Αντρέας Στυλιανού – Ο Καδής της ΕΟΚΑ – Από τα Λαγουδερά στον Μαχαιρά και στην επική μάχη της 3ης Μαρτίου 1957
Παρουσίαση του βιβλίου «Αντρέας Στυλιανού – Ο Καδής της ΕΟΚΑ – Από τα Λαγουδερά στον Μαχαιρά και στην επική μάχη της 3ης Μαρτίου 1957»
Σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε χθες Σάββατο 12 Αυγούστου 2023, στο πολιτιστικό κέντρο της Κοινότητας Λαγουδερών, πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του βιβλίου του Ανδρέα Στυλιανού, με τίτλο «Αντρέας Στυλιανού – Ο Καδής της ΕΟΚΑ – Από τα Λαγουδερά στον Μαχαιρά και στην επική μάχη της 3ης Μαρτίου 1957».
Ο Αντρέας Στυλιανού υπήρξε ένας εκ των τεσσάρων συντρόφων του Σταυραετού του Μαχαιρά, Γρηγόρη Αυξεντίου και τελευταίος επιζών του κρησφύγετού του. Μέσα από το βιβλίο του, ο Καδής της ΕΟΚΑ με γλαφυρό τρόπο καταθέτει τα δικά του βιώματα και τις δικές του εμπειρίες.
Στην εκδήλωση παρόντες ήταν ο Υπουργός Άμυνας κ. Μιχάλης Γιωργάλλας, ο πρώην Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως κ. Νίκος Κόσιης, η Κοινοτική Αρχή, ο Ιερέας της κοινότητας, η Διευθύντρια του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών κα Αλίκη Στυλιανού και άλλοι προσκεκλημένοι, συγγενείς, φίλοι, συναγωνιστές και συγχωριανοί του Αντρέα Στυλιανού.
Σε δηλώσεις του, ο Υπουργός Άμυνας κ. Μιχάλης Γιωργάλλας, μεταξύ άλλων, είπε «Θέλω να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ. Mεγάλωσα σε μια οικογένεια που πρώτα από όλα μου έδωσε το όνομα της οικογένειας Μάκη Γιωργάλλα. Ήταν πραγματικά ένας ιδιαίτερος και ξεχωριστός άνθρωπος, όπως ιδιαίτεροι και ξεχωριστοί άνθρωποι ήταν όλοι οι συναγωνιστές του, όπως ο κύριος Αντρέας Στυλιανού, τον οποίο τιμούμε απόψε. Ο Μάκης Γιωργάλλας τιμήθηκε και άφησε το στίγμα του. Ο Αυξεντίου εκείνη τη νύχτα υποσχέθηκε στον Μάκη Γιωργάλλα, τον Λιάκο, ότι θα εκδικηθούν το θάνατό του και πράγματι, εκδικήθηκε τον θάνατο του Λιάκου και τον θάνατο του κάθε παλληκαριού με τον δικό του ηρωικό, ανυπέρβλητο, περήφανο θάνατο. Όλα αυτά ήταν συγκλονιστικά γεγονότα για την εποχή εκείνη. Ήταν γεγονότα, τα οποία προκάλεσαν αντιδράσεις και υποστήριξη ανά το παγκόσμιο. Σήμερα, είμαστε εδώ για να τιμήσουμε έναν άλλο εξίσου μεγάλο ήρωα που από καθαρή τύχη κατάφερε να επιζήσει, τον Αντρέα Στυλιανού. Άλλοι ήταν φυλακή, άλλοι στα κρησφύγετα, δεν ήταν ποτέ εύκολο. Κάποιοι από τύχη, όπως ο Υπουργός κ. Κόσιης, ο οποίος βρίσκεται απόψε μαζί μας, ο κ. Αντρέας Στυλιανού και άλλοι έζησαν. Έζησαν, όμως, έχοντας μια αποστολή, να μεταφέρουν αυτά τα μηνύματα, αυτά τα συναισθήματα, αυτές τις εικόνες, τα περιστατικά, τις λεπτομέρειες κάθε στιγμής εκείνου του ηρωικού αγώνα. Και χαίρομαι γιατί άρχισαν να μιλούν. Αυτοί που πραγματικά έζησαν το καμίνι εκείνο του αγώνα, όπως ο κ. Αντρέας Στυλιανού που ευτυχώς μας δίνει το δικό του στίγμα και τη δική του πορεία στη δική του εκείνη συμμετοχή. Θέλω να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία να πω αυτά τα λίγα λόγια, να ευχηθώ αυτό το βιβλίο να φτάσει παντού. Γιατί δεν είναι απλά η αποτύπωση της μαρτυρίας του κ. Αντρέα. Είναι η δική του συμμετοχή σε αυτή την μεγάλη προσπάθεια που έκανε τότε η πατρίδα. Θα κλείσω με ένα μεγάλο ευχαριστώ προς όλους εσάς που απόψε γεμίσατε ασφυκτικά την αίθουσα, σε στιγμές που ο πατριωτισμός είναι εκτός μόδας, σε στιγμές που τέτοιες εκδηλώσεις θεωρούνται, δυστυχώς, αχρείαστες».
Τη γενική επιμέλεια και παρουσίαση της εκδήλωσης ανέλαβε ο Μιχάλης Στυλιανού, γιος του Αντρέα Στυλιανού, Φιλόλογος και Βοηθός Διευθυντής στο Εσπερινό Γυμνάσιο Λευκωσίας, ο οποίος επιμελήθηκε και τη συγγραφή του βιβλίου. Ο κ. Μιχάλης Στυλιανού, καλωσορίζοντας τους παρευρισκόμενους είπε «Κατ αρχάς να απολογηθώ σε όλους όσοι είναι όρθιοι. Είναι πρωτόγνωρο το ενδιαφέρον που δείξατε χωριανοί αλλά και προσκεκλημένοι για τη σημερινή μας εκδήλωση. Έντιμε κύριε Υπουργέ Άμυνας, σεβαστοί μας γονείς, κύριε Δήμαρχε, όλοι εσείς, κύριε Πρόεδρε και μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου Λαγουδερών, κύριε Πρόεδρε και μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου της Κοινότητας Σαράντι, αγαπητοί φίλοι της οικογένειας του Γρηγόρη Αυξεντίου, της οικογένειας του Αυγουστή Ευσταθίου και της οικογένειας του Φειδία Συμεωνίδη, σεβαστοί συναγωνιστές του Ανδρέα Στυλιανού, αγαπητοί προσκεκλημένοι, με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω. Αυτή η μεγάλη, μικρή κοινότητά μας, για να παραφράσω τον ποιητή Οδυσσέα Ελύτη και το στίχο «αυτός ο κόσμος, ο μικρός ο Μέγας από το Άξιον Εστί, έλαχε να είναι μέρος του ευρύτερου ιστορικού, πολιτικού και πολιτιστικού συνόλου της Κύπρου μας. Βρίσκεται στους πρόποδες της Μαδαρής και πλαισιώνεται από το πευκόφυτο δάσος. Πολλά παιδιά της συμμετείχαν ενεργά στους αγώνες της Κύπρου, όπως η συγκρότηση της ομάδας του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59, με αποκορύφωμα τη δημιουργία του κρησφύγετου, στο οποίο διέμενε μαζί με τους αντάρτες του, ο υπαρχηγός Γρηγόρης Αυξεντίου. Έχουμε, επίσης, την τύχη στα χώματα της κοινότητάς μας να είναι χτισμένη η Ιερά Μονή της Παναγίας του Άρακα που αποτελεί παγκόσμιο πολιτιστικό μνημείο και κόσμημα, όπως και οι τοιχογραφίες της στον τόπο και την Κύπρο μας ευρύτερα, αναδεικνύοντας το βυζαντινό μεγαλείο.
Σήμερα φτάνουμε στο τέλος μιας μακράς πορείας για τη συγγραφή του βιβλίου μέχρι και την ετοιμασία και εκτύπωσή του. Η συλλογή του υλικού διήρκεσε αρκετό καιρό, αφού ο πατέρας μας θυμόταν κάθε φορά και νέες πληροφορίες και λεπτομέρειες. Αισίως, λοιπόν, παρουσιάζουμε το βιβλίο του Αντρέα Στυλιανού «Ο Καδής της ΕΟΚΑ: από τα Λαγουδέρα στον Μαχαιρά και στην επική μάχη της 3ης Μαρτίου 1957». Ο Αντρέας Στυλιανού γεννήθηκε στο χωριό της επαρχίας Λευκωσίας στις 20 Οκτωβρίου του 1930. Οι γονείς του ήταν ο Στυλιανός Νικηφόρου και η Μαρία Παναγιώτου. Άνθρωποι φτωχοί, εργατικοί και έντιμοι. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του χωριού του και ήταν πολύ καλός μαθητής. Από μικρός έμαθε να αγαπάει την πατρίδα και τον Χριστό και επεδίωκε πάντα να γίνει σωστός άνθρωπος και καλός Χριστιανός. Όταν αποφοίτησε από το σχολείο σε ηλικία 11 ετών, για βιοποριστικούς λόγους, εργάστηκε σε πολλές ιδιωτικές δουλειές στο θέρος και στη σπορά χωραφιών. Εργάστηκε και ως τεχνίτης υποδηματοποιός στη βιοτεχνία του Μιχαήλ Ελευθερίου. Ως πρωτότοκος στην οικογένειά του ανέλαβε να εργάζεται σε πολλές οικοδομές για να βοηθήσει οικονομικά τους γονείς του. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι το 1952, όταν μετακόμισε στη Λευκωσία όπου εργαζόταν για να συντηρεί οικονομικά τα τέσσερα αδέλφια του που φοιτούσαν στο Παγκύπριο Γυμνάσιο. Η πρώτη επαφή με τον αγώνα της ΕΟΚΑ του 1955-59 έγινε στις 25 Μαρτίου 1954, όταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ εκφώνησε τον πανηγυρικό λόγο για την επέτειο της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Τον Αύγουστο του 1955 ορκίστηκε και έγινε μέλος της ΕΟΚΑ από τον Μιχάλη Ελευθερίου στο σπίτι του Κυριάκου Νικηφόρου».
