… «και με το φως του λύκου επανέρχονται»

25 Φεβρουαρίου 202525 Φεβρουαρίου 2025 by georg gstrein

Χρύσα Σάμου*

Λατρεμένο λογοτεχνικό «δάνειο» του πολυβραβευμένου μυθιστορήματος της συντοπίτισσας ΖΥΡΑΝΝΑΣ ΖΑΤΕΛΗ, κάθε που θέλω να πάρω ατμόσφαιρα εισαγωγής στο δρώμενο που έκανε τοπόσημο τον γενέθλιο τόπο μου, τον ΣΟΧΟ της Θεσσαλονίκης:

«Είχαν συρράψει πολλά όμοια κομμάτια – σημειώνει η ΖΑΤΕΛΗ στο βιβλίο της, είχαν, άλλως θυσιαστεί πολλά τραγιά- για να γίνει αυτή η περιβολή που κάλυπτε όλο το πάνω μέρος του σώματος και περνούσε στα δύο πόδια σαν παντελόνι. Υπήρχαν και τα ανάλογα σανδάλια από κάτω, υπήρχε και η χρυσοποίκιλτη και εξαιρετικά ευφάνταστη μάσκα, που δεν σκέπαζε μόνο το πρόσωπο αλλά τύλιγε και όλο το κεφάλι».

«Ξαφνικά ο άνθρωπός τους, ο γνωστός, ο καθημερινός, ο ασήμαντος – ούτως ειπείν – έπαυε να είναι άνθρωπος ή έστω κάτι οικείο: γινόταν τράγος – μα και σαν τράγος ακόμα ήταν αλλιώτικος»

Έθιμο ισχυρό, που ξεπέρασε από καιρό τα όρια της κοινωνίας που το διέσωσε από αιώνων και το μετέφερε ατόφιο στις μέρες μας, για να το βιώνουν οι επίγονοι, καθώς εδώ δεν υπάρχει αναβίωση αλλά γονιδιακό βίωμα, ενταγμένο στον ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΑΥΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ (εγγραφή το 2019), οι ΚΟΥΔΟΥΝΟΦΟΡΟΙ «Μέριου» του ΣΟΧΟΥ, είναι «μεράκι»:

Οι ντόπιοι, ξεσκαλώνουν μαζί με την συλλογική μνήμη, τις «ντουζίνες» με τα κουδούνια τους, τις μέρες της Αποκριάς (η «ντουζίνα» αποτελείται από τέσσερα «κυπριά» και ένα
«μπατάλι» που κάθε «νοικοκύρης» οφείλει να έχει στο σπιτικό του αλλιώς δε νοείται… νοικοκύρης), φορούν την υψικόρυφη κεφαλοστολή (την αποκαλούν «καλπάκι» με τα δεκάδες αναφορικά στοιχεία στην ευγονία, την καλοχρονιά, την γονιμότητα) δέρματα τράγου (που ντόπιο εργαστήρι και οικοτεχνίες δημιουργούν και σήμερα), εσάρπες (πλεγμένες με μεράκι συχνά πολυτραγουδισμένες), μανικέτια και τσαρούχια, και βηματίζουν σε αρχέγονους ρυθμούς, τιμώντας τους προγόνους, τον έρωτα και την φιλία, με την παρεϊστικη διάθεση, το κέρασμα, τον χορό και το τραγούδι.

Συλλογικά ή εξατομικευμένα, οι ΚΟΥΔΟΥΝΟΦΟΡΟΙ του ΣΟΧΟΥ, και φέτος θα δονήσουν τα καλντερίμια της κωδωνόκρουστης αλήθειας μας, στη μεγαλειώδη παρέλαση της Καθαράς Δευτέρας, που εκκινεί στις 15.30΄΄ το μεσημέρι… Μια πανσπερμία χρωμάτων, εκκωφαντικών ήχων, ξέφρενων ρυθμών, από βενιαμίν – μπροστάρηδες (από μηνών έως και έφηβοι που περήφανα συνεχίζουν την παράδοση του τόπου μας) που θα ανοίξουν με την κάθοδό τους την χειμαρρώδη πομπή των εκατοντάδων τελεστών, ίσαμε υπέργηρους που το λέει η ψυχή τους.

Νωρίτερα την ίδια ημέρα, ο Πολιτιστικός Χορευτικός Όμιλος, η Λαογραφική Ομάδα Γυναικών, ο Κοινωφελής Σύλλογος «Άγιος Χριστόφορος», θα χορέψουν αντάμα στην Κεντρική Πλατεία, παρέα με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ορεινής Σερρών, ενώ θ’ ακολουθήσει το τοπικό Έθιμο της Συγχώρεσης, («Προστάβανι» αποκαλείται), όπου νεότεροι σε ηλικία επισκέπτονται τους γηραιότερους, δίνοντάς τους ένα πορτοκάλι, και φιλώντας τους το χέρι, προκειμένου να ζητήσουν «συγνώμη» για τα περασμένα, κι έτσι να προχωρήσουν στην περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής και της νηστείας.

