Η Πρέσβυς της Ελλάδας στην Αυστρία Αικατερίνη Κόικα στο Hephaestus Wien
Georg Gstrein
«H συμβολή του οικουμενικού ελληνισμού έχει αποδειχθεί ιστορικά και διαχρονικά σημαντική»
Κυρία Πρέσβυ, σας καλωσορίζουμε στη Βιέννη και στην ιστοσελίδα Hephaestus Wien. Έχετε αναλάβει καθήκοντα στη Βιέννη εδώ και λιγότερο από έναν χρόνο και πρόκειται για το πρώτο πρεσβευτικό σας πόστο. Θα είχατε την καλοσύνη να μας πείτε λίγα λόγια για τη μέχρι τώρα διαδρομή σας στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών; Ποιοι σταθμοί της υπηρεσιακής σας πορείας υπήρξαν για σας οι πιο σημαντικοί και γιατί;
Η ανάληψη των καθηκόντων μου ως Πρέσβεως της Ελλάδας στην Αυστρία, ιδιαίτερα σε πρώτο Πρεσβευτικό πόστo, περιποιεί σε μένα τιμή αλλά και πρόκληση:
Τιμή, διότι η πολιτική και η υπηρεσιακή ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών εκφράζει με την ανάθεση της ευθύνης αυτής, την εμπιστοσύνη της προς εμένα.
Πρόκληση, επαγγελματική και προσωπική, δεδομένου ότι η Αυστρία είναι μια ευρωπαϊκή χώρα, εταίρος, με την οποία έχουμε εξαιρετικές σχέσεις και επιδιώκουμε να αναπτύξουμε ισχυρότερες συνέργειες τόσο διμερώς όσο και στο διεθνές και περιφερειακό πεδίο.
Η Αυστρία είναι επίσης μια χώρα, όπου ο ελληνισμός έχει καταγράψει μια ιστορική, συνεχή παρουσία για περισσότερο από δύο αιώνες με λαμπρά ίχνη συνεισφοράς, παρακαταθήκη τόσο για μας όσο και για την σημερινή εδώ ελληνική ομογένεια, η οποία εξακολουθεί να μας τιμά, όντας απολύτως και σε υψηλότατο βαθμό ενταγμένη και συνεισφέρουσα στην αυστριακή κοινωνία.
Όπως είναι ευνόητο, η θητεία μου στη Βιέννη έχει σαν έρεισμα αφετηρίας και μια υπηρεσιακή διαδρομή στο Υπουργείο Εξωτερικών. Είχα την τύχη να υπηρετήσω σε διαφορετικά πόστα είτε στην Κεντρική Υπηρεσία είτε στο εξωτερικό και πάντοτε να αποκομίζω εμπειρία και γνώσεις που εμπλούτιζαν τους επαγγελματικούς μου ορίζοντες και μου έδιναν την ευκαιρία να προσπαθώ να λειτουργώ πάντοτε δημιουργικά και αποτελεσματικά για την καλύτερη δυνατή διαχείριση θεμάτων απτομένων των διμερών και πολυμερών σχέσεων της χώρας μας και για την καλλιέργεια επαφών με τον ελληνισμό στο εξωτερικό. Η στήριξη μάλιστα των Eλλήνων του εξωτερικού και η συνεργασία μαζί τους υπήρξε και παραμένει για μένα προσωπικά κορυφαία προτεραιότητα και ευθύνη.
Θεωρώ επιβεβλημένο να κάνω ιδιαίτερη αναφορά στην πρόσφατη θητεία μου ως επικεφαλής του Διπλωματικού Γραφείου της Προεδρίας της Δημοκρατίας, του υψίστου θεσμού της Πολιτείας. Η σημαντική αυτή περίοδος αποτέλεσε για μένα μεγίστη τιμή και μοναδική εμπειρία.
