Εικονογραφημένη η Ναυμαχία της Σαλαμίνας

 

Ευάγγελου Γρυπιώτη

 

*ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ

Αμέσως μετά την θυσία του Λεωνίδα και των Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες και τις ναυτικές συγκρούσεις στο Αρτεμίσιο, κατά τα τέλη Αυγούστου του 480 πχ ο τεράστιος στρατός των Περσών ξεχύνεται σαν πλημμυρίδα στην Βοιωτία φτάνοντας κατά τα μέσα Σεπτεμβρίου στις Βόρειες παρυφές της Αττικής. Πρωταρχικός σκοπός και στόχος του Πέρση μονάρχη είναι η ολοκληρωτική καταστροφή της Αθήνας. Παράλληλα ο Περσικός στόλος πλέει προς τις ακτές της Αττικής.

Περισσότεροι από 200.000 χιλιάδες Αθηναίοι πολίτες παίρνουν τον δρόμο της προσφυγιάς ζητώντας καταφύγιο στα νησιά της Σαλαμίνας, της Αίγινας, στον Πόρο, αλλά και σε διάφορες πόλεις της Πελοποννήσου νότια του ισθμού.

Ο στρατός του Ξέρξη επιτίθενται με μανία στην Αθήνα ισοπεδώνοντας κτίρια, πυρπολώντας ναούς και σφαγιάζοντας τους λιγοστούς ανήμπορους κατοίκους που έχουν απομείνει στην πόλη και έχουν οχυρωθεί στην Ακρόπολη, υψώνοντας ξύλινους φράχτες πιστεύοντας ότι αυτά είναι τα «ξύλινα τείχη» του χρησμού της Πυθίας που θα σώσουν την Πόλη από τους βαρβάρους.

 

*ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΊΕΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ

Από την νότια πλευρά του κόλπου της Σαλαμίνας όπου ναυλοχούσε ο Ελληνικός στόλος είναι ορατές οι στήλες καπνού της κατεστραμμένης πόλης την Παλλάδας, κάτι που κάνει τις καρδιές των Αθηναϊκών πληρωμάτων να χτυπούν γοργά μέσα στο στήθος τους και τις ψυχές τους να πλημυρίζουν με τον πόθο της εκδίκησης, δεν νοιώθουν «απάτριδες» όπως με περισσή  αλαζονεία τους αποκαλεί ο Κορίνθιος ναύαρχος, Τα πλοία τους είναι για αυτούς ένα κομμάτι «ελεύθερης πατρίδας» που τους καθιστά χάρη στην διορατικότητα ενός φωτισμένου ηγέτη, του Θεμιστοκλή, πολύτιμους υπερασπιστές ολόκληρης της Ελλάδας και θανάσιμους αντίπαλους των Περσών.

Ο Θεμιστοκλής γνωρίζοντας καλά τα πλεονεκτήματα που παρέχουν στον Ελληνικό στόλο τα στενά μεταξύ του νησιού της Σαλαμίνας και των ακτών της Αττικής (σημερινό Πέραμα) και μη μπορώντας να πείσει τους Έλληνες ναυάρχους να μείνουν στην ασφάλεια των στενών και να πολεμήσουν εκεί τον Περσικό στόλο, καταφεύγει σε ένα τέχνασμα που παρασύρει τους Πέρσες στα στενά, «αναγκάζοντας» τους Έλληνες να ναυμαχήσουν στον χώρο που εκείνος έχει επιλέξει, όχι μόνο χάρη στον περιορισμένο χώρο που ευνοεί τα ευέλικτα Ελληνικά πλοία, αλλά και έχοντας μελετήσει τα καιρικά φαινόμενα (αέρας και κυματισμός) που σκοπεύει να εκμεταλλευτεί σε βάρος του Περσικού στόλου, σώζοντας κυριολεκτικά με την επιλογή αυτή, του χώρου και το στρατήγημα του, την Ελλάδα μα και ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο από την Περσική λαίλαπα και τον επεκτατισμό του αλαζόνα Πέρση μονάρχη…..!!

 

Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ

 

Ο Ελληνικός στόλος προσορμισμένος στην Κυνόσουρα…  Τα πλοία των Ελλήνων παραμένουν στις ακτές της Σαλαμίνας προστατευμένα από τον στρατό των Ελλήνων που είναι παραταγμένος στο νησί της Σαλαμίνας

 

Ο στόλος των Περσών εισέρχεται στα στενά της Σαλαμίνας με σκοπό να παγιδεύσει τον στόλο των Ελλήνων και να τον εμποδίσει να ξεφύγει

 

Ο Θεμιστοκλής έχει πετύχει να παρασύρει τους Πέρσες στα στενά εμποδίζοντας παράλληλα τους Έλληνες να διαφύγουν και αναγκάζοντας τους να ναυμαχήσουν στο σημείο που εκείνος έχει επιλέξει για την διεξαγωγή της ναυμαχίας.

 

Ο Περσικός στόλος μπαίνει τη νύχτα στα στενά με απόλυτη ησυχία παραπλέοντας τις ακτές της Αττικής κάτω από το άγρυπνο βλέμμα και την προστασία του στρατού των Περσών που έχει παραταχθεί σε ολόκληρη την ακτή της Αττικής (Περάματος), χρησιμοποιώντας φωτιές και πυρσούς προκειμένου να διευκολύνουν τους κυβερνήτες των Περσικών πλοίων που δεν γνωρίζουν καθόλου τις ακτές.

 

Κατά την είσοδο τους στα στενά, Οι Πέρσες αποβιβάζουν , στη νησίδα της Ψυττάλειας ένα ισχυρό απόσπασμα Αθανάτων, (Επίλεκτο στρατιωτικό σώμα) προκειμένου να σκοτώσει ή να αιχμαλωτίσει τους Έλληνες που θα κολυμπήσουν προς τα εκεί μετά την καταστροφή του Ελληνικού στόλου.

 

 Οι Έλληνες εγκαταλείπουν το αγκυροβόλιο τους και παρατάσσονται σε ολόκληρο το μήκος των στενών, από την νησίδα του Αγίου Γεωργίου (σήμερα) έως την άκρη της Κυνόσουρας, σε μονή σειρά που τους δίνει την ευχέρεια και την δυνατότητα άνετων ελιγμών. Σε αντίθεση με τους Πέρσες που έχουν παρατάξει τα πλοία τους, λόγω του αριθμού και του μεγέθους τους, σε διπλή ή και τριπλή σειρά, κοντά το ένα στο άλλο, γεγονός που περιορίζει σημαντικά τις κινήσεις τους και αχρηστεύει ουσιαστικά την υπεροπλία τους.

(Είναι ένας από τους λόγους που ο Θεμιστοκλής επέλεξε τα στενά της Σαλαμίνας για την τιτάνια αυτή σύγκρουση που θα καθορίσει το μέλλον των Ελληνικών πόλεων)

 

Ο Ξέρξης, ο Μεγάλος Βασιλιάς των Περσών διατάσει τους επιτελείς του να τοποθετήσουν σε ένα ψηλό σημείο του όρους Αιγάλεω, τον χρυσό του θρόνο για να παρακολουθήσει την σύγκρουση των δύο στόλων, πιστεύοντας ότι οι Έλληνες θα ηττηθούν από τις ανώτερες δυνάμεις του, αλλά και με σκοπό  η παρουσία του να κάνει τους καπετάνιους και τους άνδρες του να πολεμήσουν με θάρρος, γνωρίζοντας καλά την σκληρή τιμωρία που τους περιμένει εάν δεν πολεμήσουν καλά.

 

 Ο αλαζόνας Μονάρχης, από το όρος Αιγάλεω παρακολουθεί την σύγκρουση των δύο στόλων. Για να νοιώσει στο τέλος της ημέρας την πίκρα της τρομερής ήττας του στόλου του από τους ενωμένους Έλληνες που πολέμησαν με μοναδική εφυία και γενναιότητα για την Ελευθερία του τόπου τους.

 

 

Οι δυνάμεις των αντίπαλων στόλων

 

 

 

 

  Θέλοντας να παρασύρει σε εμπλοκή τους Πέρσες, ο Ελληνικός στόλος επιτίθεται συντεταγμένα κατά του Περσικού που παραμένει αμετακίνητος στις ακτές της Αττικής και την προστασία του Περσικού στρατού.

 

 Στην συνέχεια αφού φτάνει στα μέσα περίπου των στενών ο Ελληνικός στόλος παίρνει την εντολή να υποχωρήσει κωπηλατώντας ανάποδα, με απόλυτη τάξη, έχοντας πάντα στραμμένα τα έμβολα του κατά του εχθρού. Σκοπός του τακτικού αυτού ελιγμού των Ελλήνων είναι να παρασύρουν τον Περσικό στόλο σε μία άτακτη επίθεση εναντίων τους

 

 Οι Πέρσες παρασύρονται στην παγίδα των Ελλήνων ..πιστεύοντας ότι οι Έλληνες υποχωρούν τρομοκρατημένοι ..ανοίγονται προς το μέσον των στενών, με πρώτους τους Φοίνικες και επιτίθενται ασύντακτα κατά των Αθηναίων, θέλοντας να διακριθούν στα μάτια του μονάρχη τους, κερδίζοντας τιμές και δώρα.

 

 Τα Περσικά πλοία πλησιάζουν τα Ελληνικά που περιμένουν με τα φονικά τους έμβολα στραμμένα προς το μέρος τους ..ο Βορειοδυτικός άνεμος που δυναμώνει, κλυδωνίζει τα βαριά σκαριά αχρηστεύοντας τους Πέρσες τοξότες,  παρασύροντας τα να (πλαγιάσουν στον καιρό) στρέψουν τα πλευρά τους αφήνοντας τα, εκτεθειμένα στους πανέτοιμους Αθηναίους και το πανέξυπνο στρατήγημα του Θεμιστοκλή

 

Τη ναυμαχία ξεκινά ο Αθηναίος Τριήραρχος Αμεινίας από τον Δήμο της Παλλήνης, που βυθίζει την πρώτη Φοινικική τριήρη, για να τον ακολουθήσουν στην συνέχεια όλοι οι Αθηναίοι τριήραρχοι κάνοντας τους Φοίνικες να αντιληφθούν με τρόμο την δεινή θέση στην οποία έχουν περιέλθει.

 

Οι Αθηναίοι που κατέχουν την Αριστερή πτέρυγα του Ελληνικού στόλου χτυπούν με σφοδρότητα τους Φοίνικες που έχουν την Δεξιά πτέρυγα του Περσικού στόλου.

 

 Στην συνέχεια η σύγκρουση των δύο στόλων γενικεύεται με αποτέλεσμα την εμπλοκή όλων των πτερύγων των αντιμαχόμενων.

 

 Η δεξιά πτέρυγα των Ελλήνων που ανήκει στις δυνάμεις των Σπαρτιατών, των Αιγινιτών και των Μεγαρέων συγκρούεται με σφοδρότητα με την αριστερή των Περσών που κατέχουν οι δυνάμεις των Ιωνικών πόλεων και οι Κάρες σύμμαχοι.

 

 Στο κέντρο των αντίπαλων στόλων πολεμούν με πείσμα και γενναιότητα οι Τριήρεις των μικρότερων Ελληνικών πόλεων ενάντια στις μοίρες της Παμφυλίας, της Λυκίας, της Κιλικίας και της Κύπρου

 

 Στην Αριστερή πτέρυγα των αντιπάλων, μάχονται με μοναδική δεινότητα και πάθος οι Αθηναϊκές τριήρεις ενάντια στους Φοίνικες της Σιδώνας και της Τύρου και είναι αυτές που τελικά γέρνουν την πλάστιγγα της νίκης υπέρ των Ελλήνων.

 

Οι Αθηναίοι με μία άριστα συντεταγμένη κυκλωτική κίνηση υπερφαλαγγίζουν τους Φοίνικες τρέποντας τους σε άτακτη φυγή, που στην συνέχεια παρασύρει ολόκληρο τον Περσικό στόλο.

 

Οι Έλληνες με απόλυτη τάξη καταδιώκουν τους πανικόβλητους Πέρσες που τρέπονται σε μία άνευ ορίων ντροπιαστική φυγή.

 

Οι Πέρσες χάνουν κάθε έννοια τάξης και τακτικής, πολλά από τα πλοία τους συγκρούονται μεταξύ τους με αποτέλεσμα να υποστούν ζημιές που τα καθιστούν αναξιόπλοα, άλλα χάνουν μεγάλο αριθμό από τα κουπιά τους με αποτέλεσμα να εξωκοίλουν στις ακτές και κάποιοι Πέρσες τριήραρχοι δεν διστάζουν καθόλου να εμβολίσουν και να βυθίσουν συμμαχικό τους πλοίο προκειμένου να γλυτώσουν από την καταστροφή και το μένος των Ελλήνων που τους καταδιώκουν.

Αμέσως μετά την επικράτηση των Ελλήνων στην θαλάσσια περιοχή των στενών της Σαλαμίνας και την ευρύτερη θαλάσσια ζώνη, τα Ελληνικά πλοία κύκλωσαν την νήσο της Ψυτάλλειας και αποβίβασαν ένα σώμα οπλιτών, σφενδονητών και τοξοτών που αφάνισε στην κυριολεξία την επίλεκτη μονάδα των Περσών αλλά και τους Πέρσες ναυαγούς που είχαν καταφύγει στο νησί. Μιας και κανένας Πέρσης τριήραρχος ή αξιωματικός δεν μερίμνησε για την ασφαλή εκκένωση του νησιού.

Τέτοιος ήταν ο όγκος από τα συντρίμμια του Περσικού στόλου που ένα μεγάλο μέρος τους παρασύρθηκε από τον Βόρειο- Βορειοδυτικό άνεμο ως το ακρωτήριο Κωλιάδα της Αττικής ( Σημερινή παραλία του Αγίου Κοσμά).

 Η καταστροφή για τον στόλο των Περσών είναι καθοριστική, το ηθικό των πληρωμάτων καταρρακωμένο, η έπαρση και η αλαζονεία του Πέρση μονάρχη κατακερματισμένη, τέτοιος είναι ο πανικός του, που λίγες μέρες μετά την ήττα του στην θάλασσα φεύγει ντροπιασμένος με τα πλοία που του έχουν απομείνει για τον Ελλήσποντο φοβούμενος μήπως ο στόλος των Ελλήνων πλεύσει εκεί προκειμένου να καταστρέψει τις γέφυρες του και να επιτεθεί στην χώρα του.

Αφήνει στην Ελλάδα τον στρατηγό του Μαρδόνιο με 300.000 πιστούς Πέρσες να συνεχίσει τον πόλεμο κατά των Ελλήνων.

Η συντριπτική ήττα του Μαρδόνιου τον επόμενο χρόνο, από τους ενωμένους Έλληνες στην μάχη των  Πλαταιών, κλείνει οριστικά την αυλαία των Περσικών πολέμων.

Η ναυμαχία της Σαλαμίνας υπήρξε αναμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα σημεία καμπής, της μακραίωνης Ιστορίας του τόπου μας, μα και ολόκληρου του κόσμου.

Ένα κορυφαίο  γεγονός που ανέτρεψε την λογική των αριθμών και καθόρισε το μέλλον της Ευρωπαϊκής ιστορίας και εξέλιξης,,

Μία επική στιγμή που αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του δυτικού πολιτισμού, και ενσαρκώνει την έννοια της Εθνικής ενότητας ενάντια στον διχασμό.

Υπήρξε  η σύγκρουση δύο διαφορετικών κόσμων,  διαφορετικών ιδεών, διαφορετικών πολιτισμών.

 Ο τιτάνιος αγώνας της Ελευθερίας ενάντια στην σκλαβιά , Ελεύθερων ανθρώπων ενάντια σε υποτελή έθνη. Ο αγώνας των λίγων που αμύνονταν τα Πάτρια εδάφη ενάντια στους πολλούς που ήθελαν να τα κατακτήσουν.

 Ο αγώνας της ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ ενάντια στην ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΊΑ.

Ήταν η νίκη που «Γέννησε» τον «Χρυσό Αιώνα» των Γραμμάτων, των Τεχνών, των Αρχών της Δημοκρατίας και της Φιλοσοφίας,  κατά την κλασική Αρχαιότητα.

Ε. Γ.