O Έλληνας συγγραφέας Γρηγόρης Χαλιακόπουλος στην Αίγυπτο
O Έλληνας συγγραφέας Γρηγόρης Χαλιακόπουλος συναντήθηκε στην σκηνή του ονείρου και του παραμυθιού με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς του Καΐρου και της Αλεξανδρείας
Βασίλης Α. Πουλαρίκας
Το Σάββατο 2 Απριλίου γιορτάστηκε η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, με χιλιάδες εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο να τιμούν αυτό το σημαντικό είδος λογοτεχνίας.
Το Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο Καΐρου σε συνεργασία με το Γραφείο Συντονιστή Εκπαίδευσης Β. Αφρικής και Μ. Ανατολής, επέλεξε να τιμήσει αυτή την Παγκόσμια Ημέρα προσκαλώντας τον Έλληνα συγγραφέα κ. Γρηγόρη Χαλιακόπουλο για να παρουσιάσει στους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς των Ελληνικών Σχολείων του Καΐρου και της Αλεξάνδρειας, τα παιδικά και εφηβικά παραμύθια του.
Ο παραμυθάς Γρηγόρης Χαλιακόπουλος μάζεψε τις λέξεις του σε ένα σακούλι μαγικό όπως ο ίδιος μας είπε και το Σάββατο 2 Απριλίου το άνοιξε μπροστά στα έκπληκτα μάτια των μικρών μαθητών της «Αχιλλοπουλείου Σχολής» του Καΐρου και των εφήβων της «Αμπετείου». Την Δευτέρα 4 Απριλίου συνόδευσε τους ήρωες του στο τρενάκι της φαντασίας με προορισμό την Αλεξάνδρεια για να συναντήσουν εκεί τους μικρούς και μεγάλους μαθητές από το «Τοσιτσαίο Πρατσίκειο» Δημοτικό Σχολείο και από το «Αβερώφειο» Γυμνάσιο και Λύκειο.
Και είναι πραγματικά μοναδικό να το βλέπεις να συμβαίνει μπροστά στα μάτια σου, θαρρείς και ένας αόρατος θίασος υποδύεται τους ρόλους μιας θεατρικής παράστασης με τους ήρωες των παραμυθιών να βγαίνουν από τις σελίδες των βιβλίων να ανεβαίνουν στην σκηνή της φαντασίας, και να ζούνε τις ζωές τους. Οι μικροί και οι μεγάλοι μαθητές ένιωθαν ότι όσο ο παραμυθάς με την αφήγησή του έδινε πνοή στους ήρωές του, το αόρατο γίνεται ορατό και απτό και ιστορίες χαράς, αγάπης, έρωτα, αποχωρισμού, αλλά και ανείπωτου πόνου έπαιρναν σάρκα και οστά μπροστά στα μάτια τους. Και το απολάμβαναν πραγματικά αυτό το ταξίδι.
Μέσα από την γλαφυρή αφήγηση του συγγραφέα, αλλά και την προετοιμασία που είχε προηγηθεί στους μαθητές από τους εκπαιδευτικούς των Ελληνικών σχολείων, πιάσαμε όλοι μαζί το νήμα των εικόνων και των λέξεων και ακολουθήσαμε με την καρδιά μας σφιγμένη την μοναχική πορεία του μικρού Φερεϋντούν από την μακρινή Περσία. Ήταν τότε που ο πόλεμος και το τεράστιο μαύρο πουλί όπως το έβλεπαν τότε τα παιδικά του μάτια άφησε φωτιά και ερείπια στο αγαπημένο του Χοραμσάρ το χωριό που ζούσε με τους γονείς του και τον οδήγησαν στην προσφυγιά. Και για τον μικρό Φερεϋντούν, που σε ένα ανοιγόκλειμα των ματιών του κατέρρευσε ολάκερος ο κόσμος του, ο κόκκινος χαρταετός που τα παιδικά του χέρια σφιχτά κρατούσαν, έγινε η λύτρωση της πονεμένης του ψυχής, η σύνδεση της καρδιάς του με την μαμά και τον μπαμπά, αλλά και ο οδηγός του προς την ομορφιά και το φως της ζωής που υπάρχει ακόμα και στο πιο πυκνό σκοτάδι.
Πολλά παιδιά ζωγράφισαν στις σχολικές τους τάξεις εικόνες στο χαρτί από το ταξίδι του μικρού τους ήρωα, κλάψανε με τον πόνο του, περπάτησαν μέσα από τα παπούτσια του και αναρωτήθηκαν στις δασκάλες τους αν τελικά ο Φερεϋντούν βρήκε το Φως και την ομορφιά της ζωής.
Στην συνέχεια ο συγγραφέας Γρηγόρης Χαλιακόπουλος ζωντάνεψε την περιπετειώδη και συναρπαστική ιστορία της ζωής του Κωνσταντίνου Μπρουμίδη του μεγάλου ζωγράφου του 19ου αιώνα που ο χρωστήρας του διακόσμησε το Αμερικάνικο Καπιτώλιο. Τον αποκάλεσε ζωγράφο με τις τρείς πατρίδες με μας εξήγησε ότι η Ελλάδα, η Ιταλία και η Αμερική ερίζουν για την καταγωγή του. Ο συγγραφέας άπλωσε το νήμα της αφήγησής και ταξίδεψε μαθητές και εκπαιδευτικούς στην Φιλιατρά, από όπου και καταγόταν ο πατέρας του ζωγράφου , οποίος και κυνηγήθηκε μετά το Ορλοφικά επι Τουρκοκρατίας καταφεύγοντας με την οικογένειά του στην Ιταλία όπου και γεννήθηκε ο ζωγράφος. Παγωμάρα και στεναχώρια από όλους όταν ο συγγραφέας έκανε τα παιδιά να νιώσουν ότι και η μοίρα του ήρωά τους είχε πάλι φυλακή και διωγμό, αυτή την φορά όμως γιατί αρνήθηκε ως στρατιώτης του Πάπα να πυροβολήσει αμάχους στις μέρες της επανάστασης στην Ιταλία. Και αφού στο ίδιο πλοίο με τον μεγάλο ζωγράφο μπήκαν άρον άρον οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί των σχολείων, βρέθηκαν σε μια στιγμή και με ένα βήμα μόνο να κοιτάζουν με δέος τον θόλο του Καπιτωλίου της Αμερικής και να μαθαίνουν για την ζωή αυτού του σημαντικού ζωγράφου που ανήκει στο Πάνθεον των μεγάλων.
Για τελευταία ιστορία ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος ξεδίπλωσε τις περιπέτειες του Τηλέμαχου και της Ελένης που αγάπησαν με πάθος το αναπάντεχο μυστήριο της ζωής, το έσκασαν από το σχολείο και θέλοντας να νικήσουν του μεγάλους τους φόβους ταξίδεψαν μέχρι το μικροσκοπικό νησάκι του Ιονίου που λεγόταν Πρώτη και ήταν ορμητήριο πειρατών και κουρσάρων. Οι μαθητές ακολουθούσαν κάθε βήμα του Τηλέμαχου και της Ελένης που στο τέλος έφτασαν στον στόχο τους να συνομιλήσουν δηλαδή με το θρυλικό Μπαρμπαρόσα ό οποίος και υποκλίθηκε στο θάρρος, την τόλμη και το ατρόμητο νεανικό τους σθένος.
«Γιατί γράφετε κύριε βιβλία;», «Τι ήταν το πρώτο πράγμα στην ζωή σας που σας οδήγησε στην γραφή», «Τι γίνονται οι ήρωές σας όταν το βιβλίο κλείνει», «Ποιος είναι ο αγαπημένος σας συγγραφέας», «τους αγαπάτε τους ηρωές σας» ήταν μερικές από τις ερωτήσεις που βομβάρδισαν τον συγγραφέα, ο οποίος και μίλησε από καρδιάς, προσκαλώντας όλους στην πρώτη του στιγμή προσωπικής έμπνευσης στην πατρίδα του τα Φιλιατρά και σκιαγραφώντας όλη του την καλλιτεχνική πορεία σαν ένα ακόμα παραμύθι έφτασε μέχρι την Αίγυπτο που όπως είπε την ονειρευόταν χρόνια πριν την γνωρίσει, μέσα από το θεατρικό που ανέβασε για την ζωή του μεγάλου ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη.
