Παρουσίαση της Πρότασης του Συλλόγου H W Verein για καθιέρωση ημέρα Ελληνικής Διασποράς στην Ελληνική Βουλή
Στην χθεσινή, 1-6-2021, συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ελληνισμού της Διασποράς, ο Σύλλογος Hephaestus Wien – Österreichisch/Griechischer Integrationsverein είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει την πρότασή του για την θέσπιση Ημέρας Ελληνικής Διασποράς.
Ο Σύλλογος πρότεινε την 29η Απριλίου ημέρα γέννησης και θανάτου του μεγάλου μας ποιητή Κωνσταντίου Καβάφη, γέννημα θρέμμα της Ομογένειας.
Την Παρουσίαση εκ μέρους του Συλλόγου έκανε το μέλος του, Ιφιγένεια Μωραϊτίνη Πατριαρχέα.
Ακολουθεί το κείμενο:
“Ευχαριστώ Κε Πρόεδρε, Αξιότιμε Κε Υπουργέ, Αξιότιμε Κε Γενικέ, Κυρίες και Κύριοι,
«Κατάγομαι από την Κωνσταντινούπολη αλλά γεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια, σε ένα σπίτι της οδού Sherif. Όταν ήμουν μικρός, φύγαμε, πέρασα ένα μεγάλο μέρος της παιδικής μου ηλικίας στην Αγγλία. Επισκέφθηκα αυτή τη χώρα μετά από πολύ καιρό αλλά έμεινα λίγο. Έζησα και στην Γαλλία. Στα χρόνια της εφηβείας, έζησα πάνω από δύο χρόνια στην Κωνσταντινούπολη. Δεν επισκέφθηκα την Ελλάδα για πολλά χρόνια. Η τελευταία μου δουλειά ήταν υπάλληλος σε ένα κυβερνητικό γραφείο του αιγυπτιακού υπουργείου Δημοσίων Έργων. Μιλώ ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και λίγα ιταλικά.»
Αυτός ήταν ο Κωνσταντίνος Καβάφης γέννημα θρέμμα της Διασποράς. Γεννήθηκε τον Απρίλιο στις 29 του 1863. Πέθανε ακριβώς 70 χρόνια μετά, στις 29 Απριλίου του 1933.
Αυτή την ημερομηνία 29 Απριλίου υποστηρίζουμε να γίνει η ημέρα της Ελληνικής Διασποράς! Γιατί ο δρόμος για την Ιθάκη, την Ελλάδα μας εν προκειμένω, είναι πάντα μακρύς.
Ο Πρόεδρος Gstrein χρησιμοποίησε απλούς όρους για να εκφράσει την υποστήριξή μας για την επιλογή των γενεθλίων του ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη ως ημέρα του Απόδημου Ελληνισμού. Είναι η σειρά μου τώρα, να σας ταξιδέψω, όχι στον πηγαιμό για την Ιθάκη, αλλά στους λόγους και την λογική αυτής της πρότασης.
Ως μέλος της διασποράς, είμαι ευγνώμων για την ευκαιρία που μου δίνεται να προτείνω μια ημερομηνία… από την άλλη, είναι τεράστια ευθύνη για έναν άνθρωπο, οριοθετημένο από τα βιώματα του, να προτείνει κάτι που θα μας αγγίξει όλους. Ζούμε σε τόσα μέρη, έχουμε τόσες διαφορετικές εμπειρίες… Τόσες ημερομηνίες που είναι σημαντικές για μερικές χιλιάδες από εμάς τους απόδημους, αλλά όχι για τα 10 εκατομμύρια Ελλήνων με τους οποίους μοιραζόμαστε τον όρο «Διασπορά». Για να κάνουμε σωστές προτάσεις, χρειάστηκε να γυρίσουμε στα πολύ βασικά.
