1952, ΤΟ “ΜΑΥΡΟ ΣΑΒΒΑΤΟ” ΤΟΥ ΚΑΪΡΟΥ (μέρος 1ον)
Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος*
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 25 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1952, τα γεγονότα της ημέρας που έφερε το Μαύρο Σάββατο του Καΐρου στην Ιστορία της Αιγύπτου. Ομοίως και στην Ιστορία των Αιγυπτιωτών, ειδικά της παροικίας του Καΐρου, που έζησε εφιαλτικές στιγμές σε ένα φλεγόμενο, από εξτρεμιστές, Κάιρο που φάνταζε πια εχθρικό προς τις ξένες παροικίες που φιλοξενούσε … Ο φόβος εκείνων των ημερών συνέβαλε με όσα ακολουθήσαν αργότερα, στην απόφαση για την έξοδο των Αιγυπτιωτών και σε κάθε περίπτωση ο φόβος αυτός συνόδευσε την καθημερινότητα τους για μεγάλο διάστημα… Ας παρακολουθήσουμε όμως τα γεγονότα όπως συνέβησαν διαδοχικά μέσα από τις Αιγυπτιώτικες εφημερίδες , του Καΐρου, ΦΩΣ και της Αλεξάνδρειας, ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ
ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΩΝ ΑΜΕΣΩΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΗΜΕΡΩΝ…
Στις 16 Ιανουαρίου του 1952 γεννιέται ο πολυπόθητος διάδοχος του Αιγυπτιακού θρόνου, Αχμεντ Φουάντ, γιος του Φαρουκ και της Ναριμάν, γεγονός που όπως είναι ευνόητο για εκείνη την εποχή, εορτάζεται πανηγυρικά σε όλη τη χώρα. Δεν θα πορούσαν να λείψουν από τον εορτασμό και οι Ελληνικές Παροικίες. Στις 21.1.1952 η εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ γραφει τα σχετικά ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΟΧΟΥ ΑΧΜΕΝΤ ΦΟΥΑΝΤ. “Τα μάτια του διαδόχου είναι γαλανά,η μύτη του παρουσιάζει καταπληκτικήν ομοιότητα με της Α.Μ του Βασιλέως. Είναι ωραίος και μεγαλόσωμος, εξαιρετικά καλοκαμωμένος και ξανθός. Την ώρα που εγεννήθη εζύγιζε τριάμισι κιλά περίπου. Τα κλαυθηρίσματα του δεν έπαυσαν παρά μονο όταν οι γιατροί τούδωσαν μικρά χτυπήματα στη ράχη όπως κάνουν συνήθως”.
Λίγους μόλις μήνες αργότερα, με ανάλογα…” χτυπήματα στη ράχη” θα έπαιρνε τέλος ο θεσμός της βασιλείας στην Αίγυπτο, με τα γεγονότα που είχαν ήδη ξεκινήσει και κορυφώνονταν τις ημέρες που γεννήθηκε ο διάδοχος. Ωραίος μεγαλόσωμος, καλοκαμωμένος, ξανθός και …άτυχος. Δεν θα βασίλευε ποτέ και δεν στάθηκε και ιδιαίτερα γουρλής για τους γονείς του, οι οποίοι χάσανε τον θρόνο και λιγο αργότερα, χώρισαν στην εξορία. Κανείς όμως ακόμα δεν μπορούσε να προβλέψει την κακοτυχία που θα έφερνε στο παλάτι αυτή η γέννηση κι έτσι λόγω αυτής διοργανώθηκε μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στις 23.1.1952 ενώπιον των Ανακτόρων της Πλατείας Αμπντίν όπου έλαβαν μερος μεγάλες μονάδες πεζικού, αεροπορίας και ναυτικού. Τη στιγμη μάλιστα που ο βασιλιάς Φουαντ εμφανίστηκε στον εξώστη των ανακτόρων η στρατιωτική μπάντα έπαιξε τον εθνικό ύμνο και στη συνέχεια την ειδική συνθεση υμνου για τη γεννηση του διαδόχου. Στην εσωτερική αυλή των ανακτόρων μεταφέρθηκαν χίλιοι πεντακόσιοι αξιωματικοί των τριών όπλων οι οποίοι ζητωκραύγαζαν με φρενίτιδα υπερ του βασιλιά που τους εστελνε το παρακάτω μηνυμα. “Την ημέρα ταύτην προσφέρω εις τον στρατόν μου ό,τι έχω αγαπητώτερον, δηλαδή τον υιόν μου”.