Φέτος, είναι η πρώτη φορά, που, ενταγμένοι στην παρουσίαση του δρωμένου όσο και την παρέλαση, εκτός από τα πεζοπόρα κι άλλα τμήματα κατοίκων, φορέων και συλλογικοτήτων, μαθητών Νηπιαγωγείων, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και Λυκείου Σοχού, εκπολιτιστικών μας Συλλόγων, της δομής ΚΔΑΠ “4everkids Sohos”, θα είναι και οι ωφελούμενοι των Πρότυπων Μονάδων Ψυχικής Υγείας ΚΔΑΠ ΑμεΑ-ΚΔΗΦ «Θαλπωρή».

Παράλληλα με τον Παραδοσιακό Γάμο, που θα παρουσιάσουν Τοπικοί Σύλλογοι με τα έθιμα της «Προίκας» και τα «Μπουγκαζιαϊα», ο κόσμος, θα γευτεί, φασολάδα και πλείστα όσα σαρακοστιανά εδέσματα, δωρεάν, καθώς και τοπικές πίτες, που παρασκευάζονται με ρύζι γάλα κι αυγά, κατά το τυπικό του Σαββάτου της Τυρινής των Σοχνιών, που έκαναν γλυκές πίτες, και τις μοίραζαν απαραίτητα σε τρία διαφορετικά σπίτια, υπέρ αναπαύσεως των ψυχών.

ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ ΩΣ ΕΞΗΣ :

ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΜΑΡΤΙΟΥ

18:00 μ.μ.: Παραδοσιακοί χοροί από τον ΚΟΙΝΩΦΕΛΗ ΣΥΛΛΟΓΟ «ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ» ΣΟΧΟΥ.

18:30 μ.μ: «ΡΟΥΜΠΑ»
Το νυφικό του γάμου μεταφέρεται από το σπίτι του γαμπρού (ΚΟΙΝΩΦΕΛΗΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ» ΣΟΧΟΥ – στέκι απέναντι από το καφέ «Χαγιάτι» στο σπίτι της νύφης (ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΣΟΧΟΥ – στέκι νότια του ΚΑΠΗ ΣΟΧΟΥ, στο ακίνητο Τσολάκη Ζαχαρία), συνοδεία παραδοσιακής μουσικής ( ζουρνάδες – ορχήστρα Γιάννη Ζουρνατζή) διερχόμενο για τα απαραίτητα «αντέτια» και απ’ την Κάτω Αγορά όπου λειτουργεί το παραδοσιακό σπίτι της ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΟΧΟΥ (στέκι δίπλα στο κατάστημα «Οκτώ).

Φυσικά όλοι οι συμμετέχοντες «χορεύουν» παραδοσιακά, υπό τους ήχους νταουλιών και ζουρνάδων, για να καταλήξουν στις 20.00 μμ, στο «ΖΑΠΟΥΣ», το άναμμα δηλαδή της καθαρτήριας φωτιάς, στο «Κουμλούκ» (Πλατεία Εθν.Αντίστασης) και στην Κεντρική Πλατεία.

Σπίτι γαμπρού: ΚΟΙΝΩΦΕΛΗΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΣΟΧΟΥ, στο ακίνητο απέναντι από το καφέ «ΧΑΓΙΑΤΙ».

Σπίτι νύφης : ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΣΟΧΟΥ, στο ακίνητο – κατάστημα Τσολάκη Ζαχαρία στην αγορά – νότια από το ΚΑΠΗ Σοχού.

Σπίτι παραδοσιακό ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΟΧΟΥ, στην κάτω αγορά στο ακίνητο Ελένης Προίκα (δίπλα στο κατάστημα «ΟΚΤΩ».

ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΜΑΡΤΙΟΥ

12.00 : Οι Σύλλογοι Λαγυνών, Κουφαλίων και Αυγής, συνοδεία της «BROΝZA BANDA» βηματίζουν στα ηχοχρώματα του Πόντου, της Θράκης, της Ηπείρου και της Μακεδονίας, ενώ ακολουθεί η «Παρωδία Γάμου», ή, όπως είναι γνωστός, «Ο Γάμος της Αράπκας», όπου ολόκληρο το χωριό, απ΄ τα ΔΥΟ ΒΡΥΣΙΑ ως την ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗ γίνεται μια παρέα, στον ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟ ΟΜΙΛΟ ΣΟΧΟΥ, προετοιμασία και ντύσιμο της νύφης, στον ΚΟΙΝΩΦΕΛΗ ΣΥΛΛΟΓΟ «ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ» ΣΟΧΟΥ, προετοιμάζει του γαμπρού, στην οικία ΓΙΑΝΝΗ ΜΗΤΤΑ, συγγενείς και κουμπάροι, ψήνουν, χορεύουν και τραγουδούν, με χάλκινα, ζουρνάδες και νταούλια, για να καταλήξουν στο «ξύρισμα του γαμπρού» και στα «στεφανώματα» στην κεντρική πλατεία του Σοχού.

ΣΗΜΕΙΩΣΤΕ ότι καθ’ όλη τη διάρκεια των εκδηλώσεων το στολίδι του Σοχού, το Τοπικό Μουσείο στην Κάτω Αγορά, θα παραμείνει ανοιχτό και επισκέψιμο, με ΔΩΡΕΑΝ είσοδο για όλους τους επισκέπτες.

Εκτός απ’ την πλούσια Συλλογή του, στο Τοπικό Μουσείο μπορεί κάθε επισκέπτης να δει από κοντά τις φορεσιές των Κουδουνοφόρων και να δοκιμάσει το Καλπάκι.