Σε ποιο επίπεδο βρίσκονται, κατά τη γνώμη σας, οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας και Αυστρίας; Ποιοί είναι οι βασικοί άξονες στις επαφές μεταξύ των δύο χωρών και πώς έχουν διαμορφωθεί οι πολιτικοί, οικονομικοί και πολιτιστικοί δεσμοί των δύο κρατών τα τελευταία χρόνια; Ποιά είναι η εικόνα που έχετε σχηματίσει από τις μέχρι τώρα επαφές σας με αξιωματούχους της αυστριακής κυβέρνησης;
Οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Αυστρίας έχουν, όπως γνωρίζετε, μακρά ιστορία. Παρουσία Ελλήνων στη Βιέννη μαρτυρείται, όπως προανέφερα, ήδη από την εποχή του 18ου και τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα, λόγω μετακινήσεων εμπορικού χαρακτήρα. Μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα οι Έλληνες είχαν αναδειχθεί σε αποκλειστικούς φορείς του εξωτερικού ανατολικού εμπορίου της αυτοκρατορίας των Αψβούργων και σταδιακά οι Έλληνες της Βιέννης ανέπτυξαν μεγάλη επιχειρηματική οργάνωση μέσω εμπορικών ή τραπεζικών οίκων. Ελληνικές εμπορικές οικογένειες ενσωματώθηκαν στην αυστριακή κοινωνία, αναδείχθηκαν οικονομικά και κοινωνικά, απέκτησαν τίτλους ευγενείας και έγιναν εξέχοντα μέλη της βιεννέζικης αστικής τάξης. Κάποιοι από αυτούς κατέλαβαν αξιώματα στη διοίκηση της χώρας ή διέπρεψαν στις επιστήμες και τις τέχνες.
Ο πυρήνας των σημερινών ελληνικών κοινοτήτων της Αυστρίας προήλθε από γενιές Ελλήνων φοιτητών των δεκαετιών του ΄50 και ΄60. Οι περισσότεροι Έλληνες που σήμερα ζουν στην Αυστρία – και είναι περισσότεροι από 10.000- διαμένουν κυρίως στη Βιέννη, στο Graz και στο Linz, και είναι στην πλειοψηφία τους ακαδημαϊκοί- γιατροί, μηχανικοί και λοιποί επιστήμονες- όπως επίσης καλλιτέχνες, έμποροι ή επιχειρηματίες.
Η μακραίωνη παρουσία Ελλήνων στην Αυστρία συνέβαλε στην ανάπτυξη εξαιρετικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών σε όλους τους τομείς: πολιτικό, οικονομικό ή πολιτιστικό. Και οι άριστες αυτές σχέσεις διατηρούνται ως σήμερα, τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο. Ελλάδα και Αυστρία οριοθετούν μία γεωγραφική περιοχή- η μία σε κομβικό σημείο στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης και η άλλη στην καρδιά της σημερινής ενωμένης Ευρώπης-, ιδιαιτέρως πλούσια σε ιστορία, ανταλλαγές και παραδόσεις.
Σήμερα, και οι δύο χώρες συμβάλλουν, στο πλαίσιο της κοινής τους πορείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην προώθηση διεθνώς της ειρήνης, της ασφάλειας, της σταθερότητας και της αναγκαιότητας διαχείρισης, υπό πνεύμα συναίνεσης, των παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η προστασία του περιβάλλοντος, το μεταναστευτικό, η κυβερνο-ασφάλεια κ.α.
Οι διμερείς οικονομικές μας σχέσεις εξ άλλου βαίνουν βελτιούμενες. Οι ελληνικές εξαγωγές στην Αυστρία, παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια σταθερά αυξητική πορεία. Ειδικότερα, στον τομέα των τροφίμων, το ελληνικό ελαιόλαδο, το γιαούρτι, η φέτα και οι ελιές έχουν ενταχθεί πλήρως στη διατροφική κουλτούρα των Αυστριακών. Πέραν των ποιοτικών ελληνικών εστιατορίων σε όλη τη χώρα, ολοένα και περισσότερο έδαφος κερδίζουν τα καταστήματα delicatessen, που εμπορεύονται ελληνικής προέλευσης και εξαιρετικής ποιότητας τρόφιμα, κρασιά και άλλα προϊόντα. Σημαντικές ελληνικές εξαγωγές προς την Αυστρία καταγράφονται επίσης σε φάρμακα και αλουμίνια. Σταθερά μεγάλος είναι, εξ ίσου, και ο όγκος των ελληνικών εισαγωγών από την Αυστρία.
Στην Ελλάδα δραστηριοποιείται αξιοσημείωτος αριθμός αυστριακών επιχειρήσεων, κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών, ενώ αυστριακό επενδυτικό ενδιαφέρον έχει εκφρασθεί επίσης για έργα στο πεδίο των κατασκευών, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της διαχείρισης αποβλήτων αλλά και σε άλλους τομείς.
Αντιστοίχως, λιγότερες μεν σε αριθμό, αλλά ιδιαίτερα σημαντικές ελληνικών συμφερόντων εταιρίες έχουν αναπτύξει δραστηριότητα στην Αυστρία, κυρίως στους τομείς της εστίασης, στις νέες τεχνολογίες και στα μη αλκοολούχα ποτά.
Στο πεδίο του τουρισμού, όπου η χώρα μας καταρρίπτει τελευταία κάθε χρόνο το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, η κίνηση από την Αυστρία προς την Ελλάδα βαίνει επίσης διαρκώς αυξανόμενη, υπερβαίνοντας, σύμφωνα με τις πρώτες σχετικές εκτιμήσεις, τους 550.000 επισκέπτες για το παρελθόν έτος 2019.
Στόχος μας είναι η περαιτέρω σύσφιξη των δεσμών μεταξύ των δύο χωρών μέσω και της σύναψης Συμφωνιών και Μνημονίων συναντίληψης και συνεργασίας στην οικονομία, τον πολιτισμό, την εκπαίδευση και την έρευνα.
Ως γνωστόν, η Αυστρία, μετά την πολιτική κρίση του περασμένου Μαΐου, που οδήγησε στον σχηματισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης και σε πρόωρες εκλογές, απέκτησε μόλις προ μηνός περίπου νέα ομοσπονδιακή κυβέρνηση με ορίζοντα πενταετίας. Οι επαφές μας, τόσο με αξιωματούχους της υπηρεσιακής κυβέρνησης όσο και με στελέχη της νέας κυβέρνησης συνασπισμού Λαϊκού Κόμματος και Πρασίνων, βασίσθηκαν και βασίζονται μέχρι τώρα σε σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης και ειλικρινούς διάθεσης για συνεργασία, για υγιή και γόνιμο διάλογο και για ανταλλαγή απόψεων, ακόμη και σε θέματα, όπου μπορεί να υπάρχουν η να προκύπτουν τυχόν διαφορές ή αποκλίσεις.
Πέραν των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών σε επίπεδο Πρεσβειών, πρέπει εξ άλλου να τονιστεί το σημαντικό έργο, στο πλαίσιο της εξυπηρέτησης ελλήνων και αυστριακών πολιτών που ζουν αντίστοιχα σε Αυστρία και Ελλάδα, τόσο του Προξενικού Γραφείου στην Πρεσβεία μας στη Βιέννη και του Επίτιμου Γενικού Προξενείου μας στο Salzburg όσο και της Αυστριακής Πρεσβείας Αθηνών και των Επιτίμων Προξενικών Αρχών της Αυστρίας σε αρκετές ελληνικές πόλεις.
Όμως, εκτός από τις διμερείς σχέσεις, η Πρεσβεία της Ελλάδας στην Αυστρία έχει και την ευθύνη της παρακολούθησης του έργου Διεθνών Οργανισμών, που εδρεύουν στη Βιέννη. Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της Διπλωματικής μας Αρχής και ως Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Ελλάδας σε Διεθνείς Οργανισμούς;
Πράγματι, η Πρεσβεία της Ελλάδας στη Βιέννη έχει μία διττή ιδιότητα, αφενός μεν ως διμερής Διπλωματική Αρχή με πλείονες υποχρεώσεις, αφετέρου δε ως Μόνιμη Αντιπροσωπεία σε σειρά εξειδικευμένων Διεθνών Οργανισμών, εντός και εκτός συστήματος των Ηνωμένων Εθνών, που εδρεύουν στην αυστριακή πρωτεύουσα. Το αντικείμενο και το πεδίο δράσης αυτών των Οργανισμών, Επιτροπών ή Διασκέψεων είναι ποικίλο και καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα θεματικών διεθνούς πολιτικού, οικονομικού, εμπορικού ή άλλου ενδιαφέροντος.
Ενδεικτικά και μόνο σας αναφέρω ότι παρακολουθούμε στη Βιέννη τις εργασίες του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, του Οργανισμού της Συνθήκης για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών, του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα, της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για το Διεθνές Εμπορικό Δίκαιο, της Επιτροπής για την Πρόληψη του Εγκλήματος και για την Ποινική Δικαιοσύνη, του Διακανονισμού Wassenaar, της Διάσκεψης των Μερών στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος, της Διάσκεψης κατά της διαφθοράς.
Ως Μόνιμη Αντιπροσωπεία, παρακολουθούμε συστηματικά το έργο και τη δραστηριότητα των Διεθνών αυτών Οργανισμών, μετέχουμε στις Επιτροπές και στις Διασκέψεις, εκπροσωπώντας κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα συμφέροντα και τις θέσεις της Ελλάδας.
Ας σημειωθεί συναφώς ότι, όπως πολλές άλλες χώρες, η Ελλάδα διατηρεί επίσης στη Βιέννη Μόνιμη Αντιπροσωπεία στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), έναν από τους σημαντικότερους περιφερειακούς Οργανισμούς για την πολιτικο-στρατιωτική, την οικονομική-περιβαλλοντική συνεργασία και την ασφάλεια.
Η διπλή αποστολή της Διπλωματικής Αρχής μας στη Βιέννη δημιουργεί για τους συνεργάτες μου κι εμένα αίσθημα ιδιαίτερης ευθύνης. Καθημερινά καλούμαστε να ανταποκριθούμε σε αυξημένα καθήκοντα και υψηλές απαιτήσεις, ώστε να προβάλλεται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο η εικόνα της χώρας μας ως δυναμικού και δραστήριου συνομιλητή τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο.
Όπως φαίνεται και από το βιογραφικό σας, έχετε διατελέσει και Γενική Διευθύντρια της Γενικής Γραμματείας Αποδήμου Ελληνισμού. Θα θέλατε να μας πείτε δυο λόγια για την ελληνική Διασπορά και για το πώς βλέπετε το ρόλο της; Ως ομογενειακό μέσο στην Αυστρία, είμαστε ιδιαιτέρως ευαισθητοποιημένοι σε θέματα που αφορούν τους Έλληνες του εξωτερικού.
H θητεία μου ως Γενικής Διευθύντριας της Γενικής Γραμματείας Αποδήμου Ελληνικού υπήρξε σύντομη, ωστόσο είχα ανέκαθεν προσωπικά μεγάλη ευαισθησία στα θέματα που αφορούν στις Ελληνίδες και τους Έλληνες του εξωτερικού. Τούτο συνδυάζεται με τη σαφή επίγνωση της σημαντικής πορείας που έχουν χαράξει πολλοί Έλληνες του εξωτερικού- σε επαγγελματικό και επιστημονικό πεδίο- στις χώρες που έχουν επιλέξει να ζήσουν, να εργαστούν και να δημιουργήσουν, χωρίς όμως ποτέ να λησμονούν την Ελλάδα, -αντιθέτως, δείχνοντας ενεργά, σταθερά και αταλάντευτα τη συμπαράσταση και την αρωγή τους στην πατρίδα και στους ομοεθνείς τους. Είναι πραγματικά συγκινητική η αφιέρωση, η έγνοια και η αγάπη τους προς την πατρίδα μας, η οποία εκφράζεται με κάθε ευκαιρία, ιδίως σε ό,τι αφορά στην υπεράσπιση των εθνικών δικαίων.