Τα νέα όμως στην καθημερινότητα της χώρας ,καθόλου δεν συμβάδιζαν με αυτό το εορταστικό κλίμα. Στις εφημερίδες των ημερών διαβάζουμε για τρομοκρατικές εκρήξεις στους κινηματογράφους Ριάλτο και Μετρό στην Αλεξάνδρεια, στις 19 Γεναρη του 1952. Για τις βόμβες που τοποθετήθηκαν στς τουαλέτες και στους διαδρόμους των σινεμα, την ευθύνη είχε αναλάβει η “επιτροπή απελευθερώσεως” με μανιφέστο που είχε προειδοποιήσει τους ιδιοκτήτες των κινηματογράφων. Μια μέρα μετά η Κεντρική Επιτροπή Δημοσίων Κέντρων Καϊρου, Περιχώρων και Ηλιουπόλεως, η οποία περιλαμβάνει πλέον των δύο χιλιάδων Κέντρων διασκέδασης και σαράντα χιλιάδων υπαλλήλων, απέστειλε προς τον υπουργό εσωτερικών τηλεγραφημα διαμαρτυρίας όπου καταγγέλει για τις “επανειλημένες επιθέσεις εναντίον των Δημοσίων κέντρων τελευταίως και δια τας μεγάλας ζημιάς τας οποίας υπέστησαν” και αιτούνται της άνωθεν παρέμβασης για λήψη αποτελεσματικότερων μέτρων προστασίας. Την ίδια μέρα ιδιοκτήτες πολλών κινηματογράφων του Καΐρου έλαβαν απειλητικές επιστολές με υπογραφή “Επιτροπή Μυστικής Αντιστάσεως” όπου απειλούνται πως αν δεν προφέρουν τις εισπράξεις της Παρασκευής ή της Κυριακής υπερ των φαλαγγών απελευθερώσεων των εξαρτωμένων εκ του Πανεπιστημίου Φουαντ. “Τα καμπαρέ τα ευρισκόμενα επί της οδού των Πυραμίδων έλαβαν οδηγίας παρά της Διευθύνσεως της Δημόσια Ασφάλειας, όπως κλείνουν την 10ην εσπερινή”.
Τις ίδιες μέρες αντιπρόσωποι νυκτερινών κέντρων συναντιούνται με εκπροσώπους του απελευθερωτικού αγώνα γιατί εκτός από τις βόμβες στα σινεμά της Αλεξάνδρειας ακολούθησε σπάσιμο πολλών μπαρ και καφενείων στο Κάιρο με αποτέλεσμα τη μεγάλη μείωση της πελατείας των νυχτερινών κέντρων και τη συνακόλουθη ύφεση εργασιών. Για τους λόγους αυτούς αποφασίστηκαν τα παρακάτω μέτρα, ενδεικτικά των λόγων των ταραχών.
“`1. Πρώτο μέτρο, έκαστο κέντρο υποχρεούται να κλείη τας θύρας του κατά την ημέραν που θα κηδεύεται φονευθείς υπό των άγγλων ήρωας των φαλαγγιτών προς ένδειξη πένθους και προς τιμήν της μνήμης του εθνομάρτυρος.
2.. Δεύτερον, έκαστον Κέντρο διασκεδάσεω υποχρεούται όπως τα εισπράξεις της 3ης κάθε μηνός διαθέτει υπερ του απελευθερωτικού αγώνος.
- Τρίτον, όπως στις ατραξιόν που παρουσιάζει κάθε κέντρον διασκεδάσεως συμπεριλάβει ένα πατριωτικό νούμερο.”
Οι αντιπρόσωποι του απελευθερωτικού αγώνα δήλωσαν ότι δεν έχουν σκοπό να κλείσουν τα κέντρα διασκεδάσεως αλλά να πείσουν τους ιδιοκτήτες να υποστηρίξουν τον αγώνα τους έμπρακτα. Για τις 25 Ιανουαρίου μάλιστα του 1952 , είχε προβλεφθεί , οι εισπράξεις των καμπαρέ και καζίνων να διατεθούν υπέρ του απελευθερωτικού αγώνα. Όλα τα παραπάνω είχαν ως αποτέλεσμα τις μειώσεις των μισθών καλλιτεχνών και προσωπικού.
Παράλληλα στην ίδια συγκυρία, έκρυθμη και η κατάσταση στα πανεπιστήμια και δημοσιεύεται η “εκκλήσεις του πρωθυπουργού προς τους φοιτητάς που απειλεί να λάβει αυστηρά μέτρα κατά των ταραξιών” γιατί “αναρχικά στοιχεία εισέδυσαν εις τας τάξεις των σπουδαστών δια να τους ωθήσουν εις εμπρησμούς και αταξίας.”.
