Heinz Gstrein

• Η νέα χρονιά φέρνει τελικά την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ. Πως βλέπετε την Ευρώπη χωρίς το Λονδίνο;

Σε συνέχεια των προσφάτων εξελίξεων μετά τις βρετανικές εκλογές και την κύρωση της Συμφωνίας Αποχώρησης της χώρας από την ΕΕ στα τέλη Δεκεμβρίου, η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ είναι γεγονός.

Όσον αφορά στην επόμενη μέρα, θεωρούμε βέβαιο ότι με την καλή τη πίστει διαπραγμάτευση στην οποία αναμένεται να εισέλθουμε σύντομα για τη Μελλοντική Σχέση ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου, θα διασφαλιστούν τα δικαιώματα των πολιτών, τα ζητήματα δίκαιου ανταγωνισμού, οι μεταφορές, η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων σε ένα προβλεπόμενο πλαίσιο λειτουργίας και βεβαίως μια φιλόδοξη Συμφωνία Ελευθέρων Συναλλαγών. Στο πλαίσιο μιας όσο το δυνατό εγγύτερης πολιτικής σχέσης.

Είναι γεγονός ότι το Brexit είναι μια δοκιμασία ωρίμανσης και για την ίδια την ΕΕ, η οποία φιλοδοξούμε ότι θα οδηγήσει στην ενδυνάμωση της εσωτερικής λειτουργίας της Ένωσης καθώς και στην περαιτέρω ανάδειξη των δυνατοτήτων της σε κάθε επίπεδο. Αποτελεί ίσως και μια ευκαιρία ενισχυμένης ιδεολογικής και ουσιαστικής εμβάθυνσης της ΕΕ, η οποία πλέον μπορεί να προχωρήσει τη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ενοποίησης, σε τομείς στους οποίους το ΗΒ παρουσίαζε διαχρονικά επιφυλάξεις.

• Το 2020 άρχισε με την υπογραφή στην Αθήνα διακρατικής συμφωνίας για την υλοποίηση του αγωγού EastMed από τους πρωθυπουργούς της Ελλάδας και του Ισραήλ Κυριάκο Μητσοτάκη και Μπέντζαμιν Νετανιάχου και τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη. Τι σημαίνει αυτό για την Κύπρο;

Η υπογραφή της Συμφωνίας είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός ιστορικής σημασίας και αποτελεί ένδειξη της στρατηγικής συνεργασίας των τριών χωρών. Παράλληλα, εκπέμπει το ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα ότι η συνεργασία, και δη ο κοινός ενεργειακός σχεδιασμός, υλοποιείται και συνεχίζεται απρόσκοπτα, ως είχε προγραμματισθεί, παρά τις διάφορες προκλήσεις από εξωγενείς και κακόβουλους παράγοντες.

Ας δούμε όμως τα δεδομένα ώς έχουν σε σχέση με τις επιλογές αξιοποίησης των φυσικών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου. Οι επιλογές είναι ο αγωγός EastMed, το τερματικό στην Κύπρο, η μεταφορά στις μονάδες τερματικού στην Αίγυπτο, η πλωτή μονάδα και ο αγωγός προς την Τουρκία. Η τελευταία επιλογή δεν μπορεί καν να εξεταστεί λόγω της παρούσας κατάστασης πραγμάτων. Σε σχέση με όλες τις άλλες επιλογές έχουμε υποχρέωση ως Κυβέρνηση να πράξουμε ό,τι πρέπει και να ωριμάσουμε τις διάφορες επιλογές. Τα διαθέσιμα αποθέματα και η αγορά είναι εκείνα που θα καθορίσουν τις αποφάσεις. Σκεφτείτε για παράδειγμα τι έγινε με τη διακρατική συμφωνία Κύπρου και Αιγύπτου για τη δημιουργία αγωγού για τη μεταφορά φυσικού αερίου. Ως κυβερνήσεις έπρεπε να υπογράψουμε διακρατική συμφωνία, για να υπάρχει το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο για να δύναται να γίνει ο αγωγός, αν κάτι τέτοιο αποφάσιζαν οι εταιρείες. Όπως και έγινε. Άρα ως Κυβέρνηση, πράττουμε ακριβώς αυτό που πρέπει για να είμαστε έτοιμοι για όλα τα ενδεχόμενα σε σχέση με την αξιοποίηση των ενεργειακών αποθεμάτων.

• Οι ΗΠΑ έχουν προχωρήσει στην άρση του εμπάργκο όπλων προς την Κύπρο. Προμηνύει αυτό γενική αλλαγή στάσεως της Αμερικής στο Κυπριακό;

Ένας από τους βασικούς μας στόχους είναι η ενίσχυση των σχέσεων με τις ΗΠΑ στη βάση μιας θετικής προσέγγισης και χωρίς αυτήν η ενίσχυση να στρέφεται ενάντια στο όποιο τρίτο κράτος. Ήταν μέσα σε αυτό το πλαίσιο που τον Νοέμβριο του 2018 υπογράψαμε με τις ΗΠΑ «Δήλωση Προθέσεων» που αφορά στη θεσμοθέτηση, αν θέλετε, της συνεργασίας μας σε θέματα ασφάλειας, με την ευρύτερη έννοια του όρου στη βάση μιας θετικής προσέγγισης και χωρίς αυτή η συνεργασία να στρέφεται ενάντια σε οποιοδήποτε κράτος. Με αφορμή την ολοκλήρωση ενός έτους από την υπογραφή της εν λόγω Δήλωσης αλλά και για συζήτηση γενικότερα των διμερών μας σχέσεων, των εξελίξεων στην περιοχή αλλά και των προοπτικών επανέναρξης των συνομιλιών, μετέβην τον Νοέμβριο του 2019 στην Ουάσινγκτον όπου και συναντήθηκα με τον Αμερικανό ομόλογό μου και άλλους αξιωματούχους του υπουργείου Εξωτερικών και μάλιστα λήφθηκαν και κάποιες σημαντικές αποφάσεις. Είναι μέσα σε αυτό το πλαίσιο που αναμένεται και η επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών αλλά και οι επισκέψεις που γίνονται από άλλους Αμερικανούς αξιωματούχους.

