Μνημόσυνο Πεσόντων και Δέηση για ανεύρεση των Αγνοουμένων της κατεχόμενης κοινότητας Αγίου Ανδρονίκου Καρπασίας
Χαιρετισμός της Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων κας Άννας Αριστοτέλους στο Μνημόσυνο Πεσόντων και Δέηση για ανεύρεση των Αγνοουμένων της κατεχόμενης κοινότητας Αγίου Ανδρονίκου Καρπασίας
Με απέραντο σεβασμό, με αισθήματα τιμής, υπερηφάνειας και βαθιάς συγκίνησης, και έχοντας πλήρη επίγνωση του χρέους απέναντί σας, βρισκόμαστε σήμερα εδώ για να τιμήσουμε τη μνήμη των πεσόντων και αγνοουμένων της κοινότητας του Αγίου Ανδρονίκου Καρπασίας. Τους πεσόντες και τους αγνοουμένους μας, από ένα από τα δεκάδες χωριά της κατεχόμενης γης μας, που περιμένουν καρτερικά την ημέρα της επιστροφής των νόμιμων κατοίκων τους.
Το χρέος μας απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους, τους ήρωές μας, τους γενναίους αγωνιστές, αλλά και απέναντι σε εσάς, τους συγγενείς των αγνοουμένων και πεσόντων μας, είναι να μη λησμονήσουμε ποτέ τη θυσία τους, μα πάνω από όλα να τιμούμε και να μνημονεύουμε αυτούς, για τους οποίους μαζευτήκαμε σήμερα εδώ. Να τους τιμούμε με σεβασμό, όπως τους αρμόζει, υποσχόμενοι να παραμείνει η μνήμη τους αιώνια, και κρατώντας άσβεστη τη φλόγα του πόθου για επιστροφή, συνεχίζοντας τον αγώνα, που ως πολιτεία οφείλουμε στις οικογένειες των αγνοουμένων και πεσόντων μας.
Είμαστε εδώ για να υπηρετήσουμε το βαθύ και πάντα επίκαιρο μήνυμα του «δεν ξεχνώ» ως κομμάτι της Ιστορίας και της ψυχής μας και να εκφράσουμε αισθήματα παντοτινής ευγνωμοσύνης σε αυτούς που θυσιάστηκαν, υπερασπιζόμενοι την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και σε αυτούς που μας έδωσαν ένα μάθημα που θα είναι επίκαιρο, όσο οι κατεχόμενες κοινότητές μας παραμένουν υπό τον έλεγχο του τουρκικού στρατού. Μάθημα για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερος.
Σήμερα είμαστε εδώ για να τιμήσουμε πεσόντες και αγνοούμενους που υπηρέτησαν στο έπακρο το ρητό του Θουκυδίδη στον Επιτάφιο του Περικλή, «το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον». Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να έφυγαν από κοντά μας, όμως μας πρόσφεραν και θα προσφέρουν και στις επόμενες γενεές, στις εποχές που ζούμε, τον ορισμό του ελεύθερου και του γενναίου.
Ο Άγιος Ανδρόνικος, όπως και οι άλλες κοινότητες της κατεχόμενης γης μας, πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος το μαύρο καλοκαίρι του 1974. Ανάμεσα στους αγνοούμενους και πεσόντες της τουρκικής εισβολής βρίσκονται οκτώ πρόσωπα, τα οποία είχαν την καταγωγή τους ή τη διαμονή τους στον Άγιο Ανδρόνικο.
Ο Μιχαλάκης Κουμή, ο Μιχάλης Παράσχου (Σιάουρτα), ο Νίκος Κυριάκου, ο Οδυσσέας Ηλία, ο Παναγιώτης Κιοττή, ο Παναγιώτης Ζαχαρίου και οι αδερφές Αθηνά Χρυσοστόμου και Κατερίνα Χριστοφή.
Άνθρωποι νέοι, που θυσιάστηκαν υπέρ βωμών και εστιών, υπερασπιζόμενοι την ελευθερία, που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του πολέμου. Άνθρωποι ελεύθεροι, που δεν έκαναν βήμα πίσω, που δεν εγκατέλειψαν το χωριό και τους συγχωριανούς τους. Άνθρωποι, που αφού φρόντισαν για την ασφάλεια της οικογένειάς τους, επέστρεψαν στην πατρώα γη, για να υπερασπιστούν τη γη και τους ανθρώπους της.
Ο Μιχαλάκης Κουμή, μόλις 19 χρόνων, εκτελούσε τη στρατιωτική του θητεία στο 398ο Τάγμα Πεζικού με έδρα την Κυθρέα. Υπό τις οδηγίες του θρυλικού Ταγματάρχη της Εθνικής Φρουράς Τάσου Μάρκου, στις 22 Ιουλίου, διατάσσεται μια δεκαμελής ομάδα, για να αναλάβει μια αποστολή στην περιοχή του Δικώμου.
Η μάχη της δεκαμελούς ομάδας με ηγέτη τον Τάσο Μάρκου, στην οποία βρισκόταν και ο Μιχαλάκης, έρχεται αντιμέτωπη με τις υπεράριθμες μονάδες των Τούρκων. Η άνιση μάχη οδηγεί σε απαγκίστρωση, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Μιχαλάκης, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, δεν προλαβαίνει να συμπτυχθεί με τους υπόλοιπους. Σε σύντομο χρονικό διάστημα το Δίκωμο καταλαμβάνεται από τουρκικά στρατεύματα και από τότε η τύχη του αγνοείται.
Ηρωική θυσία ήταν κι αυτή του Νίκου Κυριάκου, ο οποίος παντρεύτηκε στον Άγιο Ανδρόνικο και απέκτησε με τη σύζυγό του ένα παιδί. Ο Νίκος, στο άκουσμα της έναρξης της τουρκικής εισβολής, κατετάγη έφεδρος στην 181η Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού (ΜΠΠ), η οποία πήρε οδηγίες και κινήθηκε προς το Συγχαρί, όπου και τάχθηκε.
Ανήμερα της 20ης Ιουλίου, τουρκικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα επιτέθηκαν κατά των θέσεων της 181ης ΜΠΠ, με αποτέλεσμα η Μοίρα να μετακινηθεί σε νέα θέση προς το Πέλλα Πάις, όπου επίσης πλήγηκε, ενώ τα τουρκικά στρατεύματα άρχισαν να την περικυκλώνουν. Τότε διατάχθηκε απαγκίστρωση με τον Νίκο να αναλαμβάνει οδηγός του πρώτου οχήματος της φάλαγγας 30 περίπου οχημάτων. Κατά τη διακίνησή τους, δέχονται νέα επίθεση από τα τουρκικά στρατεύματα, τα οποία τους είχαν πλησιάσει, με αποτέλεσμα η διαδικασία της απαγκίστρωσης να διακοπεί.
Ακολούθησε σφοδρή ανταλλαγή πυρών, με τους άνδρες της Μοίρας να προβάλλουν σθεναρή αντίσταση. Το όχημα του Νίκου βλήθηκε πρώτο από όλμο και όλοι οι επιβαίνοντες τραυματίστηκαν, άλλοι ελαφρώς και άλλοι πιο σοβαρά. Μετά από ηρωική μάχη των ανδρών της 181ης όσοι άνδρες της Μοίρας δεν έπεσαν αναγκάζονται να παραδοθούν, αφού πλέον είχαν ξεμείνει από πολεμοφόδια. Οι συλληφθέντες άνδρες της Μοίρας οδηγήθηκαν σε χώρο συγκέντρωσης αιχμαλώτων και στη συνέχεια στις φυλακές της Τουρκίας, για να αφεθούν αργότερα ελεύθεροι με την ανταλλαγή αιχμαλώτων.
Ωστόσο ο Νίκος, μετά το πέρας της μάχης δεν έδωσε σημεία ζωής και η τύχη του αγνοείτο, μέχρι που τα οστά του εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο, μετά από εκταφές που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή.
Πατέρας δύο παιδιών, ήταν και ο Παναγιώτης Κιοττή με καταγωγή από την Γιαλούσα που το καλοκαίρι του 1974 τον βρήκε στην Αμμόχωστο. Με την έναρξη της εισβολής, όπως όλοι οι έφεδροι της Εθνικής Φρουράς, έσπευσε να υπερασπιστεί τις πατρογονικές μας εστίες. Κατατάγηκε στο 201ο Τάγμα Πεζικού και μαζί με άλλους στρατιώτες επάνδρωσαν τα φυλάκια δυτικά του λιμανιού Αμμοχώστου.
Κατά τη δεύτερη φάση της εισβολής, όταν τα τουρκικά τανκς έφτασαν έξω από την πόλη της Αμμοχώστου, ο Παναγιώτης και οι άλλοι στρατιώτες διατάσσονται να απαγκιστρωθούν. Ο Παναγιώτης μαζί με ακόμα δύο στρατιώτες κινούνται προς το στρατόπεδο Καράολου, ωστόσο, στη διαδρομή δέχονται επίθεση από τουρκικά άρματα μάχης. Έκτοτε η τύχη του αγνοείτο, μέχρι τον εντοπισμό των οστών του σε ομαδικό τάφο στην περιοχή Κλαψίδες.