Η Βρετανική κατοχή της διώρυγας και οι συχνές στρατιωτικές προκλήσεις τους καθώς και δολοφονίες Αιγυπτίων με το παραμικρό, από τη μια, και ο απελευθερωτικός αγώνας των Αιγυπτίων ,από την άλλη, που προσπαθούσε να μάχεται παράλληλα τον εξωτερικό εχθρό, τους Άγγλους, αλλά και στο εσωτερικό της χώρας τα αιγυπτιακά εξτρεμιστικά στοιχεία που προσπαθούσαν να επιβάλλουν τους δικούς τους όρους και να επιβληθούν στην πολιτική ζωή της χώρας , βρήκε τις ξένες παροικίες ανάμεσα, ανήμπορες να μπορούν αν ελέγξουν τις εξελίξεις και να προστατευθούν από τα διασταυρούμενα πυρά, όταν βέβαια δεν ηταν ξεκάθαρα οι ίδιες στόχος των εξτρεμιστικών οργανώσεων τις οποίες προσπαθούσε να εξουδετερώσει η Αιγυπτιακή κυβέρνηση.
Στις 22.1.1952 το πρωτοσέλιδο του “Ταχυδρόμου” αναφέρει “ΠΟΛΥΩΡΟΣ ΜΑΧΗ ΣΥΝΗΦΘΗ ΧΘΕΣ ΕΙΣ ΙΣΜΑΗΛΙΑΝ” μεταξύ Άγγλων και Αιγυπτίων. Την ίδια μέρα διαδηλώσεις γίνονταν στην Αλεξάνδρεια και παράλληλα ξεκίνησαν οι ανακρίσεις για την τις εκρήξεις στους Αλεξανδρινούς κινηματογράφους και νέες απειλητικές επιστολές εξαναγκάζουν ελληνικά κέντρα της πόλης να κλείνουν νωρίς. Στις 24 Γενάρη του ίδιου χρόνου ο Υπουργός Εσωτερικών της Αιγύπτου μιλάει για “νέες τρομοκρατικές ενέργειες των βρετανών στην Ισμαηλία”. Αναφέρει χαρακτηριστικά “ κατά τας τέσσερις τελευταίας ημέρας η πόλις της Ισμαηλίας εξετέθη εις βάρβαρους πράξεις τας διαπραχθείσας υπό των βρετανικών δυνάμεων και οποίαι μπορούν να χαρακτηρισθούν μόνο κτηνώδεις και απάνθρωποι. Αι πράξεις αυτές δεν είχαν κανέναν σκοπόν εκτός της εκδικήσεως και της επιβολής αντιποίνων καθώς και της εξασθενήσεως των ηθικών δυνάμεων των Αιγυπτίων. Αι εγκληματικαί αυταί ενέργειαι υπερέβησαν τα όρια της ανθρώπινης διανοίας…”
Και όντως αυτά που περιγράφει στη συνέχεια είναι ανατριχιαστικά, Εν συντομία, οι Άγγλοι κατέλαβαν με τανκς μια περιοχή της πόλης Ισμαηλίας, έδιωξαν τους κατοίκους και αφού έλεγξαν τα σπίτια τους, τα λεηλάτησαν. Βανδάλισαν ένα ιερό τέμενος, στο οποίο μπήκαν με τα παπούτσια καταπατώντας το , τοποθέτησαν πολυβόλο στον μιναρέ και σαν να μην έφταναν αυτά, σταύρωσαν σε δέντρα νεαρούς Αιγύπτιους κι αφού τους μαστίγωσαν , αμόλησαν άγρια σκυλιά που τους κατασπάραξαν! Επίσης συγκέντρωσαν σε άλλο χώρο Αιγυπτίους που με την απειλή οπλών τους ανάγκασαν να επευφημούν δήθεν, τους κατακτητές τους, σκηνές τις οποίες κινηματογραφούσαν για να τις προβάλλουν ώστε να εξαπατήσουν την παγκόσμια κοινή γνώμη. Και καταλήγει ο Αιγύπτιος αξιωματούχος. “ Αν νομίζουν εκ των πράξεων αυτών ότι δύνανται να εξαναγκάσουν την Αιγύπτον να τροποποιήσει την στάση της ότι θα εξασθενήσουν την αποφασιστικότητα της, απατώνται. Αι επιθέσεις αύται απλώς ενισχύουν την απόφασιν μας όπως εμμένουμε εις τα δικαιώματα μας και εις την πεποίθησιν μας ότι το έδαφος της Αιγύπτου ειναι πολύ στενόν και δια τους δυό μας.”
(συνεχίζεται)
*Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου
