Σαν σήμερα 2 Φεβρουαρίου 1922 εκδόθηκε ο «Οδυσσέας» του Τζέιμς Τζόις
Maria Volli
Η γλώσσα δεν μεταφέρει μόνο το μήνυμα. Είναι το μήνυμα. Και το μήνυμα προκύπτει από πολλές διαφορετικές πηγές: ήχους, λογοπαίγνια, μεταφορές, συμβολικές εκφράσεις. Από κάθε λέξη προκύπτουν «τρεις επί είκοσι και δέκα» αναγνώσεις γράφει στην “Αγρύπνια των Φίννεγκαν” ο Τζόις, και αρχίζει, από τον “Οδυσσέα”, το πολύτροπο παιχνίδι με τις λέξεις, κάνοντας τη γλώσσα να μιλήσει με όλους τους ήχους και με όλους τους τρόπους.
“Οδυσσέας“, (Εκδόσεις Κέδρος, μετάφραση του Σωκράτη Καψάσκη – Εκδόσεις Κάκτος, μετάφραση Ελευθέριος Ανευλαβής)
Το βιβλίο του Τζόiς «Οδυσσέας» γράφηκε σε διάστημα επτά ετών (1914-1921) στην Τριέστη, στη Ζυρίχη και στο Παρίσι όπου έζησε αυτοεξόριστος και περιπλανώμενος. Εκδόθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1922 στο Παρίσι από τον εκδοτικό οίκο «Shakespeare and Company» της Σίλβια Μπιτς. Πριν από την έκδοσή του, κεφάλαια του βιβλίου είχαν δημοσιευθεί στο Αμερικανικό περιοδικό «Little Review», σε συνέχειες αρχίζοντας το 1918. Το 1920, όταν το περιοδικό δημοσίευσε το Κεφάλαιο Ναυσικά, όπου ο πρωταγωνιστής του έργου Μπλουμ αυνανίζεται στην ακρογιαλιά απέναντι σε ένα νεαρό κορίτσι, την Γκέρτυ, οι εκδότες του κατηγορήθηκαν για προσβολή της δημοσίας αιδούς και σταμάτησαν τη δημοσίευση. Όταν ολοκληρώθηκε το βιβλίο και κυκλοφόρησε στο Παρίσι (1922) απαγορεύθηκε ως άσεμνο στην Αγγλία, Ιρλανδία, και Ηνωμένες Πολιτείες. Η εφημερίδα NY TIMES, στο Book Review 28 Μαΐου 1922, με τίτλο «Το Καταπληκτικό Χρονικό Του Τζέημς Τζόις» (ανασκόπηση από τον Joseph Collins) έγραφε « το προϊόν ενός ασυνείδητου πνεύματος ενός ηθικού τέρατος, ενός διεστραμμένου. Ένας αποστάτης του έθνους του και της θρησκείας του». Οι Τελωνειακές υπηρεσίας στην Αγγλία και οι Ταχυδρομικές Υπηρεσίες στις ΗΠΑ κατέσχεσαν και κατέστρεψαν τα περισσότερα αντίτυπα των δύο πρώτων εκδόσεων του «Οδυσσέα». Στη διάρκεια της δεκαετίας του ‘20 το βιβλίο ήταν γνωστό στον αγγλόφωνο κόσμο μέσα από ορισμένα λαθραία αντίτυπα. Το βιβλίο παρέμεινε απαγορευμένο μέχρι το 1933, όταν ο δικαστής M. Woolsey ήρε την απαγόρευση και απεφάνθη ότι το βιβλίο δεν ήταν ούτε πορνογραφικό, ούτε άσεμνο. Η Ιρλανδία ήταν η τελευταία χώρα που ήρε την απαγόρευση. Ο Τζόις είχε πολλά προβλήματα με την εκδοτική αγορά. Τέσσερεις εκδότες απέρριψαν το πρώτο του βιβλίο, μια ποιητική συλλογή με τίτλο Μουσική Δωματίου (Chamber Music). Οι «Δουβλινέζοι: Dubliners», συλλογή διηγημάτων, απορρίφθηκαν από οκτώ εκδότες και πέρασαν εννέα χρόνια μέχρι να εκδοθεί. Τουλάχιστον δεκατρείς τυπογράφοι αρνήθηκαν να στοιχειοθετήσουν το πρώτο του μυθιστόρημα «Το Πορτραίτο του καλλιτέχνη ως Νεαρού Ανδρός» (A Portrait of the Artist as a Young Man). Το θεατρικό του έργο «Εξόριστοι» (Exiles) απορρίφθηκε από θεατρικούς επιχειρηματίες στην Ιρλανδία και την Αγγλία, ανέβηκε στο Μόναχο και κατέβηκε σχεδόν αμέσως. Δύο χρόνια πήρε στον Τζόις για να επιτύχει την έκδοση δικαστικού εντάλματος για την απαγόρευση κυκλοφορίας Αμερικανικής πειρατικής έκδοσης του «Οδυσσέα». Και με το τελευταίο του βιβλίο «Η Αγρύπνια των Φίννεγκαν (Finnegans Wake)» είχε χρόνια προβλήματα με τη λογοκρισία, η οποία το χαρακτήριζε άσεμνο και οι «αναγνώστες» και πολλοί κριτικοί το χαρακτήριζαν αδιάβαστο.
Τζέιμς Τζόις (2 Φεβρουαρίου 1882-13 Ιανουαρίου 1941)