Ανάμεσα στα νιάτα του Αγίου Ανδρονίκου που θυσιάστηκαν στην τουρκική εισβολή και ο Μιχάλης Παράσχου Σιάουρτα, τα οστά του οποίου ταυτοποιήθηκαν πρόσφατα. Ο Μιχάλης Παράσχου ήταν παντρεμένος και πατέρας ενός παιδιού και διέμενε με την οικογένεια του στη Γιαλούσα.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης φάσης της εισβολής, η Γιαλούσα αποκόπτεται από τις ελεύθερες περιοχές. Στις 19 Αυγούστου, Τούρκοι στρατιώτες που ελέγχουν πλήρως το χωριό διατάσσουν τον Μιχαλάκη και άλλους οκτώ άνδρες να επιβιβαστούν σε ένα λεωφορείο και τους οδηγούν εκτός χωριού προς την Αμμόχωστο. Έκτοτε η τύχη των εννέα αγνοείτο, μέχρι τον εντοπισμό των οστών τους σε ομαδικό τάφο στη Γαλάτεια.
Ανάμεσα στην ομάδα αυτή, με τον Μιχαλάκη, ήταν και ο Οδυσσέας Ηλία. Παντρεμένος με τη Μάχη Ηλία, είχαν δύο ανήλικα παιδιά, τον Ηλία και τον Ανδρέα, ενώ το τρίτο του παιδί την Έλενα, δεν πρόλαβε να τη γνωρίσει, αφού γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1974, λίγους μήνες μετά που ο ίδιος θυσιάστηκε για την ελευθερία της πατρίδας μας.
Τον κατάλογο των γενναίων παλληκαριών, των αγνοουμένων και πεσόντων του Αγίου Ανδρονίκου, συμπληρώνει ο Παναγιώτης Ζαχαρίου. Μόλις 19 χρονών, ο Παναγιώτης τον Ιούλιο του 1974 υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στην 31η Μοίρα Καταδρομών. Μετά τις σφοδρές μάχες, στις οποίες κλήθηκε να συμμετάσχει, η αήττητη Μοίρα των ΛΟΚατζήδων μετακινήθηκε στον Καραβά στις 28 Ιουλίου.
Την ίδια μέρα η Μοίρα έλαβε διαταγή να μετακινηθεί στον Άγιο Παύλο Βασίλειας. Στην ομάδα αναγνώρισης που προπορεύθηκε της υπόλοιπης Μοίρας βρισκόταν και ο Παναγιώτης. Η ομάδα πέφτει σε τουρκική ενέδρα και έκτοτε χάθηκαν τα ίχνη τους.
Σήμερα τιμούμε και δύο γυναίκες αγνοούμενες της τουρκικής εισβολής. Τις αδερφές Αθηνά Χρυσοστόμου και Κατερίνα Χριστοφή. Αμφότερες με καταγωγή από τον Άγιο Ανδρόνικο, διέμεναν στην Αμμόχωστο. Μετά την κατάληψη της πόλης από τους Τούρκους, στις 14 Αυγούστου, η Αθηνά και Κατερίνα δεν έδωσαν σημεία ζωής.
Αυτοί είναι οι άνθρωποι του Αγίου Ανδρονίκου Καρπασίας. Αυτοί αποτελούν παράδειγμα και φάρο για τις νεότερες γενιές. Είναι οι άνθρωποι, από τους οποίους αντλούμε δύναμη. Άνθρωποι, από τους οποίους καλούμαστε να πάρουμε διδάγματα, να μάθουμε και κυρίως να μην ξεχάσουμε. Άνθρωποι του μόχθου, που επέλεξαν τη δύσκολη διαδρομή. Άνθρωποι που από τη στιγμή που η πατρίδα είχε ανάγκη, χωρίς δεύτερη σκέψη, έσπευσαν να δώσουν τη μάχη στην πρώτη γραμμή, με αυταπάρνηση πρόταξαν τη λεβεντιά της ψυχής τους, με σθένος, δύναμη ψυχής και αποφασιστικότητα, δεν λιποψύχησαν μπροστά στον επικείμενο κίνδυνο και όρθωσαν το ανάστημά τους με αρετή και τόλμη απέναντι στον εχθρό, προσφέροντας ό,τι πιο πολύτιμο, την ίδια τους τη ζωή, ανιδιοτελώς, στο θυσιαστήριο της ελευθερίας και της δημοκρατίας, στέλνοντας αιώνια και πανανθρώπινα μηνύματα για την αγάπη προς την πατρίδα, την ελευθερία και την ανεξαρτησία της πατρίδας μας.
Τα λόγια δεν μπορούν να απαλύνουν τον πόνο και να περιορίσουν την τραγωδία και την πίκρα, που δικαιολογημένα βιώνουν όλες οι οικογένειες των αγνοουμένων και πεσόντων μας και των θυμάτων της τουρκικής εισβολής.
Η δική μας ευθύνη, απέναντι στους πεσόντες και αγνοούμενους μας της τουρκικής εισβολής, είναι να διατηρήσουμε άσβεστη τη φλόγα της επιστροφής, να διατηρήσουμε στη συλλογική μνήμη τους ανθρώπους και τους τόπους που χάσαμε και να διεκδικήσουμε μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού και, κυρίως, να διασφαλίσουμε τη δικαίωση της θυσίας τους. Τελετές όπως τη σημερινή, αφενός βοηθούν στη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των συγχωριανών και, αφετέρου, ανανεώνουν τη δική μας υπόσχεση, πως θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε και να εργαζόμαστε ακατάπαυστα και με συνέπεια, με όλες μας τις δυνάμεις, για τη διακρίβωση της τύχης και του τελευταίου αγνοούμενου μας της θηριωδίας του 1974 και την απελευθέρωση της πατρίδας μας.
Και με αυτή την ευκαιρία καλούμαστε να ανανεώσουμε μαζί τους τον ιερό όρκο, να διατηρήσουμε την κληρονομιά που μας άφησαν και να κρατήσουμε άσβεστη τη μνήμη τους. Μια κληρονομιά μαχητικότητας, αγωνιστικότητας, αξιοπρέπειας, υπερηφάνειας, τόλμης και ανδρείας. Είμαστε εδώ για να τους δώσουμε και μια υπόσχεση. Μια υπόσχεση που θα εκπληρωθεί μόνο όταν διακριβωθεί η τύχη και του τελευταίου αγνοούμενου της τουρκικής εισβολής και βαρβαρότητας του 1974: Ότι θα συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση. Θα αγωνιστούμε για μια Κύπρο ελεύθερη, ενωμένη και απαλλαγμένη από τα τουρκικά κατοχικά στρατεύματα. Γιατί η πατρίδα, η οποία αποτελεί το υπέρτατο αγαθό για τον άνθρωπο, αξίζει κάθε θυσία.
Με συγκίνηση, αλλά και με υπερηφάνεια τους αποτίνουμε ελάχιστο φόρο τιμής. Και εδώ, κάθε χρόνο θα τους τιμούμε και θα τους μνημονεύουμε, για να θυμούνται οι παλαιότερες και να μαθαίνουν οι νέες γενιές, οι οποίες καλούνται να κρατήσουν άσβεστη τη μνήμη της κοινότητάς τους μέχρι την ημέρα της επιστροφής.
Αγαπητοί συγγενείς των πεσόντων και αγνοουμένων μας, είναι αληθινός ηρωισμός και μεγαλείο ψυχής το να υπομένετε καρτερικά σχεδόν μισό αιώνα για τον εντοπισμό και τη διακρίβωση της τύχης των αγαπημένων σας προσώπων.
Αντλούμε δύναμη από το παράδειγμά σας και σας διαβεβαιώνουμε ότι αποτελεί δικό μας χρέος να συνεχίσουμε τον αγώνα με την ίδια αποφασιστικότητα και επιμονή, γιατί το χρέος είναι πρωτίστως υπόθεση ψυχής. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την καλύτερη διαχείριση του θέματος των αγνοουμένων μας και, ανεξαρτήτως των δυσκολιών και των προβλημάτων, συνεχίζουμε τον αγώνα για διακρίβωση της τύχης και του τελευταίου αγνοούμενού μας και τον εντοπισμό των πεσόντων μας. Αποτελεί δέσμευση, υποχρέωση και καθήκον μας απέναντι στους ήρωες μας και σε εσάς, τους συγγενείς των ηρώων μας.
Κλείνοντας, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στους δύο συγχωριανούς σας. Τον Ανδρέα και τη Μηλιά, που για μισό αιώνα κρατούν Θερμοπύλες στον Άγιο Ανδρόνικο. Δεν έφυγαν ποτέ. Δεν εγκατέλειψαν ούτε στιγμή, παρά τις δυσκολίες, τις απειλές και τους κινδύνους. Παρέμειναν στον τόπο που γεννήθηκαν, στον τόπο που μεγάλωσαν και έκαναν τα όνειρα τους, στις ρίζες τους. Δύο άνθρωποι που μέχρι σήμερα κρατούν ζωντανό το όνομα ενός ολόκληρου χωριού. Δύο άνθρωποι που αποτελούν έναν πραγματικό φάρο ελπίδας και πίστεως για την επιστροφή, στη χερσόνησο της Καρπασίας. Δύο άνθρωποι, στους οποίους ως Πολιτεία το λιγότερο που θα μπορούσαμε να τους πούμε είναι ένα μεγάλο ευχαριστώ.
Ευχή μας να έχουν την υγεία τους και να συνεχίσουν να αποτελούν πηγή έμπνευσης και αστείρευτη πηγή προσήλωσης στον αγώνα μας και στο μέλλον.
