας τάξεις του, μεταξύ τόσων διασήμων ανδρών, το εύστροφον τούτο πνεύμα, ο σοφός αυτός, ο οποίος έπαιξε τόσον σπουδαίον ρόλον εις τα πεπρωμένα της χώρας του.”
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 7 Απριλίου 1936, ακριβώς είκοσι ένα χρόνια μετά την επίσκεψη του Βενιζέλου στο Κάιρο το 1915, το Ινστιτούτο της Αιγύπτου τέλεσεν πολιτικό μνημόσυνο στη μνήμη του στο οποίο μίλησαν ο καθηγητής Θεόδωρος Παπαϊωάννου στα Γαλλικά όπως και ο Έλληνας Πρέσβυς Δενραμής σημειώνοντας μεταξύ άλλων “ Υπήρξε μέγας Ελλην., υπήρξε επίσης μέγας Ευρωπαίος και ειρηνιστής. Το όνομα του είναι παγκοσμίως σεβαστόν. Ο θάνατος του έθλιψεν βαθέως τη χώρα μου.”
Παράλληλα με τις εκδηλώσεις τιμής εις μνήμη του αποθανόντος, ξεκίνησε και ο “Πανελλήνιος έρανος δια το μνημείο του Βενιζέλου” από αθηναϊκή επιτροπή, στην οποία προσκλήθηκαν να συμμετέχουν κι επιφανεις Ελληνες της διασποράς . Από την Αλεξάνδρεια προσκλήθηκαν ο Μικές Σαλβάγος και ο Γεώργιος Ρούσσος και από το Κάιρο ο Κ. Μάτσας.
Μέσα στον Απρίλιο, οι εκδηλώσεις στην Αλεξάνδρεια συνεχίστηκαν αυτη τη φορά με κινηματογραφικά αφιερώματα στους κινηματογραφους ΡΙΑΛΤΟ και ΙΣΙΣ. Ο πρωτος διαφήμιζε αρχικά τη μεταφορά της σορού του Ε.Β εις το σταθμό της Λυών, με τιμητικά αποσπάσματα του Γαλλικού στρατου που απέδιδαν τιμές συνοδεία μουσικής καθως και τα συλλυπητήρια των στρατηγων στην οικογένεια του εκλιπόντος πριν επιβιβαστεί η σορός του στην ειδική αμαξοστοιχία. Αργότερα διαφήμιζε την προβολή της κηδείας του στα Χανιά με όλες τις λεπτομέρειες. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν τηλεοράσεις αλλά η δυναμη της εικόνας είχε ήδη εκτιμηθεί κατάλληλα, για αυτο σε τοσο μεγάλα γεγονότα οι κινηματογράφοι λειτουργουσαν κατα κάποιο τρόπο ως μεγάλες δημόσιες τηλεοράσεις.
Ο κινηματογράφος ΙΣΙΣ διαφήμιζε καθημερινές προβολές δύο ταινιών, η μία εκ των οποίων ήταν η επίσημη ταινία “ κηδεία του Ε.Β” διάρκειας 45 λεπτών και η δεύτερη “Ο βίος και τα πάθη του Ιησού Χριστού” εις ομιλούσαν και άδουσαν έκδοσιν, αφού ήταν προπασχαλινή περίοδος.
Τέλος, δημοσιεύουμε περισσοτερες φωτογραφίες από την επίσκεψη του Βενιζέλου σε Αλεξάνδρεια και Κάιρο το πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου του 1915. Στην Αλεξάνδρεια από τις επισκέψεις του στο Αβερώφειο και στις οικίες Ζερβουδάκη και Σαλβάγου.
Στο Κάιρο από την επίσκεψη τους στις Πυραμίδες αλλά και στην έπαυλη Κάσδαγλη όπου φιλοξενήθηκε κατα την παραμονή του και από τη βεράντα χαιρετάει το πληθος. Οι φωτογραφέις προερχονται από το αρχείο του Ιδρύματος Βενιζέλου ή από το Ε.Λ.Ι.Α.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ με έναν μικρό επίλογο ο οποίος ολοκληρώνει το αφιερωμα στην μνήμη του Ελευθερίου Βενιζέλου, μέσα απο αιγυπτιώτικες φωτογραφίες και εφημερίδες.
*Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου
