Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης παραχώρησε σήμερα διακαναλική συνέντευξη με την ευκαιρία της συμπλήρωσης του πρώτου χρόνου διακυβέρνησης. Μετά το πέρας της εναρκτήριας ομιλίας του, απάντησε σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων Σταύρου Κυπριανού από το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, Χρύσανθου Τσουρούλλη από το SIGMA, Μιχάλη Παυλίδη από το OMEGA, Γιώργου Κασκάνη από τον ALPHA και Έλλης Κοτζαμάνης από τον ΑΝΤ1.

Σταύρος Κυπριανού: Κύριε Πρόεδρε, καλησπέρα σας. Η αποψινή διάσκεψη γίνεται στη σκιά του κάπως αρνητικού, θα έλεγα, αποτελέσματος αξιολόγησης του κυβερνητικού έργου, έτσι όπως παρουσιάζεται μέσα από διάφορες δημοσκοπήσεις. Να θυμίσω ότι οι δημοσκοπήσεις ήταν αυτές που προεκλογικά έδωσαν σε εσάς μια τεράστια δυναμική. Οπόταν θεωρώ πως τις λαμβάνετε σοβαρά υπόψη και μετεκλογικά και σήμερα. Γιατί πιστεύετε, λοιπόν, ότι παρουσιάζεται αυτή η εικόνα μέσα από τις δημοσκοπήσεις; Και επίσης θα ήθελα, πέρα από την παρουσίαση του έργου, αν θέλετε να επεκταθείτε περισσότερο στην τελευταία γραμμή, για την παραδοχή λαθών. Είστε έτοιμος απόψε στο πλαίσιο αυτοκριτικής διάθεσης, λογοδοσίας, αλλά και διαφάνειας, να μας απαριθμήσετε μερικά από τα λάθη που θεωρείτε ότι κάνατε από την αρχή της ανάληψης των καθηκόντων σας ως Προέδρου της Δημοκρατίας;

ΠτΔ: Να σας καλωσορίσω όλους, να σας ευχαριστήσω για την εδώ παρουσία σας. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την ερώτηση. Θα ξεκινήσω με το δεύτερο σκέλος της ερώτησης. Και φυσικά έγιναν λάθη. Η παραδοχή έγινε πρώτα από εμένα. Δεν έγιναν λάθη σε πολιτικές. Έγιναν λάθη σε συμπεριφορές και σε επιλογές, και αυτά τα λάθη διορθώθηκαν αμέσως. Και ξέρετε, είναι για αυτόν τον λόγο που οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις αποτελούν μια βασική συνιστώσα της δικής μας διακυβέρνησης, για να μην γίνονται τέτοιου είδους λάθη. Για αυτό προχωρήσαμε με το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, για αυτό προχωρήσαμε με τον κώδικα συμπεριφοράς των Υπουργών, για αυτό προχωρήσαμε με τη νομοθεσία σε σχέση με τους συμβούλους και πολλές άλλες θεσμικές μεταρρυθμίσεις που εμείς αναλάβαμε, αναγνωρίζοντας τα λάθη που έγιναν. Αλλά, αγαπητέ κ. Κυπριανού, δεν έγιναν λάθη σε πολιτικές που έβλαψαν την κυπριακή κοινωνία. Λάβαμε πολύ σοβαρά υπόψη τις δημοσκοπήσεις, όπως λαμβάνω πολύ σοβαρά υπόψη το τι λέγεται και ό,τι γράφεται. Δεν έχω όμως, την ίδια στιγμή, καμία αμφιβολία ότι κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής μας το πρόσημο είναι θετικό. Συνειδητά, κύριε Κυπριανού, έχω ανεβάσει πολύ ψηλά τον πήχη. Και έχω ανεβάσει πολύ ψηλά τον πήχη, γιατί τα προβλήματα και οι προκλήσεις είναι πάρα πολλές. Και η κοινωνία περιμένει πολλά από εμάς που βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή στην εξουσία. Και ξέρετε, χαίρομαι. Χαίρομαι που η κοινωνία έχει υψηλές προσδοκίες από τη δική μας διακυβέρνηση. Μια κυβέρνηση, η οποία εκλέγεται για πρώτη φορά στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς να έχει στήριξη από ένα από τα μεγαλύτερα κόμματα. Την ίδια στιγμή, αυτός ο πήχης θα συνεχίσει να είναι ψηλά και για μένα και για τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου. Ξέρετε, στις 29 Ιανουαρίου –για πρώτη φορά μια νέα θεσμική μεταρρύθμιση– επέλεξα συνειδητά να παρουσιάσω τον ετήσιο προγραμματισμό μας για το 2024. Επέλεξα συνειδητά, κύριε Κυπριανού, να εκτεθώ για το τι θα κάνουμε το 2024. Όλοι εσείς, οι συνάδελφοί σας, ο κυπριακός λαός γνωρίζει πολύ συγκεκριμένα. Και ορθώς στο τέλος του χρόνου θα έρθει, στο πλαίσιο λογοδοσίας, να δει αν η κυβέρνηση έκανε αυτά που έχει υποσχεθεί. Να αναφέρω την ίδια στιγμή ότι είναι πολύ λογικό, λαμβάνοντας, την ίδια στιγμή, υπόψη ότι δεν έχω τη στήριξη κάποιου κόμματος. Όλοι οι προκάτοχοί μου ήταν ηγέτες κομμάτων, εκτός από τον κ. Βασιλείου που είχε τη στήριξη ενός από τα μεγαλύτερα κόμματα, του ΑΚΕΛ. Δεν έχω ένα κομματικό έντυπο. Δεν έχω μια συμπαγή ομάδα πληθυσμού, η οποία στηρίζει ό,τι κάνω. Όμως, επαναλαμβάνω, συνειδητά έχουμε ανεβάσει τον πήχη. Και είμαι σίγουρος ότι στην πενταετία το πρόσημο θα είναι θετικό.

Σταύρος Κυπριανού: Κύριε Πρόεδρε, επιτρέψτε μου όμως να επιμείνω. Το ερώτημα ήταν ξεκάθαρο, χρησιμοποιώ δική σας έκφραση. Θα ήθελα στο πλαίσιο της λογοδοσίας, και θεωρώ ότι είναι απαίτηση των πολιτών, να μας πείτε ποια ήταν τα λάθη που θεωρείτε ότι έχετε κάνει. Είπατε για τον πήχη των προσδοκιών. Είπατε ότι στόχος σας είναι να τα βάλετε με το κομματικό κατεστημένο. Εδώ μόλις αναλάβατε βούιζε το παρασκήνιο ακόμη πριν ακούσουμε την ανακοίνωση του Υπουργικού, ότι οι ηγέτες των κομμάτων που σας στήριξαν άφησαν έξω από την εξίσωση του Υπουργικού δικές σας επιλογές.

ΠτΔ: Καμία δική μου επιλογή δεν έμεινε έξω από το Υπουργικό Συμβούλιο. Τις επιλογές στο Υπουργικό Συμβούλιο, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες της κυβέρνησης τις πιστώνεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, και σας παραπέμπω και στον σχηματισμό της κυβέρνησης, αλλά και στον πρόσφατο ανασχηματισμό, είναι δικές μου επιλογές. Και για τις επιλογές αυτές η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική μου. Και επειδή γνωρίζουμε όλοι, είδαμε και τις αντιδράσεις και από τα κόμματα που στήριξαν την υποψηφιότητά μου και δημόσιες δηλώσεις, αλλά και το τι λέχθηκε στο παρασκήνιο, κατά πόσον ήταν ικανοποιημένοι ή όχι από τις δικές μου επιλογές. Όλοι όμως, κ. Κυπριανού, κρινόμαστε από το αποτέλεσμα των πολιτικών που καλούμαστε να εφαρμόσουμε στο τέλος της ημέρας. Επαναλαμβάνω, έγιναν λάθη και θα γίνουν κι άλλα.

Σταύρος Κυπριανού: Ποια ήταν αυτά;

ΠτΔ: Ήταν λάθη συμπεριφορών.

Σταύρος Κυπριανού: Όπως;

ΠτΔ: Όπως δεν ήταν ανεχτό να υπάρχουν υπερωρίες σε άτομα που διορίστηκαν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, δεν ήταν σωστό να υπάρχουν αναρτήσεις από κυβερνητικούς λογαριασμούς σε προσωπικές στιγμές. Έπρεπε να γίνουν καλύτεροι έλεγχοι σε διορισμούς που έγιναν. Όλα αυτά, επαναλαμβάνω, τα διορθώσαμε αμέσως και μέσα στο πλαίσιο της θεσμικής μεταρρύθμισης, που πρέπει να είναι μια συνεχής προσπάθεια, εκείνο που επιδιώκουμε στο τέλος της ημέρας είναι να υπάρχουν εκείνα τα δεδομένα, να μην επιτρέπεται να γίνονται τέτοια λάθη. Αλλά με απόλυτη βεβαιότητα, κ. Κυπριανού, και χαίρομαι που το λέω αυτό, είμαι περήφανος που το λέω αυτό, καμία από τις πολιτικές που ακολούθησε αυτή η κυβέρνηση δεν έπληξε τον κυπριακό λαό.

Χρύσανθος Τσουρούλλης: Καλησπέρα, κύριε Πρόεδρε. Σας άκουσα να εξαγγέλλετε την Ενιαία Εποπτική Αρχή για τους παρόχους των υπηρεσιών. Μάλιστα την βάλατε σε ένα πλαίσιο της αντιμετώπισης του κακού ονόματος που υπάρχει για τον τόπο μας διεθνώς. Από τις αντιδράσεις των οργανωμένων συνόλων που τους αφορά αυτή η Αρχή, φαίνεται ότι αυτό δεν θα γίνει αναίμακτα. Η ερώτηση, λοιπόν, είναι απλή. Αυτές οι αντιδράσεις είναι που σας κάνουν να είστε αναβλητικός σε ό,τι αφορά αυτή την Αρχή; Γιατί δεν υπάρχει σήμερα αυτή η Αρχή; Και στο τέλος της ημέρας, πότε λέτε ότι θα υπάρξει;

ΠτΔ: Αναβλητικός δεν είμαι σε καμία απολύτως περίπτωση. Να σας πω, ότι από το 2013, όταν ήρθε η Τρόικα στην Κύπρο, υπήρχαν συστάσεις ότι θα πρέπει να γίνει πιο αυστηρός έλεγχος σε αυτού του είδους τις υπηρεσίες. Αποφάσισα να προχωρήσω. Ήδη έχουμε επεξεργαστεί συγκεκριμένο νομοσχέδιο, ήδη γνωρίζω τις αντιδράσεις και είμαι έτοιμος αν χρειαστεί να συγκρουστώ, έτσι ώστε να διαφυλάξω το όνομα, την αξιοπιστία και τη φήμη της χώρας μας. Κανείς, κ. Τσουρούλλη, δεν είναι υπεράνω της φήμης της χώρας μας. Σήμερα είχαμε νέες κυρώσεις από πλευράς των Ηνωμένων Πολιτειών. Και πάλι εμπλέκεται το όνομα της πατρίδας μας. Αυτά δεν είναι τιμητικά για κανέναν. Αλλά και αυτοί που αντιδρούν, κ. Τσουρούλλη, αν δουν μακροπρόθεσμα, είναι προς το συμφέρον και των ίδιων αυτή η σύσταση της Ενιαίας Εποπτικής Αρχής. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι κράτος δικαίου. Και επαναλαμβάνω, σε φαινόμενα διαφθοράς θα υπάρξει, όχι στα λόγια, στις πράξεις μηδενική ανοχή.

Χρύσανθος Τσουρούλλης: Θα επιμείνω στα όσα αφορούν τις διάφορες Αρχές, καθότι μια άλλη εξαγγελία σας κάνει λόγο για τον εκσυγχρονισμό ταυτόχρονα σε Νομική Υπηρεσία και Ελεγκτική Υπηρεσία. Καταρχάς, θέλω να ξεκαθαρίσετε αν όντως είναι μια δραστηριότητα που αφορά και τους δύο άξονες και γιατί είναι αυτό. Δεύτερον, εάν πρόκειται τελικά να διαχωρίσετε τον θεσμό του Γενικού Εισαγγελέα από τον διττό ρόλο που έχει σήμερα. Και να μας πείτε και τι θα κάνετε με την Ελεγκτική Υπηρεσία, γιατί εκεί ακούγονται και γράφονται διάφορα.

ΠτΔ: Λοιπόν, ευχαριστώ πάρα πολύ για το ερώτημά σας, γιατί επαναλαμβάνω, οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις αποτελούν μία από τις συνιστώσες της δικής μας πολιτικής φιλοσοφίας. Και όλα αυτά που υπάρχουν στο προεκλογικό μας πρόγραμμα, κ. Τσουρούλλη, θα υλοποιηθούν. Πρώτος εγώ ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδειξα το παράδειγμα, τη σύσταση Γνωμοδοτικού Συμβουλίου. Από πού πήρε τις εξουσίες το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο; Όλοι γνωρίζαμε πώς γίνονταν οι διορισμοί. Συστήσαμε ένα Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, του οποίου θα διευρύνουμε ακόμη περισσότερο τις αρμοδιότητες, γιατί θεωρούμε ότι σε καμία υπηρεσία, σε κανέναν θεσμό ένα άτομο από μόνο του μπορεί να έχει όλη τη σοφία και να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κοινωνίας. Άρα, πρώτοι δώσαμε το παράδειγμα παράλληλα με το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο που, επαναλαμβάνω, θα ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τις αρμοδιότητες. Για παράδειγμα, το αμέσως επόμενο διάστημα υπάρχουν διορισμοί επιτρόπων. Θα έχει και πάλι το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο την αρμοδιότητα να συστήσει στην εκτελεστική εξουσία. Το ίδιο με όλους τους θεσμούς, συμπεριλαμβανομένης και της Νομικής Υπηρεσίας και της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Και θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι, για να προλάβω τις όποιες αντιδράσεις. Δεν υπάρχει τίποτα προσωπικό. Και όλη αυτή η διεργασία που κάνουμε και θα παρουσιάσουμε δημοσίως, κ. Τσουρούλλη, αφού συζητήσαμε και με τους ίδιους τους θεσμούς, αγγίζει χρονικά περίοδο, κατά την οποία δεν θα υπάρχουν τα συγκεκριμένα άτομα ή θα είναι στο τέλος, αν θέλετε, της θητείας τους. Γιατί; Γιατί για μας δεν είναι προσωπικό το θέμα. Για εμάς το θέμα είναι θεσμικό και, επαναλαμβάνω, σε όλους τους θεσμούς η κατεύθυνση που θα ακολουθήσουμε είναι αυτή του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου.

Χρύσανθος Τσουρούλλης: Θα είναι σε δέκα χρόνια δηλαδή, αν το αντιλαμβάνομαι σωστά, οι αλλαγές στη βαθμολόγηση;

ΠτΔ: Είναι μια μετεξέλιξη, κ. Τσουρούλλη, που θα γίνει σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Συζητούμε ενδοκυβερνητικά, έχω μιλήσει με εξωτερικούς συνεργάτες, με νομικούς. Και ξέρετε κάτι; Για πολλά θέματα που συζητούμε στην πατρίδα μας υπάρχει λύση σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είμαστε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πρέπει να αξιοποιούμε την εμπειρογνωμοσύνη που υπάρχει και από τα άλλα κράτη μέλη.

Μιχάλης Παυλίδης: Μια μικρή διευκρίνηση στο ερώτημα του Χρύσανθου και μετά να υποβάλω το δικό μου. Το Ελεγκτικό Συνέδριο είναι στις σκέψεις σας;

ΠτΔ: Φυσικά είναι στις σκέψεις μας με ό,τι αυτό συνεπάγεται και είναι στο πρότυπο άλλων κρατών. Και επαναλαμβάνω γιατί δεν πρέπει να τα προσωποποιούν. Δεν αφορά τα συγκεκριμένα πρόσωπα, τους επικεφαλής που δεν αμφισβητείται ούτε η ικανότητα τους, ούτε η σημαντική δουλειά που κάνουν. Μιλάμε για θεσμικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν το κράτος. Δεν είμαστε εδώ κύριε Παυλίδη για να σκεφτούμε μέχρι το 2028. Αν ακολουθούσα τέτοια πολιτική δεν θα ήμουν ωφέλιμος για το κράτος. Είμαι εδώ για να αφήσουμε [παρακαταθήκη], επαναλαμβάνω, τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται ένα κράτος, κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μιχάλης Παυλίδης: Επειδή είπατε όμως ότι το θέμα δεν είναι προσωπικό. Πώς θα χαρακτηρίζατε σήμερα τη σχέση σας με τον Γενικό Ελεγκτή, μετά και την πρόσφατη κρίση και τη μεταξύ σας αντιπαράθεση για σειρά ζητημάτων;

ΠτΔ: Εξαιρετικές οι σχέσεις μου με τον Γενικό Ελεγκτή. Χθες ήμασταν στο τηλέφωνο για ένα θέμα. Δεν σημαίνει ότι αν υπάρχει μια διαφωνία, εμείς και ειδικότερα εγώ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, έχω ευθύνη να διασφαλίσω ότι οι θεσμοί λειτουργούν και έχω εξαιρετική σχέση με τον κύριο Μιχαηλίδη. Κάνει μια εξαιρετική δουλειά. Υπάρχουν ναι επιμέρους διαφωνίες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ως επικεφαλής δύο σημαντικών θεσμών δεν θα πρέπει να συνεργαζόμαστε.

Μιχάλης Παυλίδης: Ένα άλλο θέμα που απασχολεί έντονα την επικαιρότητα είναι το ανέλεγκτο του Γενικού Εισαγγελέα, εφόσον μιλάμε για τους θεσμούς και αντιθέσεις.

ΠτΔ: Και σε αυτό, επαναλαμβάνω, ρωτήθηκα προηγουμένως, υπάρχει συγκεκριμένος σχεδιασμός για διαχωρισμό. Δεν είναι σε βάθος δεκαετίας, είναι πιο νωρίς, δεν είναι διψήφιος ο αριθμός [των χρόνων] που θα γίνουν αυτές οι αλλαγές, αλλά επαναλαμβάνω, είμαστε στο τελικό στάδιο της επεξεργασίας, το αμέσως επόμενο στάδιο είναι να συζητήσουμε με τους επικεφαλής αυτών των θεσμών και ακολούθως θα πάμε στη Βουλή.

Μιχάλης Παυλίδης: Λοιπόν μιλήσατε στην ερώτηση του Σταύρου για τα λάθη, κάνατε μιας μορφής αυτοκριτική. Επισημαίνετε κάποια συγκεκριμένα παραδείγματα. Εγώ έχω την αίσθηση, κύριε Πρόεδρε, ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει αντίκτυπο στη διακυβέρνηση σας είναι η αύξηση του κόστους ζωής. Και η εκτίμηση των πολιτών, σύμφωνα και με όλες τις μετρήσεις, είναι ότι τα μέτρα τα οποία μας εξηγήσετε απόψε, έστω και επιγραμματικά, δεν είναι αρκετά. Αυτό το λένε και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, κυρίως το ΑΚΕΛ. Και επειδή κάνετε μια αναφορά στην ομιλία σας για λαϊκίστικη προσέγγιση, ποιους ακριβώς εννοείτε, κύριε Πρόεδρε;

ΠτΔ: Τι σημαίνει; Αυτή η χώρα κ. Παυλίδη το 2012, το 2013 πέρασε μια πρωτόγνωρη κρίση, μια κρίση, που όποιες ευθύνες έχουν ξένοι ή τρίτοι, υπήρχαν ευθύνες και σε αυτή την πολιτεία, υπήρχαν ευθύνες από τη συγκεκριμένη κυβέρνηση και για μένα και για την κυβέρνησή μας, η δημοσιονομική υπευθυνότητα είναι αδιαπραγμάτευτη. Ξέρετε κάτι; Μιλούσαμε προηγουμένως, με ρώτησε ο κύριος Κυπριανού για τις δημοσκοπήσεις, αποτελέσματα και ούτω καθεξής. Ξέρετε, μόλις είχα εκλεγεί την 1η Μαρτίου είχα παραινέσεις από όλα τα κόμματα και τα κόμματα που με στήριξαν και τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Θυμάμαι ακόμα τις ανακοινώσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης να ανακοινώσω μέτρα. Το πιο εύκολο για μένα για να είμαι αρεστός, για να κερδίσω από την αρχή τις εντυπώσεις σε δημοσκοπήσεις, ήταν να ανακοινώσω μέτρα. Δεν το έκανα. Γιατί δεν το έκανα κύριε Παυλίδη; Γιατί έπρεπε να αναμένω να πετύχω την αξιολόγηση της κυπριακής οικονομίας σε επενδυτική βαθμίδα. Θα έπρεπε να έχω τον πρώτο πλεονασματικό προϋπολογισμό και αμέσως μετά συμπεριφερόμενος υπεύθυνα, επαναλαμβάνω υπεύθυνα, ανακοινώσαμε μέτρα, ανακοινώσαμε ένα δεύτερο πακέτο μέτρων και θα ανακοινώσουμε και άλλα μέτρα, εάν και εφόσον χρειαστεί. Αλλά να πω κάτι για τα μέτρα. Στοχευμένα μέτρα, όχι οριζόντια μέτρα. Δεν είμαι θιασώτης των οριζόντιων μέτρων. Ναι, σε κάποιες των περιπτώσεων είναι σημαντικό να είναι οριζόντια τα μέτρα, αλλά στις πλείστες των περιπτώσεων πρέπει να είναι στοχευμένα γι’ αυτούς που τα έχουν πραγματικά [ανάγκη].

Μιχάλης Παυλίδης: Κρίνεστε όμως, κύριε Πρόεδρε, και με βάση τις προεκλογικές εξαγγελίες. Μια από αυτές ήταν η αύξηση του αφορολόγητου εισοδήματος από τις 19.500 στις 24.000 ευρώ και μάλιστα είχατε πει προεκλογικά ότι, θα χρησιμοποιήσω τα δικά σας λόγια, πως ήταν κοστολογημένο και στην προσπάθεια να γίνετε πειστικός είχατε πει ότι είναι μεμονωμένο μέτρο και μπορεί να προωθηθεί ως τέτοιο, γιατί θα βοηθήσει πάρα πολύ όλες σχεδόν τις ομάδες πληθυσμού.

ΠτΔ: Έχετε απόλυτο δίκιο. Το ανέφερα αυτό που έχετε μόλις προαναφέρει και τι κάναμε; Μία από τις πρώτες ενέργειες αυτής της κυβέρνησης ήταν να ξεκινήσει η εργασία για φορολογικό μετασχηματισμό της χώρας. Μια εργασία, η οποία η τελευταία φορά που έγινε φορολογικός μετασχηματισμός σε αυτή τη χώρα ήταν το 2001 και η δική μας κυβέρνηση ξεκίνησε αυτή την προσπάθεια και σταδιακά θα ανακοινώνουμε τις αλλαγές σε σχέση με τον φορολογικό μετασχηματισμό της χώρας μας. Θεωρούμε σωστό να κάνουμε ένα συνολικό φορολογικό μετασχηματισμό. Πέρασαν τόσα χρόνια. Υπάρχουν σαφώς νέα δεδομένα σήμερα και αυτός ο φορολογικός μετασχηματισμός, επαναλαμβάνω με συνεργασία και του ιδιωτικού τομέα, θα παρουσιαστεί.

Γιώργος Κασκάνης: Κύριε Πρόεδρε, τα πολιτικά πρόσωπα πάντα παρουσιάζουν τις πολιτικές τους, την φιλοσοφία τους, τις αποφάσεις που πήραν ή δεν πήραν, και εκείνο όμως που έχει στο τέλος της ημέρας σημασία είναι τι νιώθει ο καθένας στο σπίτι του, στη ζωή του και στην καθημερινότητά του. Και επειδή ένας βασικός άξονας της πολιτικής σας ήταν η βελτίωση της καθημερινότητας του πολίτη, εγώ να σας πω όχι με βάση τις δημοσκοπήσεις, που ο καθένας μπορεί να ερμηνεύσει όπως θέλει, αλλά με βάση και το Ευρωβαρόμετρο, το οποίο λαμβάνεται υπόψη και στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μερικά στοιχεία: 77% του κόσμου είδε μείωση του βιοτικού του επιπέδου σε αυτόν τον χρόνο, ένα 63% δυσκολεύεται να πληρώσει τους λογαριασμούς του, ένα 59% θεωρεί κακή την κατάσταση της χώρας, ένα 63% κακή την κατάσταση της οικονομίας, και ένα 84% δεν θεωρεί ικανοποιητικά τα μέτρα που ελήφθησαν για την ακρίβεια και όλα τα προβλήματα που προέκυψαν. Η Κύπρος είναι η τρίτη χώρα, μετά την Ελλάδα και την Πορτογαλία, που σε ποσοστό 63% ο κόσμος δηλώνει ότι λίγο ή πολύ δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Αυτή είναι η εικόνα που έχει ο κόσμος σήμερα.

ΠτΔ: Αναφερθήκατε στο Ευροβαρόμετρο κάτι που μελετώ κάθε φορά που δημοσιοποιείται. Να αναφέρω και εγώ τους δείκτες της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι η χώρα μας το 2024 θα έχει τον δεύτερο υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης στην Ευρώπη.

Γιώργος Κασκάνης: Οι αριθμοί ευημερούν. Ο κόσμος όχι.

ΠτΔ: Όχι, σε καμία απολύτως περίπτωση. Κύριε Κασκάνη, είμαστε μια μικρή χώρα, κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που επηρεαζόμαστε από εξωγενείς παράγοντες και βλέπετε τι γίνεται και στην Ουκρανία, αλλά και πολύ πρόσφατα στη γειτονιά μας. Όλα αυτά επηρεάζουν, σίγουρα επηρεάζουν καθημερινά τον πολίτη και είναι γι’ αυτό τον λόγο που επαναλαμβάνω ότι για πρώτη φορά ανακοινώθηκαν τέτοιου ύψους μέτρα για να βοηθηθεί η κοινωνία, για να αντιμετωπιστούν όλες αυτές οι προκλήσεις, τις οποίες τις αντιλαμβάνομαι πάρα πολύ καλά. Την ίδια στιγμή όμως κύριε Κασκάνη περάσαμε, αυτή η χώρα, από πολύ δύσκολες στιγμές. Επαναλαμβάνω η δημοσιονομική υπευθυνότητα για μένα είναι αδιαπραγμάτευτη. Σίγουρα, κι εγώ αν ήμουν αρχηγός κόμματος ή βουλευτής θα καλούσα καθημερινά την κυβέρνηση να δώσει περισσότερα. Δεν είμαι εδώ για να ανταποκρίνομαι σε καλέσματα αν θέλετε κομματικά, ειδικότερα λαμβάνοντας υπόψη ότι προσεγγίζουμε και είμαστε σε μια προεκλογική περίοδο και προσεγγίζουμε τις εκλογές. Είμαι εδώ για να συμπεριφέρομαι υπεύθυνα και να δω σε βάθος πενταετίας. Διαφορετικά, επαναλαμβάνω, σας είπα το προηγούμενο παράδειγμα με τα μέτρα κατά της ακρίβειας. Μπορούσε να ήταν η πρώτη απόφαση αυτής της κυβέρνησης, αλλά πήραμε πάρα πολλά μέτρα, κοινωνικά μέτρα. Η ΑΤΑ, κύριε Κασκάνη, ο κατώτατος μισθός, αυτά είναι δεδομένα συγκεκριμένα, είναι στόχοι που είχαμε. Γιατί μιλήσαμε για τις προεκλογικές υποσχέσεις, οι οποίες επιτεύχθηκαν αμέσως μετά την ανάληψη της Διακυβέρνησης. Στεγαστική πολιτική, για πρώτη φορά στην ιστορία αυτής της χώρας, έχει αναπτυχθεί, έχει παρουσιαστεί, αρχίζει να υλοποιείται μια τέτοια στεγαστική πολιτική. Μιλάμε τόσα χρόνια όλοι για προσφυγική πολιτική. Για πρώτη φορά ασχολήθηκε μια κυβέρνηση με τους προσφυγικούς συνοικισμούς. Γίνεται εξορθολογισμός των τουρκοκυπριακών περιουσιών. Έχουμε ανακοινώσει νέα κίνητρα σε σχέση με τον Κεντρικό Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών. Υπάρχουν πάρα πολλά που έχουν γίνει αυτό τον πρώτον χρόνο διακυβέρνησης και δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία, επαναλαμβάνω ότι στην πενταετία, στη δική μας διακυβέρνηση, όλα αυτά που έχουμε υποσχεθεί στον κυπριακό λαό και αφορούν τον μετασχηματισμό, είτε αφορούν την καθημερινότητα του πολίτη, θα βελτιωθούν.

Γιώργος Κασκάνης: Άρα, απ’ ότι αντιλαμβάνομαι, κύριε Πρόεδρε, ζητάτε πίστωση χρόνου σε βάθος πενταετίας.

ΠτΔ: Δεν θεωρώ ότι κάποιος ανέμενε ότι τον πρώτο χρόνο θα επιλυθούν όλα τα προβλήματα. Αντιλαμβάνεστε ότι παραλάβαμε μια κατάσταση πραγμάτων, διαχειριζόμαστε μια κατάσταση, παίρνουμε πρωτοβουλίες, συγκεκριμένες πρωτοβουλίες έτσι ώστε να αντιμετωπίσουμε όλα αυτά που λέτε.

Γιώργος Κασκάνης: Αυτή την υπομονή που ζητείτε από την κοινωνία και τους πολιτικούς σχηματισμούς δεν επιδείξατε εσείς ο ίδιος σε συνεργάτες σας στο Υπουργικό Συμβούλιο και προχωρήσατε στον πιο σύντομο ανασχηματισμό Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο είναι μια αντίφαση εδώ, θα μπορούσαν οι άνθρωποι αυτοί, και νομίζω επικαλεστήκατε και ορισμένες από τις δουλειές και τις επιτυχίες που έχουν καταγράψει, να είχαν το χρόνο να εξελιχθούν.

ΠτΔ: Πολύ εύστοχο το ερώτημά σας κύριε Κασκάνη και οι Υπουργοί που έχουν ανασχηματιστεί άφησαν σημαντικό έργο. Κάποιοι περισσότερο, κάποιοι λιγότερο. Εγώ επιθυμούσα να τρέξουν περισσότερο τα πράγματα σε κάποιους τομείς και γι’ αυτό μπορείτε να σκεφτείτε τους 18 μήνες, που κακά τα ψέματα, όλοι το γνωρίζουμε εσείς περισσότερο, ήταν το βασικό κριτήριο για να γίνουν ανασχηματισμοί. Προχώρησα σαφώς πιο γρήγορα γιατί επιθυμούσα σε συγκεκριμένους τομείς να τρέξουν πολύ περισσότερο τα πράγματα. Η κοινωνία μπορεί να δείχνει υπομονή. Εγώ δεν έχω την ευχέρεια να έχω υπομονή από τον κόσμο. Από τους Υπουργούς θέλω να τρέξουν τα πράγματα. Έχω υποσχεθεί στον κυπριακό λαό μέσω του προεκλογικού μου προγράμματος. Έχω ένα κοινωνικό συμβόλαιο με τον κυπριακό λαό, το οποίο, επαναλαμβάνω, θα τηρήσω πιστά.

Γιώργος Κασκάνης: Μπορεί να ήταν και λάθος τα κριτήρια τα οποία θέσατε εξαρχής για τον σχηματισμό της κυβέρνησής σας.

ΠτΔ: Κοιτάξτε, είπα προηγουμένως ότι είχα ανεβάσει τον πήχη πολύ ψηλά. Έθεσα ένα αυστηρό πλαίσιο για τους διορισμούς και για το Υπουργικό Συμβούλιο. Και, ναι, λαμβάνοντας υπόψη τη σοφία που έχω σήμερα, ένα χρόνο μετά που είμαι εδώ, ναι, ενδεχομένως να έγιναν και τέτοιες λανθασμένες επιλογές. Δεν θα επιμένω, επειδή έκανα λανθασμένες επιλογές, για να μην κριθώ ή να μην κατηγορηθώ. Είμαι εδώ, έχω ευθύνες έναντι του κυπριακού λαού, και αυτές τις ευθύνες τις αναλαμβάνω καθημερινά.

Έλλη Κοτζαμάνη: Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να επιμείνω λίγο στο θέμα ακρίβεια και βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών. Ίσως το πρώτο στον κατάλογο των πολλών που ταλαιπωρούν τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις, τον καταναλωτή είναι το κόστος της ενέργειας. Και όλους αυτούς τους μήνες παρακολουθούμε πραγματικά με έκπληξη πολλές φορές αυτό το θα επιβληθεί ή δεν θα επιβληθεί αύξηση στην τιμή του ρεύματος; Θα αποφασίσει ή δεν θα αποφασίσει η Αρχή Ηλεκτρισμού ή η ΡΑΕΚ; Θα παρέμβει ή δεν θα παρέμβει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας; Και την ίδια ώρα ακούμε από την Αρχή Ηλεκτρισμού, χθες από τη Βουλή για παράδειγμα, ακόμα και μια απειλή αν θέλετε, ότι ακόμα και το κόστος για τους έξυπνους μετρητές ίσως μετακυλιστεί στους λογαριασμούς του ρεύματος. Τελικά τι θα γίνει με το κόστος της ενέργειας;

ΠτΔ:Το κόστος της ενέργειας, το υψηλό κόστος της ενέργειας δεν δημιουργήθηκε στον έναν χρόνο δικής μας διακυβέρνησης. Εμείς όμως έχουμε την ευθύνη να επιλύσουμε αυτό το θέμα και θα το επιλύσουμε, κα Κοτζαμάνη. Ξέρετε, πριν από λίγες μέρες, την Παρασκευή, τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο «Φωτοβολταϊκά για όλους». Τριάντα εκατομμύρια για 6.000 νοικοκυριά. Από την Παρασκευή μέχρι σήμερα έχουμε τέσσερις χιλιάδες αιτήσεις. Σας ανακοινώνω απόψε ότι αυτό το πρόγραμμα θα το αξιολογήσουμε και θα το επαναπροκηρύξουμε. Δεν μπορούμε σε μια χώρα που έχουμε τόσο ήλιο, οι τιμές στον ηλεκτρισμό να είναι τόσο ψηλές. Την ίδια στιγμή, όμως, θα πρέπει να αλλάξει το δίκτυο. Θα πρέπει να δούμε το θέμα με το φυσικό αέριο, και για όλα αυτά έχουν ληφθεί συγκεκριμένες αποφάσεις.

Για παράδειγμα, έχουμε μπροστά μας μια τεράστια πρόκληση που έχει προκληθεί με το τερματικό. Δεν μπορώ να μιλήσω δημοσίως, γιατί το θέμα βρίσκεται σε διαιτησία, αλλά ήταν κάτι που κληρονομήσαμε και πρέπει να διαχειριστούμε. Ήταν κάτι που έπρεπε να λειτουργήσει το 2022 και θα βοηθούσε καταλυτικά στη μείωση των τιμών του ηλεκτρισμού, που είναι η μεγάλη πρόκληση όντως και για τα νοικοκυριά και για τις επιχειρήσεις. Και εμείς, επαναλαμβάνω, από την πρώτη στιγμή [ανακοινώσαμε] συγκεκριμένα σχέδια. Δεν είναι μόνο τα «Φωτοβολταϊκά για όλους». Ανακοινώσαμε συγκεκριμένα σχέδια για μεγάλες επιχειρήσεις, ανακοινώσαμε τον συμψηφισμό μέτρησης για τον ηλεκτρισμό. Έχουμε συγκεκριμένο σχεδιασμό, επαναλαμβάνω, και για το φυσικό αέριο. Αναμένω πολύ σύντομα να μας παρουσιαστεί ο τρόπος αξιοποίησης από την ιταλική ΕΝΙ του κοιτάσματος στο Κρόνος 2. Εργαζόμαστε για την ηλεκτρική διασύνδεση της χώρας μας, μια άλλη μεγάλη πρόκληση, για την οποία επίσης πήραμε αποφάσεις. Αλλά όλα αυτά θα φέρουν αποτέλεσμα όχι από τη μια μέρα στην άλλη. Για αυτό το λόγο γίνονται οι παρεμβάσεις με τα στοχευμένα μέτρα. Για αυτό και στα μέτρα και των 196 εκατομμυρίων, αλλά και των 60 εκατομμυρίων, το θέμα του ηλεκτρισμού περιλαμβάνεται.

Έλλη Κοτζαμάνη: Θα ήθελα αντί διευκρίνισης ένα άλλο διαφορετικό ερώτημα. Επειδή σας άκουσα και απόψε να λέτε ότι είστε πρόεδρος που δεν έχετε τη στήριξη ενός μεγάλου κόμματος. Διακρίνω ένα παράπονο, αν θέλετε, σε αυτό.

ΠτΔ: Όχι δεν έχω παράπονο, κανένα παράπονο δεν έχω. Θέλω να το διευκρινίσω. Οι επιλογές και οι αποφάσεις των κομμάτων είναι απόλυτα σεβαστές. Σέβομαι και εκτιμώ τη βοήθεια που μου δίδεται από τα κόμματα που με στήριξαν να εκλεγώ και κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής μας. Για παράδειγμα με τη στήριξη τη δική τους, και παρόλο που δεν ήταν, αν θέλετε, τόσο ένθερμοι υποστηρικτές της πρότασης της κυβέρνησης, κλείσαμε το θέμα των εκποιήσεων, το οποίο εκκρεμούσε από το 2017. Και μια κυβέρνηση, η οποία δεν έχει κομματική στήριξη, κατάφερε να περάσει από τη Βουλή. Άρα εκτιμώ τη βοήθεια των κομμάτων. Διατηρούν την αυτονομία τους, έχουμε θέματα, στα οποία διαφωνούμε, αλλά φυσικά εκτιμώ τη στήριξη που έχω, όπως και την αντιπολίτευση που μου γίνεται, είναι απολύτως θεμιτή.

Έλλη Κοτζαμάνη: Επειδή είμαστε και σε προεκλογική περίοδο, το είπατε και εσείς προηγουμένως, και τα κόμματα έχουν βεβαίως τη δική τους ατζέντα ενόψει των εκλογικών αναμετρήσεων, πόσο θα επηρεάσει τη διακυβέρνηση αυτή η προεκλογική, τη στιγμή που έχετε ανάγκη από τα κόμματα, για να περάσετε σημαντικές μεταρρυθμίσεις;

ΠτΔ: Δεν θα ακούσετε καμία προεκλογική εξαγγελία. Είχα πει πρόσφατα ότι το μεγαλύτερό μου πλεονέκτημα είναι και το μεγαλύτερο μειονέκτημα, ότι είμαι κομματικά ορφανός. Κομματικά ορφανός σημαίνει ότι παίρνω αποφάσεις χωρίς να λαμβάνω υπόψη εκλογές, προεκλογικές εκστρατείες και ούτω καθεξής. Σας είπα προηγουμένως το παράδειγμα, όταν πρωτοεκλέχθηκα, σχετικά με τις ανακοινώσεις των κομμάτων, για να ανακοινώσω μέτρα. Δεν το έκανα επειδή έπρεπε να ήμουν δημοσιονομικά υπεύθυνος. Την ίδια στιγμή, το να μην έχεις δεδομένη κομματική στήριξη, και δεν είναι κριτική αυτή, είναι κάτι το οποίο δημιουργεί αυτά τα αποτελέσματα.

Χρύσανθος Τσουρούλλης: Κύριε Πρόεδρε, θέλω να προλάβω να σας ρωτήσω και κάτι για την ασφάλεια, επειδή συζητήσαμε για την καθημερινότητα. Ένα χρόνο, κύριε Πρόεδρε, δεν καταφέρνετε ως Πρόεδρος της Κυβέρνησης και του κράτους να λύσετε το θέμα με τα κινητά τηλέφωνα και σε υψηλότατο επίπεδο. Έχουμε παραδοχές αξιωματούχων ότι είναι διευθυντήριο οργανωμένου εγκλήματος οι Κεντρικές Φυλακές. Είναι αυτό αποτελεσματική διακυβέρνηση για τους πολίτες; Εσείς ο ίδιος παραδέχεστε ότι η ασφάλεια είναι από τα σημαντικά πράγματα στη ζωή των πολιτών.

ΠτΔ: Δεν νομίζω να αναμένετε να κάνω συγκεκριμένο σχόλιο για το θέμα των κινητών στις Κεντρικές Φυλακές, που είναι πρόβλημα, το λέω και έχουν ληφθεί μέτρα αντιμετώπισης. Δεν μπορώ να πω τίποτα περισσότερο. Αλλά είπατε για την ασφάλεια. Κύριε Τσουρούλλη, στην προεκλογική εκστρατεία το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα της κοινωνίας ξέρετε ποιο ήταν; Το μεταναστευτικό, που αγγίζει το θέμα ασφάλειας. Μέσα σε έναν χρόνο για πρώτη φορά υπάρχουν αυτά τα αποτελέσματα που έχουμε ενώπιον μας. Η κοινωνία –επειδή αναφέρθηκε προηγουμένως πολύ εύστοχα ο κύριος Κασκάνης στο πώς νιώθει η κοινωνία– νιώθει την αλλαγή που γίνεται. Νιώθει το γεγονός ότι για πρώτη φορά η Κυπριακή Δημοκρατία διώχνει περισσότερους από όσους έρχονται. Νιώθει ότι οι διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων συμπληρώνονται σε τρεις μήνες και όχι έξι, εννιά ή περισσότερους. Ξέρει πολύ καλά όλα όσα έχουμε κάνει, και αυτό το θέμα είναι το υπ’ αριθμόν ένα, που αγγίζει και το θέμα που έχετε εγείρει, της ασφάλειας.

Σταύρος Κυπριανού: Επειδή δενθέλω να αφήσουμε έξω τον τομέα της υγείας, κύριε Πρόεδρε, νομίζω ότι σε ένα κράτος πρόνοιας χωρίς υγεία δεν μπορούμε να προχωρήσουμε. Έχουμε ένα γενικό σύστημα υγείας, το οποίο έχει αρκετά κενά. Ένα από τα κενά είναι η απουσία εξειδίκευσης σε κάποιες δομές, σε κάποιες χρόνιες παθήσεις. Επίσης, απουσιάζουν δείκτες υγείας. Δεν μπορούμε να δούμε την απόδοση του συστήματος. Η πιστοποίηση είναι σε αρχικά στάδια, η αξιολόγηση των γιατρών απουσιάζει. Η αναγνώριση ειδικοτήτων απουσιάζει και αυτή από την εξίσωση, με αποτέλεσμα κάποιοι ιατροί να δηλώνουν ότι θέλουν. Ποιος είναι ο έλεγχος; Πώς θα προχωρήσουμε σε αυτό;

ΠτΔ: Υγεία και Παιδεία. Το ανέφερα και στην εισαγωγική μου παρέμβαση, είναι δύο τομείς που για μας αγγίζουν το καλύτερο αύριο που θέλουμε να πετύχουμε σε αυτή τη χώρα. Γενικό Σύστημα Υγείας, η μεγαλύτερη κοινωνική μεταρρύθμιση. Είμαστε εδώ, για να τη στηρίξουμε και να την αναβαθμίσουμε. Πρέπει όμως, κύριε Κυπριανού, να γίνουν πράγματα. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς. Όσον αφορά στον ΟΑΥ, θα πρέπει να ελεγχθεί το θέμα των προσωπικών γιατρών. Δεν γίνεται σε κάποιες των περιπτώσεων οι παραπομπές από τους προσωπικούς ιατρούς να είναι διπλάσιες από αυτές που βλέπουμε στην Ευρώπη. Πρέπει να προχωρήσει το «medical audit». Να εξετάζεται τι αποφασίζουν οι γιατροί. Δεν μπορώ, και έχω μεταφέρει αυτή μου τη θέση, να ακούω ως δικαιολογία ότι προσπαθούμε να βρούμε λογισμικό. Οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες πώς λειτουργούν; Πώς έχουν τα λογισμικά και εμείς δεν μπορούμε να τα έχουμε και το συζητούμε για τόσα χρόνια; ΟΚΥπΥ, την ίδια στιγμή, πανεπιστημιακά νοσοκομεία, θα πάει το νομοσχέδιο στη Βουλή. Γνωρίζω τις αντιδράσεις, αλλά είμαστε εδώ, για να συγκρουστούμε, αν χρειαστεί. Θα πρέπει οι κλινικές στα νοσοκομεία μας να έχουν δεσμούς με κλινικές στο εξωτερικό, για να αναβαθμιστεί ακόμη περισσότερο η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών στα νοσοκομεία μας. Έχουμε εξαιρετικούς γιατρούς στα δημόσια νοσοκομεία, αλλά ο κόσμος δεν πηγαίνει στα δημόσια νοσοκομεία. Όλα αυτά που έχετε αναφέρει, η εξειδίκευση. Δεν μπορεί σε ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εν έτει 2024 να μην υπάρχουν ειδικότητες και κόσμος να χάνει τη ζωή του. Επαναλαμβάνω, η υγεία και η παιδεία είναι τα δύο θέματα, στα οποία κρίνεται καθημερινά το Κράτος.

Έλλη Κοτζαμάνη: Η δεύτερη ενότητα είναι αφιερωμένη στο Κυπριακό και τις εξωτερικές σχέσεις, αλλά έχουμε συμφωνήσει, εάν υπάρχουν ερωτήματα για την εσωτερική διακυβέρνηση, συνάδελφοι, ο λόγος όπως επιθυμείτε. Θα αρχίσω με τον Σταύρο Κυπριανού.

Σταύρος Κυπριανού: Θα τηρήσω για την ώρα τη διαδικασία, θα μιλήσουμε για το Κυπριακό. Σήμερα, είναι αλήθεια κύριε Πρόεδρε ότι το Κυπριακό δεν είναι στην κορυφή της ατζέντας των μεγάλων δυνάμεων, να το πω έτσι απλά. Υπάρχουν συγκυρίες, οι οποίες δεν ευνοούν το Κυπριακό να προχωρήσει. Πέρα από την αδιάλλακτη στάση των Τούρκων, τις διχοτομικές και απαράδεκτες θέσεις περί κυριαρχικής ισότητας και λύσης δύο κρατών – και βεβαίως είναι και η Ευρώπη – οι εταίροι μας δεν δείχνουν να είναι τόσο υποβοηθητικοί. Μάλλον βάζουν μπροστά τις εμπορικές σχέσεις δισεκατομμυρίων που έχουν με την Τουρκία εδώ και χρόνια. Είναι και η Ελλάδα, η οποία γυρίζει σελίδα στις σχέσεις της με την Τουρκία. Και διερωτόμαστε – εύλογα θεωρώ – ποια είναι η σανίδα σωτηρίας της Κύπρου αυτή τη στιγμή, με τα δεδομένα που έχω προαναφέρει;

ΠτΔ: Κύριε Κυπριανού, δεν ήμασταν και δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου. Δεν είμαστε ομφαλός της γης, όπως κάποιοι θεωρούσαν στο παρελθόν. Λέτε για τους Ευρωπαίους εταίρους μας, λέτε για τις μεγάλες δυνάμεις. Θα πρέπει, όταν είσαι ένα μικρό κράτος, ένα μικρό κράτος υπό κατοχή, να αποδείξεις μέσα από τις ενέργειές σου και εσωτερικά – γιατί υπάρχουν παράγοντες εσωτερικής ισχύος αλλά και σε περιφερειακό επίπεδο – την προστιθέμενή σου αξία. Μόνο έτσι θα δημιουργήσεις ενδιαφέρον και για το δικό σου θέμα. Και ως Κυπριακή Δημοκρατία ακριβώς – και αν είδατε και στην εισαγωγική μου παρέμβαση αναφέρθηκα στην ανάγκη να πράξουμε ό,τι είναι δυνατόν ώστε να αναδειχθεί η σημασία της χώρας μας και στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην περιοχή – δεν μπορούμε να πηγαίνουμε στις Βρυξέλλες και να είμαστε μονοθεματικοί. Ξέρετε, βλέπω τη συζήτηση που εξελίσσεται αυτή τη στιγμή σε σχέση με αυτή την προσπάθειά μας για τον ανθρωπιστικό διάδρομο προς τη Γάζα. Μια προσπάθεια, η οποία από τη μια αυτός είναι πρώτιστος στόχος – πρέπει να είμαι ξεκάθαρος, αν χρησιμοποιήσω τη λέξη που χρησιμοποιήσατε εσείς – να βοηθήσει κάποιους ανθρώπους που κινδυνεύουν πραγματικά. Εξελίσσεται μια ανθρωπιστική κρίση. Αλλά, την ίδια στιγμή, αυτό αναδεικνύει και τη σημασία της χώρας μας. Και χαίρομαι όταν, από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης, από πλευράς Ηνωμένων Πολιτειών, βλέπουν αυτό τον ρόλο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτό, κύριε Κυπριανού, τέτοιες δράσεις θα τις αξιοποιήσουμε και στο δικό μας πρόβλημα, στο Κυπριακό. Και ειδικότερα επιμένω στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γιατί μέσα από την επίλυση του Κυπριακού δύναται να προκύψουν οφέλη για όλους. Δεν θα προκύψουν οφέλη μόνο για την Κυπριακή Δημοκρατία, για τον κυπριακό λαό. Πρέπει να προκύψουν οφέλη, ναι, και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και για την περιοχή, και για την ίδια την Τουρκία. Άρα, μια προσέγγιση του παρελθόντος που θεωρούσαμε – μακάρι να ήταν έτσι τα πράγματα – ότι θα λυθεί το Κυπριακό γιατί θα αναγνωριστεί το παράνομο της κατοχής, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δυστυχώς δεν λειτουργεί έτσι το διεθνές σύστημα. Ζούμε σε ένα άναρχο διεθνές σύστημα, στο οποίο μέσα από τη δική σου δράση θα πρέπει να αναδείξεις τη δική σου προστιθέμενη αξία, έτσι ώστε να μπορείς να πάρεις και τη βοήθεια που χρειάζεσαι, είτε από τις Ηνωμένες Πολιτείες είτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είτε από άλλα κράτη.

Σταύρος Κυπριανού: Δηλώσατε προχθές στο μνημόσυνο του Σταυραετού του Μαχαιρά, του Γρηγόρη Αυξεντίου, ότι δεν θα κουραστείτε να εργάζεστε για τη δικαίωση του αγώνα μας και την απελευθέρωση της Κύπρου. Το δηλώσατε και τις προάλλες στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά σας. Δεν είναι η πρώτη φορά. Όμως τί εννοούμε όταν λέμε δικαίωση του αγώνα μας; Διότι για έναν Κερυνειώτη – συνάντησα σήμερα έναν παππού 92 χρονών από την Κερύνεια, και μου είπε «Δικαίωση του αγώνα μας είναι να επιστρέψω στο κατεχόμενο χωριό μου». Έτσι την οραματίζεστε εσείς τη λύση; Σε όλη την κατεχόμενη Κύπρο; Και είναι ρεαλιστική προσέγγιση αυτή;

ΠτΔ: Η δικαίωση, κύριε Κυπριανού, είναι ο κάθε Κύπριος πολίτης, είτε είναι Ελληνοκύπριος, είτε είναι Τουρκοκύπριους, να επιλέξει, να μπορεί να επιλέξει, πού θα πάει να ζήσει. Μπορεί να έχει κάποια άλλα δικαιώματα, τα οποία δε θα ασκεί εκεί που ζει, αλλά η Κυπριακή Δημοκρατία, όντας κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν είναι δυνατόν κάποιος από τη Γερμανία και το Λουξεμβούργο να μπορεί να επιλέξει να ζει είτε στην Κερύνεια, είτε στην Πάφο και ένας Τουρκοκύπριος ή ένας Ελληνοκύπριος να έχει περιορισμό μέσα στην ίδια του την πατρίδα. Και αυτό είναι που προσφέρει ακριβώς η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σταύρος Κυπριανού: Και κάτι ακόμη: Έρχεται η κυρία Holguín. Η περίοδος που καλείται να διεκπεραιώσει την αποστολή της έχει συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα ή είναι αορίστου χρόνου;

ΠτΔ: Κοιτάξτε, δεν υπάρχει συγκεκριμένος χρονικός ορίζοντας, αλλά την ίδια στιγμή – και είμαι απόλυτα ρεαλιστής – δεν είναι αορίστου χρόνου. Γι’ αυτό πρέπει να πράξουμε ό,τι είναι δυνατόν να επαναρχίσουν οι συνομιλίες. Κι είμαι εδώ, ξέρω τις δυσκολίες, ξέρω τα προβλήματα. Ξέρω όμως την ίδια στιγμή, κύριε Κυπριανού, ότι αυτή η κατάσταση, και τη βιώνουμε καθημερινά, δεν είναι στάσιμη. Βλέπουμε τι γίνεται καθημερινά στη νεκρή ζώνη, και δεν θέλω να κινδυνολογήσω. Δεν είμαι εδώ για να κινδυνολογήσω. Είμαι εδώ όμως για να πράξω ό,τι είναι δυνατόν να επιλυθεί το Κυπριακό. Και να σας πω και κάτι: Αν δεν πίστευα ότι μπορεί να λυθεί το Κυπριακό, δεν θα επένδυα τόσο χρόνο στη συγκεκριμένη προσπάθεια. Πραγματικά πιστεύω ότι, ναι, η επίλυση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου είναι εφικτή.

Χρύσανθος Τσουρούλλης: Κύριε Πρόεδρε, προσπαθώ να αντιληφθώ λίγο τον συλλογισμό σας και τα όσα περιγράφετε τώρα και στον συνάδελφο Σταύρο Κυπριανού. Επενδύσατε όλη την προσδοκία σας, αν θέλετε, στον διορισμό απεσταλμένης, σε μια χρονική συγκυρία που συμβαίνει τί όμως; Η Τουρκία επαναλαμβάνει τις γαλάζιες πατρίδες, η πειρατεία στις κυπριακές θάλασσες είναι δεδομένη, το τι συμβαίνει στην πράσινη γραμμή το περιγράψατε μόλις τώρα. Η σχέση μας με την Ελλάδα και την προτεραιότητα που θα έπρεπε να έχει ως εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο δεν είναι αυτή που θα έπρεπε να είναι. Θέλω κι ένα σχόλιο επ’ αυτού. Πάντως, σε όσες δηλώσεις ακούμε από τον Έλληνα πρωθυπουργό για τις Ελληνοτουρκικές διαφορές, δεν περιλαμβάνεται ούτε σε μία το Κυπριακό, και αυτό μας προβληματίζει ως Έλληνες της Κύπρου. Άρα, πάτε στις συνομιλίες με ποια λογική, και τί διαφορετικό περιμένετε από συνομιλίες που επαναλαμβάνονται τα τελευταία 50 χρόνια, με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο; Ότι θα δώσουν ένα διαφορετικό αποτέλεσμα; Τί είναι αυτό που ξέρετε που δεν ξέρουμε εμείς;

ΠτΔ: Πρώτον, να αναφέρω ότι ο διορισμός της κυρίας Holguín ήταν αποτέλεσμα των δικών μας προσπαθειών.

Χρύσανθος Τσουρούλλης: Σύμφωνοι.

ΠτΔ: Ήταν αποτέλεσμα της αναγνώρισης της δικής μας πολιτικής βούλησης, και τη θεωρώ ιδιαίτερα θετική εξέλιξη. Από μόνος του, ο διορισμός δεν θα επιλύσει το Κυπριακό, αλλά, επαναλαμβάνω, πρόκειται για μια σημαντικότατη εξέλιξη, την οποία δεν πρέπει να υποβαθμίζουμε. Θέλω να κάνω ένα σχόλιο [για] την Ελλάδα, γιατί η σχέση μας με την Ελλάδα είναι εξαιρετικές. Μάλιστα, κύριε Τσουρούλλη, έγινε η πρώτη – σκεφτείτε, από το 1960 που υπάρχει κυπριακό κράτος – έγινε η πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη ανάμεσα στην Κύπρο και στην Ελλάδα και αυτό αντανακλά και το επίπεδο των σχέσεων μας. Μιλήσατε για τα ελληνοτουρκικά. Ναι, υπάρχει ένας διάλογος, ένας διάλογος όμως, ο οποίος δεν έχει επιλύσει τις διαφορές ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα. Ένας διάλογος που, αν φέρει θετικές εξελίξεις, είμαι σίγουρος ότι θα βοηθήσει και το δικό μας πρόβλημα. Και επαναλαμβάνω, αυτό που είπα προηγουμένως στον Σταύρο [Κυπριανού]: Πρέπει να αντιληφθούμε ότι, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιότητά μας ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο στα ευρωτουρκικά, γι’ αυτό έχω και μια, αν θέλετε, διαφορετική προσέγγιση, ότι είμαι έτοιμος να συζητήσω, είμαι έτοιμος να δω πρόοδο στα ευρωτουρκικά, ειδικότερα στα θέματα που ενδιαφέρουν την Τουρκία, αν δω πρόοδο προς την κατεύθυνση επίλυσης του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου και όχι της λύσης δύο κρατών. Δεν υπάρχει εναλλακτική – και για μένα κύριε Τσουρούλλη, θέλω να το ξεκαθαρίσω απόψε για ακόμη μια φορά, δεν υπάρχει σχέδιο Β σε σχέση με την επίλυση του Κυπριακού. Αυτή η κατάσταση που βιώνουμε σήμερα καθημερινά γίνεται σαφώς χειρότερη.

Χρύσανθος Τσουρούλλης: Έχετε όμως κάποια ένδειξη ότι η Τουρκία σας αντιμετωπίζει διαφορετικά, κύριε Πρόεδρε; Δηλαδή, αν θέλετε να δείτε τώρα και να συνομιλήσετε με την Τουρκία, σας δέχεται ή σας θεωρεί εκλιπούσα.

ΠτΔ: Η Τουρκία από το 1964 θεωρεί εκλιπούσα την Κυπριακή Δημοκρατία. Ποια είναι όμως εμένα η υποχρέωσή μου; Υποχρέωσή μου κύριε Τσουρούλλη είναι να προσπαθήσω να πράξω ό,τι είναι δυνατόν, αξιοποιώντας όλα τα εργαλεία που έχω στη διάθεσή μου, ή να αποδεχθώ την τουρκική θέση. Και για μένα η αποδοχή της λύσης δύο κρατών δεν μπορεί σε καμία απολύτως περίπτωση να αποτελεί θέμα καν για συζήτηση, όχι επιλογή.

Χρύσανθος Τσουρούλλης: Καλά, πάτε στις συνομιλίες όταν ο συνομιλητής σας θέλει τα δύο κράτη; Γιατί πάτε στις συνομιλίες;

ΠτΔ: Γιατί, κύριε Τσουρούλλη, στην ιστορία των διαπραγματεύσεων του Κυπριακού κάθε σχέδιο που παρουσιαζόταν, κάθε πρωτοβουλία που συζητούσαμε, ήταν χειρότερη από την προηγούμενη. Ξέρετε πότε άλλαξε αυτό; Το 2004. Το 2004 που η Κυπριακή Δημοκρατία έγινε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό που έθεσε προηγουμένως ο κύριος Κυπριανού για τον Κερυνειώτη, πριν το 2004 δεν ήταν θέμα προς συζήτηση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Σήμερα, ακριβώς λόγω του ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι θέμα προς συζήτηση. Την ίδια στιγμή, γιατί δεν μου αρέσει να ωραιοποιώ την κατάσταση, το τί συζητούμε σήμερα στο Κυπριακό δεν συζητείτο το 1983. Δεν υπήρχε, κύριε Τσουρούλλη, το 1983 δικαίωμα χρήσης στην περιουσία, προέκυψε στα χρόνια, άρα η πάροδος του χρόνου, επαναλαμβάνω, δημιουργεί νέα αρνητικά τετελεσμένα. Και αυτή η κατάσταση, για να πάω και στο εσωτερικό, στα θέματα που αναφέρατε, δεν επιτρέπει – και το λέω με απόλυτη βεβαιότητα – σε αυτή τη χώρα να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες που έχει.

Έλλη Κοτζαμάνη: Έχει μείνει αναπάντητο το κομμάτι για την Ελλάδα κύριε Πρόεδρε. Νομίζω θέλουμε όλοι να ακούσουμε το σχόλιό σας.

ΠτΔ: Απάντησα, ήταν το δεύτερο σχόλιο που έκανα, ότι έχουμε εξαιρετικές σχέσεις, και μάλιστα ήταν σε αυτό το πλαίσιο που έγινε και η πρώτη – από το 1960 που υπάρχει η Κυπριακή Δημοκρατία – διακυβερνητική διάσκεψη ανάμεσα στην Κύπρο και την Ελλάδα.

Έλλη Κοτζαμάνη: Το γεγονός όμως ότι σε καμία αναφορά του Πρωθυπουργού δεν υπάρχει η λέξη Κυπριακό όταν μιλά για τα ελληνοτουρκικά;.

ΠτΔ: Γνωρίζω πάρα πολύ καλά τι λέει και τι πράττει ο Έλληνας Πρωθυπουργός και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Και να σας παραπέμψω και στην εισαγωγική μου ομιλία: Αν υπήρχε αυτό που έθεσε πολύ εύλογα ο κύριος Τσουρούλλης, δεν θα έκανα στην εισαγωγική μου παρέμβαση ειδική αναφορά και στη βοήθεια της ελληνικής κυβέρνησης.

Μιχάλης Παυλίδης: Έχετε την αίσθηση δηλαδή, κύριε Πρόεδρε, ότι αν προωθηθεί, αν προχωρήσει ο ελληνοτουρκικός διάλογος μπορεί να υποβοηθηθεί και το Κυπριακό;

ΠτΔ: Σίγουρα.

Μιχάλης Παυλίδης: Πού το στηρίζετε όμως αυτό; Διότι η τουρκική πλευρά επιμένει, τα διαχωρίζει ξεκάθαρα αυτά τα δύο.

ΠτΔ: Ναι, μπορεί η τουρκική πλευρά, αλλά δεν μπορεί να υπάρξει πλήρης εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, έτσι ώστε η Τουρκία να «κερδίσει» αυτά που επιθυμεί χωρίς την επίλυση του Κυπριακού.

Μιχάλης Παυλίδης: Πριν από λίγο ο Σταύρος σας ρώτησε για το χρονοδιάγραμμα της πρωτοβουλίας της κυρίας Holguín. Ο Tatar προχθές από την Αττάλεια είπε ότι τέσσερις μήνες της έμειναν και τελειώνουμε. Δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα;

ΠτΔ: Ο Γενικός Γραμματέας, και έχουμε μιλήσει με την κυρία Holguín αλλά και προηγουμένως με τη Βοηθό Γενικό Γραμματέα που ήταν στην Κύπρο, δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα της αποστολής της, αλλά την ίδια στιγμή δεν είναι αορίστου χρόνου. Αντιλαμβάνεστε ότι δεν θα συζητούμε επ’ άπειρον.

Μιχάλης Παυλίδης: Κύριε Πρόεδρε, σας άκουσα πάρα πολύ προσεκτικά στην τοποθέτησή σας για το Κυπριακό. Τα πράγματα δεν είναι καλά, πέρασε ήδη μισός αιώνας.

ΠτΔ: Συμφωνώ απόλυτα.

Μιχάλης Παυλίδης: Γνωρίζουμε και τις συνέπειες. Διερωτώμαι όμως ποια είναι η ώρα να μιλήσουμε καθαρά στον κυπριακό λαό, να πούμε τις επιλογές και τι είναι οι πραγματικές επιλογές που προσφέρονται τη δεδομένη χρονική στιγμή. Και το ερώτημα είναι αν σας ανησυχεί το ενδεχόμενο, επί δικής σας διακυβέρνησης, να σφραγιστεί για πάντα το αδιέξοδο.

ΠτΔ: Φυσικά και με ανησυχεί και σίγουρα δεν θα σφραγιστεί αδιέξοδο λόγω δικής μου υπαιτιότητας. Αλλά δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Δεν θα είμαι χαρούμενος, κύριε Παυλίδη, αν κατά τη διάρκεια της θητείας μου δεν υπάρξει πρόοδος προς την κατεύθυνση επίλυσης του Κυπριακού, αλλά θα πω ότι δεν ευθύνομαι εγώ, ευθύνεται η τουρκική πλευρά. Η πατρίδα είναι πάνω από όλους. Και σας είπα προηγουμένως ότι καθημερινά βιώνουμε περισσότερα τετελεσμένα. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή από τη λύση. Και ακούω συχνά, και συμφωνώ με αυτή την προσέγγιση, τί είναι το πιο σημαντικό που έχουμε, κύριε Παυλίδη; Το πιο σημαντικό που έχουμε είναι η Κυπριακή Δημοκρατία. Οποιαδήποτε άλλη μορφή λύσης του Κυπριακού καταργεί ό,τι πιο σημαντικό έχουμε, που είναι η Κυπριακή Δημοκρατία, κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άρα, δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Δεν είναι επιλογή συζήτησης τα δύο κράτη. Δεν είναι επιλογή, δεν μπορώ να φανταστώ να είναι επιλογή για τον οποιονδήποτε αναγνώριση ξεχωριστού κράτους στις κατεχόμενες περιοχές, που σημαίνει αμέσως αποαναγνώριση της ίδιας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Άρα, ξέρω τις δυσκολίες. Γνωρίζω τις δυσκολίες περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο. Αλλά έχω ευθύνη να πράξω ό,τι είναι δυνατόν, και αυτό κάνω.

Μιχάλης Παυλίδης: Η συνέπεια όμως να σφραγιστεί, κύριε Πρόεδρε, για πάντα το αδιέξοδο μας οδηγεί ακριβώς σε αυτό που περιγράφετε τώρα. Εάν, για παράδειγμα, το Κυπριακό κηρυχθεί ως άλυτο πρόβλημα, μας οδηγεί σε αυτό, στο οποίο περιγράφετε.

ΠτΔ: Δεν υπάρχουν άλυτα προβλήματα. Εδώ, στη γειτονιά μας, είδαμε τι γίνεται αυτή τη στιγμή στη Γάζα. Άκουγα σε πολλές των περιπτώσεων να αποκαλούν το Κυπριακό ως μια παγωμένη διένεξη. Δεν υπάρχουν παγωμένες διενέξεις. Δεν υπάρχουν. Άρα, ξέρω, επαναλαμβάνω, τις δυσκολίες, τις γνωρίζω από πρώτο χέρι. Ποια είναι η δική μου ευθύνη έναντι σε αυτόν τον λαό, έναντι σε μελλοντικές γενιές που θα έρθουν; Ποιαν ασφάλεια θα νιώθουν σε αυτόν τον τόπο με όλα αυτά που βλέπουμε σήμερα;

Μιχάλης Παυλίδης: Είπατε στην ομιλία σας, στην εισαγωγική, ότι διεκδικούμε απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μέσω μιας λύσης που να διασφαλίζει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα για όλους τους νόμιμους πολίτες της χώρας και να απαλλαγούμε από τα κατοχικά στρατεύματα και ούτω καθεξής. Αυτό που περιγράφετε διασφαλίζεται, κύριε Πρόεδρε, μέσα από το πλαίσιο Guterres, το οποίο αποδέχεστε ως βάση;

ΠτΔ: Το πλαίσιο Guterres, θεωρώ ότι ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών για πρώτη φορά έθεσε σε αυτό το πλαίσιο την ουσία του Κυπριακού. Και τί είπε ο Γενικός Γραμματέας στο Crans – Montana; Είπε ότι, αν συμφωνήσουμε σε αυτά τα έξι θέματα, θα φτάσουμε στο σημείο μη επιστροφής. Υπάρχουν και άλλα θέματα που εκκρεμούν, αλλά δεν είναι ικανά να ανατρέψουν τη λύση του Κυπριακού. Και είμαι έτοιμος να διαπραγματευτώ στη βάση και του σχεδίου του πλαισίου του Γενικού Γραμματέα.

Γιώργος Κασκάνης: Κύριε Πρόεδρε, ακόμα και από την προεκλογική περίοδο είχατε θέσει έναν σοβαρό και φιλόδοξο στόχο. Μάλιστα δημιουργούσε την εντύπωση ότι ήταν έτοιμα τα πράγματα, και αναφέρομαι στον απεσταλμένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είχατε πει μάλιστα ότι συζητήσατε συγκεκριμένα ονόματα και με τον Πρόεδρο της Γαλλίας και με τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας και με όλους τους αξιωματούχους των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είχατε ο ίδιος θέσει ως χρονική στιγμή την αμέσως μετά τις τουρκικές εκλογές περίοδο. Μάλιστα, όταν κυκλοφόρησαν και κάποιες φήμες περί της κυρίας Merkel, λέγατε ότι μια τέτοιου είδους προσωπικότητα είναι που ψάχνουμε, για να εμπλακεί στο Κυπριακό. Έναν χρόνο μετά τις τουρκικές εκλογές, για πρώτη φορά απόψε διαπίστωσα ότι στην ομιλία σας δεν μιλάτε για απεσταλμένο, μιλάτε για εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τι έγινε τελικά; Δεν πείσαμε; Δεν ήταν σωστή η εκτίμηση μας για τη δυνατότητά μας αυτή; Ή δεν υπάρχει το ενδιαφέρον από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης;

ΠτΔ: Είναι στόχος ο διορισμός απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και με απόλυτη εντιμότητα, κ. Κασκάνη, υπάρχει και συγκεκριμένη προσωπικότητα. Δεν είναι η κυρία Merkel. Δεν μπορώ να αποκαλύψω όμως δημόσια με ποια προσωπικότητα συζητούμε. Γνωρίζει ο ίδιος ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Με απόλυτη ειλικρίνεια, η Ευρωπαϊκή Ένωση εργάστηκε προς την κατεύθυνση διορισμού και της κυρίας Holguín. Ήταν και οι δικές της προσπάθειες. Kαι όταν κάποια κράτη μέλη αντιδρούσαν σε αυτήν την προοπτική, δεν αντιδρούσαν γιατί δεν έβλεπαν μόνο σε μια πολιτική προσωπικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά γιατί θεωρούσαν ότι έπρεπε πρώτα να διοριστεί προσωπικός ειδικός απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών. Και υπάρχει συζήτηση. Είμαι σε συζήτηση με τους θεσμούς, ειδικότερα τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αναλόγως πώς θα εξελιχθούν τα θέματα. Και η προσπάθεια της κυρίας Holguín, ναι, δεν είναι κάτι, το οποίο είναι εκτός συζήτησης, και για αυτό δεν το ανέφερα.

Γιώργος Κασκάνης: Δεν είναι όμως κάτι, το οποίο υλοποιήθηκε.

ΠτΔ: Δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι στιγμής.

Γιώργος Κασκάνης:Αμέσως μετά τις τουρκικές εκλογές, για να μπούμε σε μια τέτοια διαδικασία.

ΠτΔ: Γιατί, επαναλαμβάνω, η προσέγγιση από κάποια ισχυρά κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν ότι, πρώτον, θα πρέπει να γίνει διορισμός απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών. Για αυτό δουλέψαμε, για αυτό ζητήσαμε και τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς αυτή την κατεύθυνση. Και τέθηκε από πλευράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και είχαμε το αποτέλεσμα με την κυρία Holguín. Αλλά, επαναλαμβάνω, δεν είναι κάτι, το οποίο έχουμε εγκαταλείψει. Δεν είναι κάτι που μπορώ να σας πω μετά βεβαιότητας απόψε ότι θα επιτευχθεί. Αλλά, κ. Κασκάνη, αυτό δεν είναι κάτι που με αποτρέπει να θέτω ψηλούς στόχους, τέτοιου είδους στόχους, τέτοιου είδους επιδιώξεις. Είμαστε ένα μικρό κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μέσα από την προσέγγισή μου σε όλα τα θέματα που αφορούν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, προσπαθώ να αναδείξω και τη σημασία της χώρας μας, όχι μόνο για το Κυπριακό. Δεν είμαστε μια μονοθεματική χώρα. Και επανέρχομαι σε αυτό που προανέφερα για την πρωτοβουλία μας, για τον ανθρωπιστικό διάδρομο. Δεν με πειράζει, δεν με ενοχλεί να τσαλακωθώ ή να δεχτώ κριτική, επειδή δεν πέτυχα έναν συγκεκριμένο στόχο.

Γιώργος Κασκάνης: Ακριβώς σε αυτό το τελευταίο, γιατί είπατε τη φράση που έρχεται να δέσει με το ερώτημα και επειδή εμφανίζεστε πολύ αποφασισμένος για την προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος. Μπροστά σε ένα ιστορικό δίλημμα που ενδεχομένως να βρεθείτε, θα βαραίνει περισσότερο το να προχωρήσετε σε αυτό που λέτε εσείς απόψε ή η σχέση σας με τα συγκυβερνώντα κόμματα;

ΠτΔ: Μα με τα συγκυβερνώντα κόμματα είναι γνωστό ότι έχουμε διαφορετικές προσεγγίσεις, και αυτό λέχθηκε και εντίμως κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Να ξεκινήσω από την ΕΔΕΚ. Δεν συζητά καν το θέμα Ομοσπονδίας. Σε κάποια των θεμάτων, ναι, υπάρχει.

Χρύσανθος Τσουρούλλης: Επειδή σήμερα μας είπατε τρεις φορές ότι δεν έχετε κομματική στήριξη. Οπόταν, αν νιώθετε ότι είστε υπερκομματικός, μπορεί να είναι και η είδηση της βραδιάς.

ΠτΔ: Εκτιμώ και βιώνω σχεδόν καθημερινά τη στήριξη από τα συγκυβερνώντα κόμματα, και είναι κάτι το οποίο εκτιμώ. Σας είπα ένα πολύ σημαντικό πράγμα, εκποιήσεις. Στήριξαν την κυβερνητική πρόταση μπροστά στα προβλήματα που θα δημιουργούνταν και για την οικονομία συμπεριφέρθηκαν υπεύθυνα και λύσαμε ένα θέμα που συζητείτο από το 2017. Θα επανέλθω στο Κυπριακό, δεν το αφήνω το Κυπριακό. Δεν σημαίνει όμως ότι τα κόμματα αυτά χάνουν την αυτονομία τους ή εγώ χάνω την αυτονομία μου. Όσον αφορά το Κυπριακό, είναι γνωστό ότι με κάποια των κομμάτων υπάρχουν διαφωνίες, με κάποια περισσότερες, με κάποια λιγότερες.

Γιώργος Κασκάνης: Εγώ μιλώ για την ιστορική στιγμή που θα πρέπει να πάρετε απόφαση.

ΠτΔ: Ιστορική στιγμή για μένα φυσικά και θα είναι να προχωρήσω. Είναι κάτι που είναι αδιαπραγμάτευτο, κ. Κασκάνη, στο μυαλό μου.

Γιώργος Κασκάνης: Ανεξαρτήτως των όποιων αντιδράσεων;

ΠτΔ: Ανεξαρτήτως των όποιων αντιδράσεων.

Γιώργος Κασκάνης: Μάλιστα.

Μιχάλης Παυλίδης: Αναλαμβάνει και πρωτοβουλία ο κύριος Παπαδόπουλος.

ΠτΔ:Η οποιαδήποτε πρωτοβουλία αναλαμβάνεται είτε από τον κύριο Παπαδόπουλο, προηγουμένως από την κυρία Δημητρίου, την Πρόεδρο της Βουλής και την Πρόεδρο του ΔΗΣΥ, τις καλωσορίζω, όσο αποσκοπούν στο να επαναρχίσουν οι συνομιλίες και να επιλύσουμε το Κυπριακό.

Έλλη Κοτζαμάνη: Κύριε Πρόεδρε, θα επιμείνω λίγο και σε μια συνέχεια των ερωτημάτων περί των κομμάτων. Θα ήθελα να πάμε ένα βήμα παραπάνω και να δούμε το θέμα του λαού. Επειδή αυτός που θα κληθεί να εφαρμόσει και να βιώσει την όποια λύση, θα είναι ο λαός, μήπως θα έπρεπε κάποια στιγμή να σκεφτεί η κυβέρνηση να μετρήσει την πραγματική βούληση του λαού για το θέμα της λύσης; Και η πολιτική ηγεσία στο σύνολό της βέβαια, ώστε προτού αναλαμβάνουμε δεσμεύσεις και προτού να βρισκόμαστε μπροστά στην ανάγκη λήψης ιστορικών αποφάσεων, να γνωρίζουμε και τι πραγματικά θέλει ο λαός.

ΠτΔ: Αντιλαμβάνομαι το ερώτημά σας, κα Κοτζαμάνη, και είναι πολύ λογικό. Τη μια στιγμή, τι να θέσουμε ενώπιον του κυπριακού λαού; Εκείνο όμως που μπορώ να σας πω είναι ότι δεν θα θέσω ενώπιον του κυπριακού λαού ένα σχέδιο λύσης, το οποίο εγώ ο ίδιος δεν υποστηρίζω. Θα αναλάβω προσωπικά την ευθύνη, όποια και αν είναι αυτή, όποιες και αν είναι οι επιπτώσεις σε προσωπικό επίπεδο. Αλλά για να θέσω ένα σχέδιο λύσης στον κυπριακό λαό, εγώ θα είμαι θιασώτης αυτού του σχεδίου.

Έλλη Κοτζαμάνη: Το επόμενο ερώτημά μου αφορά στον συνεχιζόμενο σφετερισμό των ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα και σε αυτή τη συζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη για τα όποια μέτρα όσον αφορά στα νομικά [μέτρα], αντιλαμβάνομαι είναι πολύ δύσκολο να γίνει δημόσια τοποθέτηση, αλλά πολιτικά πώς σκοπεύετε να αντιμετωπίσετε αυτή τη συνεχιζόμενη οικοδομική δράση στα κατεχόμενα και πού αφήνουμε, πέραν της Αμμοχώστου, που είναι κυρίαρχο θέμα συζήτησης, τη Μόρφου, την Κερύνεια και άλλες κατεχόμενες περιοχές σε αυτή τη συζήτηση;

ΠτΔ: Το βασικό όπλο στη φαρέτρα μας είναιτα νομικά μέτρα. [Όσον αφορά] τα νομικά μέτρα, τα οποία επεξεργαζόμαστε, είμαστε σε προχωρημένο στάδιο. Νομικά μέτρα, τα οποία δεν περιορίζονται στην Αμμόχωστο, καλύπτουν όλες τις κατεχόμενες περιοχές. Από εκεί και πέρα αξιοποιούμε και κάποια πολιτικά μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας. Να σας μιλήσω με απόλυτη ειλικρίνεια. Βλέπαμε το τελευταίο διάστημα μια αυξημένη τάση αγοράς περιουσιών στις κατεχόμενες περιοχές από τους Ισραηλινούς. Θέσαμε το θέμα στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο. Ακόμη και τώρα, μέσα σε αυτή την κρίση που υπάρχει με αφορμή τη Γάζα, η στάση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ήταν κάτι, ναι, που απαιτήσαμε να ληφθούν μέτρα από την ισραηλινή κυβέρνηση. Δεν ζούμε σε ένα αγγελικά πλασμένο κόσμο, άρα και εμείς και οι ενέργειές μας και ό,τι αποφασίζουμε έχουν ως βασικό κριτήριο το πώς να υπερασπιστούμε καλύτερα τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σταύρος Κυπριανού: Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό πάντως αυτό που συμβαίνει στο κατεχόμενο Ριζοκάρπασο. Φαίνεται πως το κατοχικό καθεστώς είναι αποφασισμένο να βάλει χέρι στην εκπαίδευση των παιδιών και οι πληροφορίες λένε ότι πέρα από τις πρόσφατες ενέργειες που είδαμε, κύριε Πρόεδρε, υπάρχει η πρόθεση να μην επιτραπεί του χρόνου στο Υπουργείο Παιδείας να αποστείλει βιβλία στα εγκλωβισμένα παιδιά. Επιβεβαιώνετε αυτές τις πληροφορίες; Και τι κάνει η κυβέρνηση για να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο;

ΠτΔ: Δεν θα απέκλεια οτιδήποτε, κ. Κυπριανού, από το κατοχικό καθεστώς. Έχω δει συγκεκριμένα, γιατί απέρριψαν τα πρόσφατα βιβλία. Πρόκειται για δικαιολογίες που δεν στέκουν σε καμία απολύτως λογική. Και βλέπουμε στη μεγαλύτερη εικόνα έναν στόχο από τουρκικής πλευράς για αμφισβήτηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Γνωρίζουν, θεωρώ, ότι η κυριαρχική ισότητα που επιδιώκουν δεν μπορεί να επιτευχθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Άρα, επιχειρούν, αν θέλετε, να πετύχουν αυτή την κυριαρχική ισότητα μέσω της αμφισβήτησης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Βλέπουμε το τελευταίο διάστημα αυτές τις παραβιάσεις στη νεκρή ζώνη. Στην ουσία είναι παραβιάσεις που στόχο έχουν να αμφισβητήσουν τον ρόλο των Ηνωμένων Εθνών, τον ρόλο που έδωσε η Κυπριακή Δημοκρατία στα Ηνωμένα Έθνη εντός της νεκρής ζώνης. Γιατί με αυτόν τον τρόπο θεωρούν ότι αμφισβητούν και το Ψήφισμα του Μαρτίου του 1964, μετά την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων, ένα σημαντικότατο ψήφισμα, που μέχρι σήμερα είναι αυτό που καθορίζει την παρουσία της Ειρηνευτικής Δύναμης στην Κύπρο, θέλοντας να δείξουν ότι έχουν και οι ίδιοι λόγο και ρόλο στην παρουσία των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο. Για αυτό επανέρχομαι σε όλα αυτά τα θέματα που εγέρθηκαν με την προοπτική επίλυσης του Κυπριακού, τις δυσκολίες, τα προβλήματα που, επαναλαμβάνω, τα γνωρίζω από πρώτο χέρι.

Έλλη Κοτζαμάνη: Έχουμε φτάσει στο τέλος του χρόνου που έχει συμφωνηθεί. Να ευχαριστήσω τους συναδέλφους για τις ερωτήσεις. Ο τελευταίος λόγος σε εσάς, κύριε Πρόεδρε.

ΠτΔ: Να σας ευχαριστήσω για τις ερωτήσεις. Θα ήθελα να αναπτύξουμε ακόμη περισσότερο, είμαι σίγουρος θα το κάνουμε με συναδέλφους σας, γιατί θέλω αναφερθώ και σε αυτό τον διάλογο που έχει αναπτυχθεί. Ξέρετε, έχω μια ιδιαίτερη αδυναμία στους δημοσιογράφους από τον καιρό που ήμουν Κυβερνητικός Εκπρόσωπος και βλέπω όλες αυτές τις ανακοινώσεις, και είναι κάτι που με στεναχωρεί. Επέλεξα να κάνουμε αυτή τη ζωντανή συζήτηση, θεώρησα ότι με πέντε συναδέλφους σας θα είναι πιο ζωντανή συζήτηση, αλλά το αμέσως επόμενο διάστημα έχω προγραμματισμένες και συνεντεύξεις και παρουσίες μου και σε εφημερίδες και σε τηλεοπτικούς σταθμούς. Εμείς το επιδιώκουμε. Ξέρετε, διαβάζω ότι είμαστε μια Κυβέρνηση που μας ενδιαφέρει η εικόνα. Εγώ θεωρώ ότι ένα από τα προβλήματα μας είναι ακριβώς αυτό, να επικοινωνήσουμε όλα αυτά που έχουμε κάνει, είτε αφορούν την Οικονομία, το Κυπριακό, το Μεταναστευτικό είτε την κοινωνική μας πολιτική, την Παιδεία, τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Άρα, είμαι κάποιος που επιδιώκω τον διάλογο με τους δημοσιογράφους, με τα ΜΜΕ, και θα ήθελα να σας ευχαριστήσω.

Ένας χρόνος διακυβέρνησης, είμαι περήφανος για αυτά που έχουμε πετύχει. Έχουμε ξεκάθαρο πολιτικό προσανατολισμό, έχουμε πολιτική φιλοσοφία, αυτή αποδεικνύεται μέσα από τις πράξεις μας, δεν είναι μέσα από τίτλους. Αν θέλω να δώσω ένα τίτλο, αυτός είναι ο κοινωνικός φιλελευθερισμός. Εκείνο που μας ενδιαφέρει περισσότερο είναι η βελτίωση της καθημερινότητας του πολίτη και πώς θα επιτευχθεί μέσα από μια ισχυρή και ανθεκτική οικονομία, μέσα από ένα καλύτερο αύριο, με την Παιδεία και την Υγεία να είναι βασικές προτεραιότητες, την πράσινη μετάβαση, τη θεσμική μεταρρύθμιση. Πρέπει να τολμήσουμε να επανασυστήσουμε το κράτος του 1960, πρέπει να τολμήσουμε να κάνουμε τομές. Και έχουμε στην Ευρώπη, στο κοινό μας σπίτι, τα καλύτερα παραδείγματα, τις καλύτερες πρακτικές που μπορούμε να υιοθετήσουμε. Και το λέω και κλείνω με απόλυτη βεβαιότητα ότι όλα όσα έχουμε υποσχεθεί στον κυπριακό λαό, το κοινωνικό μας συμβόλαιο με τον κυπριακό λαό θα το τηρήσουμε πιστά.