ΜΙΑ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΟΥ 1908
Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ
Σχετικά με την ανωτέρω φωτογραφία που απεικονίζει μία τεκτονική διαδήλωση στη Θεσσαλονίκη, από το νέο βιβλίο μας ¨Τεκτονικοί Βηματισμοί¨ (εκδ. Αγγελάκη, Αθήνα 2021) αντιγράφουμε τα εξής :
Ιούλιος 1908
Η ανακήρυξις του Συντάγματος εν Μακεδονία
Η συγκίνησις του κόσμου και αι διαδηλώσεις
Η επάνοδος των στασιαστών Νεοτούρκων
¨Θεσσαλονίκη : Είναι 6 πρωϊνή ώρα. Οι νεότουρκοι αξιωματικοί αναφανδόν τοιχοκολούν τας υπέρ του Συντάγματος προκηρύξεις. Ουδείς τολμά να εμποδίση. Οι αστυνομικοί είναι περιδεείς θεαταί των γεγονότων. […]
[…] Περί την εσπέραν μεγάλη συγκέντρωσις ήρξατο παρατηρουμένη έμπροσθεν του ξενοδοχείου ο ¨Όλυμπος¨. Από του εξώστου ήρξαντο οι ρήτορες αγορεύοντες προς τον λαόν, αξιωματικοί και πολίται, Έλληνες, εβραίοι και όστισδήποτε ηδύνατο να αρθρώση λέξεις τινάς. Εντός ελαχίστης ώρας ο κόσμος απετέλεσε παμμέγιστον συλλαλητήριον. Αι ζητωκραυγαί εκκωφαντικώταται εκάλυπτον τους λόγους των ρητόρων. […]
[…] Ταύτην την στιγμήν μέγα συλλαλητήριον των ελευθεροτεκτόνων έμπροσθεν του ¨Ολύμπου¨. Οι ελευθεροτέκτονες επρωτοστάτησαν εις τον υπέρ του Συνταγματικού πολιτεύματος αγώνα.
Κατόπιν αγορεύσεων και ζητωκραυγών, οι ελευθεροτέκτονες φέροντες τα εμβλήματα των παρελαύνουσι δια των κεντρικωτέρων οδών.
Εις βόμβος αγορεύσεων, ζητωκραυγών και μουσικών ήχων αναδίδεται από την πόλιν¨.
Εφημερίδα ¨Εμπρός¨, Αθήνα 14/7/1908
Οι Νεότουρκοι, υπό το εθνικιστικό κόμμα ¨Ένωση και Πρόοδος¨ και με σύνθημα το ¨Ελευθερία, Ισότητα, Δικαιοσύνη¨, άρχισαν να δραστηριοποιούνται το 1908 με έδρα την Θεσσαλονίκη, επιδιώκοντας την πτώση του απολυταρχικού σουλτανικού καθεστώτος και την εγκαθίδρυση ενός σύγχρονου, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, κράτους. Το κίνημα τους που ξεκίνησε την ίδια χρονιά, μπορεί να επικράτησε, αλλά τελικά ο εθνικισμός επικράτησε του φιλελευθερισμού, με αποτέλεσμα την προσπάθεια εκτουρκισμού των εθνοτήτων της οθωμανικής επικράτειας και τη διάλυση τελικά των ελπίδων και των Ελλήνων, που αρχικά τους είχαν υποστηρίξει. Όπως αναφέρει ο καθηγητής Ι. Μάζης πολλά είναι τα στοιχεία που μπορούν να παρατεθούν για να αποδείξουν τη στενότατη σχέση Νεότουρκων και Τεκτονισμού. Παράλληλα, τόσο ο Τεκτονισμός, όσο και ο Μπεκτασισμός, συνειδητά ή ασυνείδητα οδήγησαν στην πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έχοντας εκείνες τις ιδεολογικές επιλογές που έχουν ως πρόταγμα τον κοσμικό χαρακτήρα, την αποβολή του θρησκευτικού απολυταρχισμού και την τάση προς ανεξιθρησκεία.
Στις 10 Ιουλίου του 1908, ο ηγέτης των Νεότουρκων, Εμβέρ μπέης, κήρυξε από την έδρα τους Θεσσαλονίκη την επανάσταση που στόχο είχε την επαναφορά του καταργημένου συντάγματος του 1876 και την ¨οθωμανική ισότητα¨, την ισοπολιτεία δηλαδή για όλους τους κατοίκους της αυτοκρατορίας ανεξάρτητα από γένος και θρησκεία. Λίγο αργότερα το 3ο Σώμα του Οθωμανικού Στρατού ξεκινά για την Κωνσταντινούπολη, όπου και κορυφώθηκε η Επανάσταση των Νεοτούρκων με αποτέλεσμα την παραχώρηση του Συντάγματος στις 24/7/1908.
Σύμφωνα με την τεκτονική παράδοση, ο εκ των ιδρυτών και πρώτος Σεβάσμιος (1907-1924) της Στοάς ¨Φίλιππος¨ υπ. αρ. 38 της Θεσσαλονίκης Δημ. Μαργαρίτης συνεργάστηκε με τους ηγέτες των Νεοτούρκων, πολλοί εκ των οποίων είχαν μυηθεί στη Στοά ¨Macedonia Risorta¨. Ο σκοπός τούτης της συνεργασίας ήταν η εξασφάλιση των συμφερόντων του ελληνικού στοιχείου της Θεσσαλονίκης μετά την επικράτηση του νεοτουρκικού κινήματος. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος των ελληνικών τεκτονικών εορτασμών που αναφέρονται στο ανωτέρω άρθρο.