Ο Κοινοτάρχης Λαγουδερών κ. Μιχάλης Συμεού, στην ομιλία του, μεταξύ άλλων, είπε ότι είναι «με μεγάλη προθυμία που ως Κοινοτικό Συμβούλιο αναλάβαμε τα έξοδα της έκδοσης του βιβλίου αυτού και γι αυτό ευχαριστώ όλα τα μέλη μας, πιστεύοντας ότι οι αναγνώστες θα ωφεληθούν σε μέγιστο βαθμό, αντλώντας όλες τις χρήσιμες πληροφορίες τόσο για τον Αντρέα Στυλιανού όσο και για την κοινότητά μας. Εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες στον Μιχάλη Στυλιανού που επιμελήθηκε την έκδοση του βιβλίου. Να αναφερθώ σε τρεις μόνο λέξεις και σε μια μόνο φράση: Πίστις, ελπίς, αγάπη, τα τρία ταύτα, μείζων δε τούτων η αγάπη».
Ακολούθησαν λόγια αγάπης, εκ μέρους της οικογένειας και των επτά εγγονιών του Αντρέα Στυλιανού από τις εγγονές του Μαρία Αχιλλέως, Μυρτώ Στυλιανού, Ράνια και Ράνια Στυλιανού «Αγαπημένε μας παππού, επειδή έκαστος εφ΄ ω ετάχθη, ο σκοπός της ζωής σου ήταν να υπηρετήσεις την πατρίδα, τη θρησκεία και την οικογένεια. Είναι γνωστό ότι αγωνίστηκες δίπλα στον υπαρχηγό της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αυξεντίου και έλαβες μέρος στην επική μάχη του Μαχαιρά της 3ης Μαρτίου 1957. Είναι βαθιά αποτυπωμένο στο μυαλό μας από τις αφηγήσεις σου ότι, ο Αυξεντίου σε επέλεξε να είσαι μαζί του επειδή εκτελούσες ανελλιπώς, με επιτυχία και πάσα σοβαρότητα τις αποστολές που σου ανέθετε. Εκτίμησε τον χαρακτήρα και τις ικανότητές σου, γι αυτό και έγινες μέλος της θρυλικής πεντάδας. Διατάχθηκες να βγεις πρώτος από το κρησφύγετο και όπως μας αποκάλυψες, ο μάστρος σου, ο Γρηγόρης Αυξεντίου, πάντα εσένα διέταζε πρώτο για την εκτέλεση των αποστολών. Συνελήφθης και βασανίστηκες, αλλά παρέμεινες πιστός στις αξίες και τα ιδανικά για τα οποία ορκίστηκες».
Η παρουσίαση του βιβλίου έγινε από τον δημοσιογράφο, συγγραφέα και Δήμαρχο Λύσης κ. Ανδρέα Καουρή. Ο κ. Καουρής, στη δική του ομιλία, μεταξύ άλλων, είπε «Είμαστε σήμερα εδώ, στην παρουσία του Υπουργού μας της Άμυνας, στο μικρό και ηρωικό χωριό τα Λαγουδερά, για να σου πούμε από κοντά Αντρέα Στυλιανού το ευχαριστώ της ψυχής μας επειδή κράτησες ως απόρθητο φρούριο όλα αυτά τα δύσβατα και χαλεπά χρόνια της πατρίδας τις αξίες, τα ιδανικά, την ιστορία και τις παρακαταθήκες των ηρώων και μαρτύρων μας, των αγωνιστών του 55-59. Και γιατί ακόμη μέσα στην καρδιά και την ταπεινότητά σου, είχες κρυμμένη τόσα χρόνια την προσφορά σου στον αγώνα της ΕΟΚΑ και τα ανεπανάληπτα βιώματά σου δίπλα στο θρύλο της ΕΟΚΑ, Τομεάρχη Πιτσιλιάς και Υπαρχηγός της Γρηγόρη Πιερή Αυξεντίου από το Τουρκοκρατούμενο σήμερα χωριό μας τη Λύση. Το βιβλίο σου «ΑΝΤΡΕΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ Ο ΚΑΔΗΣ ΤΗΣ ΕΟΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΔΑΓΟΥΔΕΡΑ ΣΤΟΝ ΜΑΧΑΙΡΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ 3ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 1957» έρχεται σε μια εποχή που ο τόπος και ο λαός μας χρειάζονται αλήθειες».
Στη συνέχεια, ο Αντρέας Στυλιανού κλήθηκε να πει λίγα λόγια. Μεταξύ άλλων, είπε «Αγαπητοί Υπουργοί, συναγωνιστές, Πρόεδρε του χωριού, γνωστοί και άγνωστοι, σας ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου διότι με τιμάτε σήμερα επειδή έπραξα το καθήκον μου για την πατρίδα μου. Προβληματίστηκα πάρα πολύ για να κάνω αυτή την προσπάθεια. Διαπίστωσα ορισμένα πράγματα που γράφτηκαν και που δεν ήταν σωστά για το τι έγινε, όπως τα ήξερα εγώ, όπως τα έζησα, γι’ αυτό και αποφάσισα να γράψω την ιστορία μου. Δηλαδή, από την ώρα που γεννήθηκα μέχρι τώρα που ζω, πώς έγινε αυτός ο κύκλος των ενενηντατριών χρόνων. Πρέπει να σκεφτόμαστε πάντοτε γιατί ζούμε και πώς πρέπει να ζούμε, ποια τα καθήκοντά μας και πώς πρέπει να τα επιτελούμε. Έγραψα λίγα πράγματα, όχι πολλές σελίδες, τα πιο σημαντικά. Να προσπαθήσουμε όλοι μαζί, να συνειδητοποιήσουμε μικροί, μεγάλοι, σημερινοί, αυριανοί ότι έχουμε χρέος να ελευθερώσουμε την Κύπρο μας. Είχα πάντοτε στη σκέψη μου τον όρκο της ΕΟΚΑ, ότι θα αγωνιστώ με όλες μου τις δυνάμεις να υπερασπιστώ την πατρίδα μου, θυσιάζοντας γι’ αυτή τη ζωή μου, χωρίς αμοιβή, χωρίς ανταλλάγματα, χωρίς καμία άλλη απαίτηση. Ευχαριστώ τον Θεό που με αξίωσε να ζήσω μετά τη μάχη του Μαχαιρά. Και είμαι ευγνώμων για τον άνθρωπο που μου χάρισε τη ζωή μου, τον μακαρίτη Γρηγόρη Αυξεντίου. Σας ευχαριστώ όλους για την τιμή που μου κάνετε και εύχομαι σύντομη ελευθερία στον τόπο μας».
Κλείνοντας την εκδήλωση, ο πρώην Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως κ. Νίκος Κόσιης, απήγγειλε ποίημα προς τιμήν του Αντρέα Στυλιανού και των αγωνιστών της ΕΟΚΑ:
«Είδα αθρώπους βαρετούς που ζιούσιν όπως τους αετούς που Πάφον ως Καρπάσιν,
αθρώπους που οι ρίζες τους φτάνουν στης γης τα βάθη,
τζιαι ούτε οι ανέμοι που φυσούν, με οι κεραυνοί που πέφτουν
μπορούν ποττέ τες ρίζες τους να τους τες αναγύρουν,
τζι’ είτε δαμέσα μείνουσιν, τζι’ είτε στα ξένα φέφκουν,
με αλλάσουν με μωρεύκουνται, οι ίδιοι έννα μείνουν.
Τούτοι εν ο θεμελιός της γης, τούτοι εν η ιστορία,
τούτοι εν η παράδοση, τούτοι εν ο πολιτισμός.
Όποιος τούτους δεν εκτιμά τζιαι δεν τους λοαρκάζει,
σημαίνει εν λάθος που μετρά τζιαι εν λάθος που ζυάζει.
Τζιαι όποιος τούτους δεν εκτιμά τζιαι δεν υπολογίζει,
χτίζει χωρίς θεμέλια, πάνω στην άμμο χτίζει».
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με το τραγούδι «Ο Γρηγόρης στα Λαγουδερά» σε στίχους του Ανδρέα Χρ. Στυλιανού και σύνθεση–ερμηνεία του Άγγελου Αυγουστή.