Ευχαρίστησε από καρδιάς τους διοργανωτές των εκδηλώσεων, τον κ. Χρίστο Παπαδόπουλο και την κα Σωτηρία Μπέτα για την πρόσκληση και την ευκαιρία που του δώσανε να μιλήσει στα παιδιά της Ελληνικής Ομογένειας στην Αίγυπτο, αλλά και τους κυρίους Βασίλη Λάγιο, Γιώργο Κοκορέλη, Κωνσταντίνο Ρήγα, και την κα Δέσποινα Κοβατζή Διευθυντές των σχολείων, αλλά και όλους του εκπαιδευτικούς για την συμπαράσταση και την προετοιμασία των παιδιών. Ευχαρίστησε τέλος την Ελληνική Κοινότητα Καίρου και Αλεξανδρείας για την φιλοξενία και τις παροικιακές εφημερίδες για την κάλυψη και προβολή όλων των εκδηλώσεων.
Επειδή όμως τα παραμύθια και οι ιστορίες που ξεδίπλωσε ο συγγραφέας ήταν μεν για μικρούς αλλά άγγιξαν και τις καρδιές και των μεγάλων, του ζητήσαμε να μας πει δυο λόγια για όλο αυτό το ταξίδι καρδίας προς στην Ελληνική Ομογένεια της Αιγύπτου.
Τι σας τράβηξε στην Αίγυπτο των Ελλήνων;
Πολύ ωραία το θέσατε «Αίγυπτος των Ελλήνων»! Οι δυο μας λαοί συνδέονται ιστορικά, μέσα από συμβάντα, γεγονότα αλλά και μυθολογικές ομοιότητες. Η μια χώρα συμπληρώνει την άλλη και αυτό αποδεικνύεται από την ισχυρή ομογενειακή κοινότητα που έδρασε και δρα στο Κάϊρο και στην Αλεξάνδρεια. Διόλου τυχαίο ότι σπουδαίοι λογοτέχνες, ποιητές, ηθοποιοί, σκηνοθέτες, εικαστικοί δημιουργοί, φιλόσοφοι και επιστήμονες προήλθαν από θρανία σχολείων που ίδρυσαν οι Αιγυπτιώτες. Είναι σπουδαίο για μένα να ακολουθώ νοερά τα ίχνη μιας ενδιαφέρουσας πολιτισμικά κοινωνίας, διανθισμένης με το ελληνικό στοιχείο αλλοτινών εποχών, συνδεδεμένο με την επιχειρηματικότητα, την ευεργεσία, την επιστημοσύνη και την λόγια καταγραφή. Αρκεί να πιεις έναν καφέ σε ελληνικό ζαχαροπλαστείο, για να μεταφερθείς διανοητικά στα ήθη και το αξιακό σύστημα εκείνης της περιόδου, όπου ο ελληνισμός επηρέαζε πολιτισμικά την αιγυπτιακή κοινωνία.
Μετά την επαφή σας με τους μαθητές της Ελληνικής Παροικίας του Καϊρου και της Αλεξάνδρειας, ποια είναι τα συναισθήματα σας για το βιβλίο σας «Ο Ζωγράφος με τις τρεις Πατρίδες» με το οποίο συστηθήκατε στα παιδιά;
Αντιλαμβάνεσθε ότι η συγκίνηση που ένιωσα, δεν αποτελεί μια κοινοτοπία έκφρασης που εντάσσεται στο σαβουάρ βιβρ της ανταπόδοσης συναισθημάτων. Η ζωή μου ομόρφυνε όταν τα βλέμματα των παιδιών, μου μετέφεραν τη δίψα τους για μάθηση και κυρίως για την αποδοχή των μηνυμάτων που θέλησα να περάσω μέσα από την ιστορία του βιβλίου μου. Δηλαδή την ομορφιά της διαφορετικότητας, την κυριαρχία της αγάπης και την ειδοποιό διαφορά μεταξύ δύναμης και εξουσίας, όπου η εξουσία είναι κάτι τρίτο όπως τα χρήματα ή ένας βαθμός, ενώ η δύναμη μια εσώτερη διαδικασία που οδηγεί στην αυτοβεβαίωση του ανθρώπου. Η εξουσία αλλάζει χέρια, η δύναμη αποτελεί ατομικό και προσωπικό κτήμα.