Είναι σημαντικό ότι υπάρχει πολιτική βούληση από τις ΗΠΑ για ενίσχυση των σχέσεών μας και σταδιακά βλέπουμε κάποιες εξελίξεις προς αυτή την κατεύθυνση. Εξελίξεις που αγγίζουν διάφορες ενότητες και εκτιμώ ότι σύντομα θα έχουμε και άλλες ανακοινώσεις. Μια σημαντική διάσταση της ενίσχυσης των σχέσεών μας είναι ότι οι ΗΠΑ πλέον δεν προσεγγίζουν τις διμερείς μας σχέσεις μέσα από τη σχέση τους με την Τουρκία ή/και τις εξελίξεις στο Κυπριακό. Σίγουρα τα δύο αυτά θέματα είναι στην ημερήσια διάταξη των συζητήσεών μας και είναι καθοριστικής σημασίας, αλλά πλέον έχουν προστεθεί πολλοί άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν, θεωρώ θετικά, το πώς οι ΗΠΑ προσεγγίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία.

• Οι δύο συμφωνίες της Τουρκίας με τη Λιβύη θέτουν σε κίνδυνο τη θαλάσσια κυριαρχία και Στρατηγική ασφάλεια της Κύπρου. Τι έκανε και τι μέλλει να πράξει η Λευκωσία;

Θα ήθελα, καταρχάς, να υπογραμμίσω ότι οι συμφωνίες που η Άγκυρα συνήψε με την Κυβέρνηση της Τρίπολης συνιστούν κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου, δεν έχουν καμία νομική βάση και ως εκ τούτου είναι νομικά άκυρες και δεν παράγουν νομικά αποτελέσματα. Ειδικότερα, η συμφωνία διά της οποίας επιχειρείται η οριοθέτηση κοινών θαλάσσιων ορίων παραβιάζει τα νόμιμα δικαιώματα των παράκτιων κρατών της Ανατολικής Μεσογείου και αντιβαίνει στην αναγνωρισμένη αρχή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας και του διεθνούς εθιμικού δικαίου σχετικά με τα δικαιώματα των νησιών στην αποκλειστική οικονομική ζώνη και την υφαλοκρηπίδα. Αυτή είναι η ξεκάθαρη θέση και της διεθνούς κοινότητας. Ταυτόχρονα, η ενεργός και συνεχώς αυξανόμενη στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη, υπό τον μανδύα των δύο συμφωνιών, περιπλέκει ακόμα περισσότερο την κατάσταση και υπονομεύει σοβαρά την σταθερότητα της περιοχής, αλλά και την ίδια τη διαδικασία του Βερολίνου. Στο πλαίσιο αυτό, αναλαμβάνονται διάφορες πρωτοβουλίες σε περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η δε πρόσφατη πενταμερής συνάντηση στο Κάιρο εξέπεμψε ένα ηχηρό μήνυμα προς την Άγκυρα καθώς οι συμμετέχουσες χώρες, απορρίπτοντας τις παράνομες και επιθετικές ενέργειες στην Λιβύη και γενικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο, εξέφρασαν  τη βούλησή τους να συνεχίσουν τον αμοιβαίο συντονισμό και τα μέτρα που αποσκοπούν στην επίτευξη της ασφάλειας και της σταθερότητας στην περιοχή.

Γενικότερα ομιλούντες, οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και οι πολυεπίπεδες προοπτικές αποδεικνύουν πέραν πάσης αμφιβολίας τη γεωστρατηγική σημασία της περιοχής. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εμείς καλωσορίζουμε και ενθαρρύνουμε την ενεργότερη εμπλοκή όλων των χωρών, η οποία όμως θα πρέπει να στηρίζεται στη βάση μιας θετικής προσέγγισης, σεβασμού του διεθνούς δικαίου και να μη στηρίζεται έναντι τρίτων κρατών. Εκείνη που οφείλει, έχει υποχρέωση και συμφέρον να έχει ενεργότερη εμπλοκή στην Ανατολική Μεσόγειο είναι η ΕΕ. Δεν είμαστε ικανοποιημένοι από την εμπλοκή των Βρυξελλών στην περιοχή και αναμφίβολα κάτι τέτοιο, ανάμεσα σε πολλά άλλα, δεν λειτουργεί προς όφελος της ΕΕ και των κρατών Μελών της. Η Ανατολική Μεσόγειος γειτνιάζει με την ΕΕ και οφείλουμε να έχουμε πρωταγωνιστικό ρόλο, αφού οι επιπτώσεις από τα όποια κακώς έχοντα στην περιοχή επιβαρύνουν και την Ευρώπη. Και δεν είναι μόνο αυτό φυσικά. Οι προοπτικές της περιοχής μπορούν να βοηθήσουν και να ενισχύσουν σημαντικά την ΕΕ. Αυτή είναι και η προσέγγισή μας προς τις Βρυξέλλες και προς υλοποίηση αυτής της πολιτικής είμαστε έτοιμοι να συνεισφέρουμε με συγκεκριμένο τρόπο.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save