Εμείς από τον Ήφαιστο Βιέννης αποφασίσαμε ότι η πρότασή μας θα βασίζεται στον οικουμενισμό της Διασποράς, και θα ακολουθούσε 3 φιλοσοφίες: να είναι φιλόδοξη, δηλαδή να παραπέμπει σε κάτι ή σε κάποιον που όλοι μας θαυμάζουμε… κάτι που υπενθυμίζει σε όλους μας την τεράστια πολυπλοκότητα και την ευθύνη του Απόδημου Ελληνισμού. Δεύτερον, θα έπρεπε να χτίσει μια, ή και δύο γέφυρες. Μια προς την Ελλάδα, αλλά και μια προς αυτό που κάποιοι ονομάζουν «ξενιτιά», αυτό το μέρος όπου εμφανιζόμαστε, Έλληνες, με την φιλοδοξία να εγκατασταθούμε. Και τρίτον… η πρόταση μας έπρεπε να έχει έναν ιστορικό απόηχο, γιατί η Ιστορία της Ελληνικής Διασποράς είναι τόσο μακρά όσο και η ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Οι Έλληνες, εντός συνόρων ή εκτός, τιμούν την Ιστορία, και αν έχουν μυαλό, μαθαίνουν από αυτήν, πως να χτίσουν ένα καλύτερο αύριο.
Αυτές οι φιλοσοφίες μας οδήγησαν στη μορφή του Κωνσταντίνου Καβάφη. Όπως ήδη ανέφερε ο πρόεδρός μου, ο Καβάφης, γόνος Ρωμιών της Πόλης και Αλεξανδρινός ο ίδιος, πολύγλωσσος μεν, είναι γνωστό ότι μιλούσε μια εκδοχή της Ελληνικής που δυσκολεύει τους ειδικούς και τους μεταφραστές του. Και αυτό, γιατί ενώ δεν ήταν ούτε καθαρεύουσα, ούτε δημοτική, αλλά κάτι άλλο, γέννημα της διασποράς και της επιρροής της. Εκπροσωπεί, λοιπόν, εκείνη την παλαιότερη, αρχαιότερη ίσως ελληνική διασπορά, που βασιζόταν γύρω από τη Μεσόγειο, που μιλούσε πολλές γλώσσες, που ήταν κοσμοπολίτικη, μορφωμένη, αλλά και που εξακολουθούσε να συγκινείται από την αρχαία Ελλάδα, και από την νέα της πραγματικότητα. Μια Διασπορά που, σε μεταγενέστερα χρόνια ξαναξεριζώθηκε και πήγε να μεγαλώσει τις κοινότητες της Γερμανίας, της Αμερικής, της Αυστραλίας.
Δηλαδή, ο Καβάφης είναι ξεκάθαρα εκείνη η ιστορική μορφή που έχει μια οικουμενική εμβέλεια με την οποία μπορεί να ταυτιστεί κάθε Έλληνας της διασποράς. Η φωνή του μας θυμίζει τους παππούδες μας. Ο πασίγνωστος ζωντανός τρόπος που αναφέρεται στην αρχαία Ιστορία, όχι για να την τιμήσει ως αναλλοίωτη, αλλά για να δείξει τα σημερινά της διδάγματα μας αγγίζει πολύ, γιατί και εμείς, έχουμε μια προσωπική ιστορία που μας ριζώνει, αλλά και, όπως είπε κάποτε η Μελίνα Μερκούρη, μας πληγώνει.
Πάνω από όλα, αυτό είναι του μας αγγίζει. Όταν γράφει:
« Ἡ Ἰθάκη σ᾿ ἔδωσε τ᾿ ὡραῖο ταξίδι.
Χωρὶς αὐτὴν δὲν θἄβγαινες στὸν δρόμο.
Ἄλλα δὲν ἔχει νὰ σὲ δώσει πιά.
Κι ἂν πτωχικὴ τὴν βρῇς, ἡ Ἰθάκη δὲν σὲ γέλασε.