H συμβολή του οικουμενικού ελληνισμού έχει αποδειχθεί ιστορικά και διαχρονικά σημαντική, πολλές φορές σε δύσκολες στιγμές και σε περιόδους λήψης κρίσιμων αποφάσεων, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, κατά τα οποία η πατρίδα μας δοκιμάσθηκε από μια πρωτόγνωρη και εξαιρετικά οδυνηρή οικονομική και κοινωνική κρίση.
Έχοντας πλέον αφήσει πίσω μας αυτή την περίοδο προσβλέπουμε πάντοτε στην ενίσχυση των δεσμών με τις Ελληνίδες και τους Έλληνες του εξωτερικού.
Η ελληνική Πολιτεία πράττει κάθε τι δυνατό, ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες, εξαιτίας των οποίων ιδιαίτερα νέοι, καταρτισμένοι Έλληνες, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα μας. Δεν τους ζητά, στο όνομα και μόνο ενός ρομαντικού πατριωτισμού, να πάρουν τον δρόμο της επιστροφής. Μεριμνά ωστόσο, μέσω ενεργητικών και στοχευμένων δημοσίων πολιτικών, για παράδειγμα, μέσω Προγραμμάτων, όπως το “Rebrain Greece”, για τον επαναπατρισμό Ελλήνων υψηλής ειδίκευσης και επιστημονικής εμπειρίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο νέες Ελληνίδες και νέοι Έλληνες, με πολύ καλές σπουδές, που έφυγαν στο εξωτερικό για ένα καλύτερο μέλλον, μπορούν να επιστρέψουν στην Ελλάδα και να εργαστούν σε ελληνικές επιχειρήσεις, φέρνοντας μαζί τη γνώση, την εμπειρία και την συνδρομή τους στην προσπάθεια ανάταξης της χώρας και περαιτέρω ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Χειρονομία αναγνώρισης από πλευράς Πολιτείας του ρόλου της ομογένειας αποτελεί εξ άλλου η καθιέρωση- έστω και με σχετική καθυστέρηση και σε πιο περιορισμένο κατ’ αρχάς βαθμό- του δικαιώματος ψήφου των εκτός Επικρατείας Ελλήνων, με άκρως ενδεικτική μάλιστα συμφωνία όλων των πολιτικών κομμάτων στην ελληνική Βουλή.
Και τέλος, μια πιο προσωπική ερώτηση: πόσο δύσκολο είναι για μία γυναίκα, υψηλόβαθμη διπλωμάτη, να συνδυάζει τις απαιτήσεις του επαγγέλματός σας με την προσωπική και οικογενειακή ζωή;
Η θητεία στη Διπλωματική Υπηρεσία συνεπάγεται ιδιαίτερη ευθύνη για τον συνδυασμό των υψηλών απαιτήσεων που τίθενται, τόσο στην επαγγελματική όσο και στην προσωπική ζωή ενός διπλωματικού υπαλλήλου, άνδρα ή γυναίκας. Η δυσκολία δεν έχει κατ’ ανάγκη ταυτότητα φύλου. Οι συνεχείς μετακινήσεις και οι αλλαγές περιβάλλοντος και εργασίας επηρεάζουν σίγουρα και ιδιαίτερα την οικογενειακή ζωή. Ωστόσο, υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα θετικής προσέγγισης και διαχείρισης αυτής της παραμέτρου, που επιβάλλεται άλλωστε από τη συνειδητοποιημένη εξ αρχής επαγγελματική επιλογή από τον καθένα και την καθεμία από μας. Ας μη λησμονούμε ότι η Διπλωματική Υπηρεσία αποτελεί παράλληλα υψηλό δημόσιο λειτούργημα. Όπως και το ότι πάντοτε φέρουμε την ευθύνη των επιλογών μας.
Προσωπικά επέλεξα μια επαγγελματική σταδιοδρομία που με εκφράζει και με εμπνέει σαν άτομο, επιθυμώντας πάντοτε να προσφέρω και να επιτυγχάνω το καλύτερο δυνατό στα καθήκοντα που αναλαμβάνω, συνδυάζοντας τις επαγγελματικές και τις οικογενειακές μου υποχρεώσεις. Δεν είναι πάντοτε εύκολο -είναι αλήθεια-, αλλά είναι εφικτό.
