Η Ποντιακή Γενοκτονία και το πολιτικό momentum
Σάββα Αναστασιάδη*
Συμπληρώνονται φέτος 103 χρόνια από τότε που το αίμα των Ελλήνων του Πόντου έβαψε τις μελανές σελίδες ιστορίας της Γενοκτονίας που οργάνωσε και εκτέλεσε το τουρκικό κράτος. Στις 19 Μαΐου του 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ πασάς, που αργότερα επονομάστηκε Ατατούρκ, αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα, στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και έβαλε σε εφαρμογή το αποτρόπαιο σχέδιό του: την εξόντωση του Ποντιακού Ελληνισμού, την εξαφάνισή του από την ιστορική του κοιτίδα και τον βίαιο τερματισμό μιας παρουσίας τριών χιλιετιών στην περιοχή.
Ο τραγικός απολογισμός: Περισσότεροι από 353.000 Έλληνες του Πόντου, ανάμεσά τους και παιδιά, σφαγιάσθηκαν από το 1914 έως το 1923. Κι ακόμη, περισσότεροι από 1.250.000 κάτοικοι της Τραπεζούντας, της Κερασούντας, της Αμάσειας και της ευρύτερης περιοχής, πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς αφήνοντας τα πατρογονικά εδάφη και τις περιουσίες τους.
Είναι δύσκολο για τον ανθρώπινο νου να συλλάβει τις τουρκικές φρικαλεότητες: σφαγές, απαγχονισμοί, βιασμοί, αρπαγή περιουσιών, εξορία, τάγματα καταναγκαστικής εργασίας, βασανιστήρια, πείνα.
Ήταν η απαρχή των επιχειρήσεων αφανισμού των Ελλήνων του Πόντου και όλων των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής.
Ήταν η αρχή ενός εγκλήματος που μέχρι σήμερα παραμένει ατιμώρητο.
Τιμούμε και φέτος στις 19 Μαΐου, όπως κάθε χρόνο, την ιερή μνήμη των θυμάτων της Ποντιακής Γενοκτονίας, την οποία η Βουλή των Ελλήνων αναγνώρισε και θεσμικώς με το νόμο 2193/1994.
Σήμερα, περισσότερο ίσως από ποτέ, αξίζει να σταθούμε στα καίρια και κρίσιμα μηνύματα της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού που συνδέονται με το πολιτικό momentum:
- Η διεκδίκηση της διεθνούς αναγνώρισης της Ποντιακής Γενοκτονίας ως καθήκον μας για τη δικαίωση της θυσίας των θυμάτων της δεν συνιστά στάση εκδίκησης αλλά αποτελεί τη βάση της απαίτησης ώστε να μην επαναληφθούν παρόμοια αποτρόπαια γεγονότα.
- H υπόμνηση του τραγικού ζητήματος δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο τη Γενοκτονία των Ποντίων. Αφορά όλες τις γενοκτονίες και τις μαζικές δολοφονίες στην υφήλιο που θίγουν τον πυρήνα της αξίας του Ανθρώπου.
- Η αναγνώριση της Γενοκτονίας είναι σημαντική για την τουρκική κοινωνία. Εάν μια κοινωνία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη δική της Ιστορία κάνοντας αυτοκριτική και να διατυπώσει τη συγγνώμη της στους συγγενείς των θυμάτων, δεν μπορεί να χτίσει ένα δημοκρατικό μέλλον ούτε και να διεκδικήσει τη θέση της στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
- Είναι μείζονος σημασίας για το ίδιο το τουρκικό κράτος. Εάν ένα κράτος δεν αναγνωρίσει την αδικοπραγία του στο παρελθόν, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πάντα η δυνατότητα να το κάνει ξανά.
- Η αναδρομή στην τραγωδία του 1919 αναδεικνύει τα μεγαλύτερα ζητήματα της εθνοτικής και θρησκευτικής σύγκρουσης, τα ελλείμματα της διεθνούς ανταπόκρισης και της πολιτικής βούλησης να αποτραπούν και να τιμωρηθούν τέτοια εγκλήματα.
- Δεν θα πρέπει να δει κανείς την Ποντιακή Γενοκτονία ως ένα μεμονωμένο γεγονός, αποκομμένο από τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου στις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά ως ένα κομμάτι του λεγόμενου Ανατολικού Ζητήματος και του ανταγωνισμού των Μεγάλων Δυνάμεων με επίκεντρο τον έλεγχο των πηγών ενέργειας (πετρέλαιο, φυσικό αέριο). Οι πολιτικοί συσχετισμοί με το σήμερα και όσα τραγικά συμβαίνουν στην ευρύτερη περιοχή προκύπτουν αβίαστα.
Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τον πρόεδρο των Η.Π.Α. Τζο Μπάιντεν στις 24 Απριλίου του 2021, μας δίνει την ώθηση για να εντείνουμε τη δράση μας ώστε να επιτύχουμε παρόμοια αποτελέσματα. Ευελπιστούμε, οι ελληνικές κυβερνήσεις να συνεχίσουν να κινούνται αναλόγως μέχρι την οριστική δικαίωση της διεκδίκησης για διεθνή αναγνώριση της Ποντιακής Γενοκτονίας.
Χωρίς κανένα συμβιβασμό οφείλουμε να συνεχίσουμε τον αγώνα μας αδιάκοπα και σθεναρά.
Χωρίς να ανεχθούμε την επανάληψη αντίστοιχων εγκλημάτων με όποια μορφή και με οποιοδήποτε πρόσχημα θα μπορούσαν να εκδηλωθούν οποτεδήποτε στο μέλλον, οπουδήποτε στον κόσμο.
Για να καταφέρουμε, εντέλει, να πούμε το «Ποτέ ξανά».
* Πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ελληνισμού της Διασποράς