Ἔτσι σοφὸς ποὺ ἔγινες, μὲ τόση πείρα,
ἤδη θὰ τὸ κατάλαβες ᾑ Ἰθάκες τί σημαίνουν.»
Με αυτά τα λόγια, μιλάει για και στην την ψυχή του απόδημου Ελληνισμού. Η μετανάστευση δεν είναι μια απόφαση που λαμβάνεται ελαφρά… αντανακλά ένα υπαρξιακό ψάξιμο, κάποια βαθιά ανησυχία για τις αξίες της ζωής. Όποιος φεύγει από τη χώρα του, το κάνει αναζητώντας κάτι: το ταξίδι είναι συναισθηματικό, ψυχολογικό, βαρύ. Είτε περπατάς στις όχθες του Σηκουάνα, είτε θαυμάζεις την Όπερα του Σίδνεϊ, το ταξίδι μένει μαζί σου.
Είναι μεγάλος πειρασμός, αυτή την στιγμή, να ανοίξω και να σας διαβάσω απλά την Ιθάκη. Τα λέει καλύτερα από ότι εγώ. Αλλά, επειδή το ποίημα αυτό είναι στην υποχρεωτική ύλη των ελληνικών σχολείων, φαντάζομαι ότι κι εσείς, όπως κι εγώ, το μάθατε απ’ έξω και το ακούτε να αντηχεί στο κεφάλι σας. Πράγμα που είναι και αυτό σημαντικό: ο Καβάφης δεν λέει στους Έλληνες της διασποράς μόνο για τον εαυτό τους, λέει στους άλλους για εμάς. Στους ομογενείς εκφράζει τον πλούτο των εμπειριών που αναζητούμε και τη σύνδεση με την πατρίδα που λαχταράμε. Για τους Έλληνες της Ελλάδας; Θέλω να πιστεύω, και να ελπίζω, ότι εκφράζει την επιθυμία να επιστρέψουμε εμείς κάποια μέρα, στην πατρίδα μας, την Ιθάκη. Θέλω να πιστεύω, και να ελπίζω, ότι εμείς, που βρισκόμαστε στη διασπορά, σας λείπουμε.
Αυτό με φέρνει στο τελευταίο στοιχείο που θέλω να αναφέρω: Όταν, το έτος 2000, πρώτο έφτασα στο Παρίσι να σπουδάσω, το πρώτο πράγμα που με ρώτησε ο καθηγητής μου στη γαλλική λογοτεχνία ήταν: “Τι ξέρεις για τον Καβάφη;”. Και αμέσως μου ζήτησε να ετοιμάσω παρουσίαση, στην ουσία για τον πολιτισμό μου, και αυτό ενώ εγώ περίμενα να μελετήσω τους Πέρσες του Μοντεσκιέ. Τι ειρωνεία και αυτή!
Αυτό το ανέκδοτο με οδηγεί στην σημαντική παρατήρηση με την οποία θα ήθελα να κλείσω: η επιλογή των γενεθλίων του Καβάφη ως “Ημέρα της Διασποράς” μας δίνει κάποιον που γνωρίζουν οι τρίτοι. Επιτρέπει να λάβει χώρα μια συζήτηση, μας δίνει την ευκαιρία να μοιραστούμε κάτι. Ο καθένας από εμάς έχει να πει, αφού, όπως λέει και ο ποιητής, Ιθάκες είναι πολλές. Προσωπικές, βαθιές… και ενδιαφέρουσες για τους ευγενικούς μας οικοδεσπότες. Η κατανόηση, η αρμονία, η ειρήνη μπορούν να βλαστήσουν από αυτά.
Δεν είναι λίγο αυτό.
Εκ μέρος του Συλλόγου Hephaestus Wien – Österreichisch/Griechischer Integrationsverein“
Για να ακούσετε την παρουσίαση πατήστε εδώ και μετά οκ. Θα βρείτε την ομιλία στο 56ο λεπτό.