Περπατώντας στο Κάιρο και στην Αλεξάνδρεια και παρατηρώντας το απτό ιστορικό αποτύπωμα των Ελλήνων, που έφυγαν είτε κυνηγώντας το όνειρό τους είτε εξαιτίας κάποιας ανάγκης, τι πιστεύετε ότι σημαίνει τελικά Ελλάδα;
Οι άνθρωποι που ζουν μακριά από την πατρίδα τους από οιονδήποτε λαό κι αν προέρχονται διακατέχονται πάντα από τον νόστο. Εκείνο που γαληνεύει κάπως την ψυχή και τις φορτισμένες μνήμες, είναι η διατήρηση της γλώσσας και ο σεβασμός στο «συνανήκειν». Η κοινωνική ώσμωση, επιφέρει τη σύζευξη διαφορετικοτήτων, την κατανόηση των ταξικών αντιθέσεων μέσω της ενσυναίσθησης, των πολιτιστικών συμπράξεων και την απίσχναση των βεβαιοτήτων. Ουδεμία σταθερότητα στο σύμπαν πλην της αμφισβήτησης. Για μένα η Ελλάδα συμπυκνώνει την έννοια της πατρίδας, μόνο όπου συνταξιδεύει με την δημοκρατία, την ελευθερία και τον πολιτισμό. Η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους δεν κατέστησε εν μία νυκτί το τετράποδο σε δίποδο. Απαιτήθηκαν αιώνες για την βιολογική και εκπολιτιστική μετεξέλιξή μας όσον αφορά στο σημερινό υλικό και πνευματικό μας «περίγραμμα». Είτε στην Αλεξάνδρεια είτε στην Θεσσαλονίκη είτε στο Κάϊρο είτε στην Αθήνα, οι αναμνήσεις οδύρονται όταν δεν συνδέονται με το παρόν. Οπότε για μένα η Ελλάδα μπορεί να βρίσκεται πανταχού παρούσα, αρκεί να με συνδέει μαζί της ένας κώδικας ηθικής αξιολόγησης και των άγραφων νόμων του ανθρωπισμού. Διαφορετικά και κάτω απ’ την Ακρόπολη να μένω, αν οι προσλαμβάνουσες είναι «τοξικές», προτιμώ να διαβιώ σε οποιοδήποτε μέρος της γης, φτάνει μόνο να συγχρωτίζομαι με ανθρώπους που μεταφέρουν την Ελλάδα μέσα στη βαλίτσα της καρδιάς τους.
Έχετε εκδώσει έργα με όλα τα είδη του γραπτού λόγου. Τι σας ελκύει περισσότερο;
Έχω επισκεφτεί και συνομιλήσει με περισσότερους από 70.000 μαθητές και συνεχώς το νούμερο αυξάνεται. Συζητάμε για τα παραμύθια μου. Αυτό το γεγονός εκ των πραγμάτων με ικανοποιεί ιδιαίτερα και με ορίζει ως παραμυθά, «τίτλο» που τον αποδέχομαι με μεγάλη ευχαρίστηση καθότι τα παιδιά είναι ο ομφάλιος λώρος που μας συνδέει με την αθωότητα. Αγαπώ όμως και τα μυθιστορήματα και τα θεατρικά έργα, όπως βέβαια και κάθε δημοσιογραφική ενασχόληση στην μέχρι τώρα ζωή μου. Επί παραδείγματι όταν ανέβηκε στο θέατρο το έργο μου «Κωνσταντίνος Καβάφης: ο Υμνωδός της Αλεξάνδρειας» ζούσα την αλεξανδρινή εποχή και τίποτε δεν μπορούσε να μου αποσπάσει την προσοχή. Είναι όλα θέμα συγκυρίας, θεματολογίας και χρονικής στιγμής. Θα έλεγα ότι ηγεμονεύει στο μυαλό μου εκείνη η πένα που βουτά σε μελανοδοχεία βιογραφιών.
