Συζήτηση με την Ιφιγένεια Μωραϊτίνη – Πατριαρχέα
Είστε μέσα στη λίστα πιθανών υποψηφίων για τις Ευρωεκλογές του ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία, ταυτόχρονα γνωρίζετε καλά τα Ευρωπαϊκά και διεθνή ζητήματα. Είστε διεθνολόγος. Μίλησε μας επ’ ολίγον για όλα αυτά.
Τα διεθνή και ευρωπαϊκά ζητήματα συνδέονται! Η εποχή μας έχει την ατυχία να βρίσκεται μπροστά σε προβλήματα, που μόνο στο διακρατικό επίπεδο μπορούν να αντιμετωπιστούν. Μιλώ βέβαια για την κλιματική αλλαγή, την φτώχια, τους πολέμους, και την παράξενη κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας. Περισσότερο από ποτέ, η Γη μας φαντάζει σαν ένα μεγάλο σύστημα. Σε αυτό το σύστημα, η Ελλάδα είναι μια χώρα μικρή πληθυσμιακά. Αλλά σαν μέλος της Ευρώπης, μπορεί να παίξει ρόλο πολύ μεγαλύτερο από την ίδια.
Αυτό είναι πολύ μεγάλο πράγμα, και δεν πρέπει να το υποτιμούμε. Όσοι, σαν εμένα, είχαν την τύχη να μεγαλώσουν μετά που η Ελλάδα έγινε μέλος της ΕΕ βρήκαν πολλά από τα επιτεύγματα της δεδομένα. Και όταν τα μεγάλα είναι πλέον δεδομένα, απογοητευόμαστε από τις ατέλειες, ενώ είναι δική μας ευθύνη να τις διορθώσουμε.
Σκεφτείτε το: το 1950, μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι η Γαλλία και η Γερμανία θα έχτιζαν φιλία; Αλλά τα κατάφεραν, με την Ευρώπη σαν πρόσχημα, σύμβολο, και εργαλείο.
Κάπως έτσι το βλέπω και εγώ. Οι γονείς μου ήταν ΕΔΑ-ήτες και ιδρυτικά στελέχη των Νέων Ευρωπαίων Φεντεραλιστών στην Ελλάδα, άρα θα μπορούσε κανείς να πει πως το μήλο έπεσε κάτω από τις μηλιές. Είμαι Ευρωπαία και αριστερή από το βάθος της καρδιάς μου. Αυτό δεν με κάνει τυφλή στα προβλήματα της σημερινής ΕΕ. Απλά με κάνει να θέλω να σηκώσω τα μανίκια μου και να βρω λύσεις.
Δηλαδή?
Αναφέρομαι στο γεγονός ότι είμαι υποψήφια για την θέση υποψήφιας Ευρωβουλευτάς με τον ΣΥΡΙΖΑ, και ότι αν εκλεγώ θα μπορέσω να αγωνιστώ για να εκλεγώ. Ξέρω, ακούγεται αστείο! Ρητορικά πάντα! Η απόφαση του να εκλέξει εσωτερικά και αξιοκρατικά τους ευρωβουλευτές του άξια κάθε θαυμασμού. Αλλά αν εννοείτε ποια θέματα πρέπει να λυθούν, προφανώς πρέπει να λάβουν χώρα κάποιες σοβαρές συζητήσεις. Οι σχέσεις μας με την Τουρκία, η κατάσταση των επαρχιών και οι ανάγκες των αγροτών, τα προβλήματα των σιδηρόδρομων είναι από τα άμεσα θέματα, εξίσου και η άνοδος των ρατσισμών. Προσωπικά θα πρόσθετα σε αυτά την κλιματική αλλαγή και τις αναμενόμενες πυρκαγιές του επόμενου καλοκαιριού, που στο πλαίσιο των περσυνών πλημμυρών πρέπει να έχουν άμεση προτεραιότητα. Με τον ίδιο τρόπο, πρέπει να μιλήσουμε για το προσφυγικό…
Έχετε ζήσει στη Διασπορά, έχετε ζήσει και στην Ελλάδα. Τελικά ποιο είναι το καλύτερο;
Στην Ελλάδα γεννήθηκα, στο εξωτερικό ενηλικιώθηκα. Αλλά δεν ξέρω αν κάποιο μέρος είναι καλύτερο ή χειρότερο από το άλλο. Εξαρτάται, νομίζω, από τον άνθρωπο. Ο Αθηναίος πατέρας μου έλεγε και ξανάλεγε ότι καμία πόλη δεν συγκρίνεται με την Αθήνα. Η Μητέρα μου, Πολίτισσα ποντιακής καταγωγής, ποτέ δεν ξεπέρασε το τραύμα της απέλασης της, και από την ημέρα που έφυγε στο εξωτερικό, ηρέμησε, γιατί ένοιωσε ότι γύρισε στις ρίζες της.
Σε ότι με αφορά, σας παραπέμπω στο εκπληκτικό TED Talk της Tayie Selasi, με τίτλο «Μην με ρωτάτε από που κατάγομαι, ρωτήστε με που είμαι ντόπια» (Don’t ask me where I am from, ask me where I am a local“). Είμαι ντόπια της Αθήνας, του Παρισιού, της Βιέννης, και του Βερολίνου. Το κάθε ένα από αυτά τα μέρη, το γνωρίζω και το αγαπώ, για τελείως διαφορετικούς λόγους!
Πριν 2 χρόνια κάνατε μια ομιλία στην επιτροπή Απόδημου Ελληνισμού σχετικά με την Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Διασποράς. Γιατί;
Η Ελληνική Διασπορά έχει συνηθίσει να την παραμελούν. Παραμένει όμως από τους μεγαλύτερους άσους στο μανίκι της Ελλάδας, και περιμένω ανυπόμονα την κυβέρνηση που θα πάψει να την παραμελεί, που θα επενδύσει σε εκείνην. Η Γαλλία βασίζει την εξωτερική πολιτική της στα Γαλλικά Σχολεία και την Francophonie, και εμείς, με 1 Έλληνα στους 3 να μένει στο εξωτερικό, παλεύουμε για το αν η Διασπορά πρέπει να ψηφίζει;
Αλλά θα σας το πω και πιο ποιητικά: Κάθε χρόνο όταν κόβετε Βασιλόπιτα, το τελευταίο κομμάτι είναι των Απόντων. Κάθε χρόνο, κάθε οικογένεια μνημονεύει έτσι τον ξάδερφο στο Λονδίνο ή τη θεία στην Αμερική. Καιρός να επισημοποιηθεί το πράγμα.
Γιατί η ημέρα γενεθλίων του Κωνσταντίνου Καβάφη για Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Διασποράς; Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο Καβάφης είναι μέλος Μειονότητας, όχι μετανάστης…
Εξαρτάται, προφανώς, από το πως καταλαβαίνει κανείς την ομογένεια! Προσωπικά θεωρώ τον Καβάφη ενωτική και οικουμενική φιγούρα, εφόσον ήταν Αιγυπτιώτης με ρίζες στην Πόλη. Ιστορικές πηγές Ελληνισμού, με πολλούς πολίτες που κατέφυγαν έπειτα σε τρίτες χώρες. Όπως είπα και στην ομιλία μου, όποιος σκέφτεται τον Καβάφη σκέφτεται την Ιθάκη, της οποίας το «ωραίο ταξίδι» θυμίζει την περιπέτεια που ζούμε, σαν βγούμε στην πηγαιμό για το… Εξωτερικό, και αντικατοπτρίζει την ελπίδα της Διασποράς ότι κάποτε, θα γυρίσουμε.
Ποιες θα λέγατε ότι είναι τα κυριότερα θέματα που καίνε τον Έλληνα της Διασποράς;
Πρώτο και κυριότερο: η παιδεία! Και δεν εννοώ τα πανεπιστήμια… Το έχετε ακούσει το αστείο που λέει: «ποιος μεγαλώνει τα Ελληνόπουλα;» η απάντηση είναι: «όχι η Ελλάδα!»
Για την διασπορά, το θέμα της παιδείας είναι ταυτοτικό και υπαρξιακό. Εν τω μεταξύ η Ελληνική πολιτεία κλείνει σχολεία και ανακαλεί αποσπασμένους εκπαιδευτικούς, υπολογίζοντας προφανώς στην Εκκλησία για να αναλάβει τα σχολεία.
Δεύτερο, αλλά εξίσου σημαντικό, θα έλεγα τα προξενεία. Όσοι από εμάς δεν έχουν διπλή υπηκοότητα εξαρτιόμαστε απολύτως από τις προξενικές αρχές για τα χαρτιά μας. Όπου τα προξενεία υποστελεχώνονται οι ομογενείς υποφέρουν.
Και πώς λύνονται αυτά;
Για αρχή, η Ελληνική κυβέρνηση πρέπει να το πάρει απόφαση: η Διασπορά μετράει, και μετράει σαν Διασπορά. Καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να θεωρεί το έργο της τελειωμένο, αν αγνοεί τον ένα Έλληνα στους τρεις, με το πρόσχημα ότι μένει στο εξωτερικό. Είναι σαν να λέει ότι η Ελλάδα είναι ένας χώρος, και όχι ένας λαός. Η ιδέα ότι οι Έλληνες το εξωτερικού θα πρέπει να παλιννοστήσουν για να ξαναποκτήσουν δικαιώματα είναι ή αφέλεια, ή ψέμα, γιατί προφανώς η Ελλάδα δεν μπορεί να υποδεχτεί ξαφνικά 5 εκατομμύρια κόσμο. Και πόσους άλλους που, αν και ομογενείς, δεν υπολογίζονται για πρακτικούς λόγους.
Έμπρακτα, κάθε Ελληνική οικογένεια έχει μερικά μέλη της στο εξωτερικό. Για αυτούς τους ανθρώπους πρέπει να υπάρχουν συστήματα στήριξης που να πληρούν τις ανάγκες. Και βέβαια, αυτό σημαίνει προϋπολογισμό! Για αυτό, άλλωστε, το Σύνταγμα πρόβλεπε την ύπαρξη του ΣΑΕ. Σήμερα βέβαια, θα ήταν καλύτερο να το αναλάβει κάποιος ανεξάρτητος φορέας που προέρχεται από τη Διασπορά στις 5 Ηπείρους, έτσι ώστε να μπορέσουμε να ξαναχτίσουμε την σχέση μας με την πατρίδα, χωρίς την υπόνοια ότι οι υπηρεσίες αυτές δεν είναι για εμάς τους ομογενείς, αλλά πρόσχημα για να μας… στύψουν.
Είστε μητέρα τεσσάρων παιδιών. Δουλεύετε. Πώς τα βγάζετε πέρα;
Ο κάθε γονιός διαπραγματεύεται αυτά που μπορεί, για να διατηρήσει αυτά που θεωρεί μη διαπραγματεύσιμα. Με 4 παιδιά, βέβαια συμβιβαζόμαστε περισσότερο, αλλά η βάση παραμένει η ίδια.
Στο βιογραφικό σας λέτε ότι σηκώνετε το σπαθί σας υπέρ των γυναικών, των οικογενειών, τον ατόμων με ειδικές ανάγκες. Πείτε μας κάτι για τα θέματα αυτά.
Σας ευχαριστώ για την ευκαιρία να εκφραστώ επί των θεμάτων αυτών. Πολλοί θεωρούν ότι οι γυναίκες στις μέρες μας χτυπιούνται αδίκως, εφόσον έχουν δικαιώματα. Μάλλον οι ίδιοι είναι που βλέπουν τις γυναικοκτονίες σαν περιστασιακές εξαιρέσεις. Έτσι το έβλεπα και εγώ μικρή! Πέρασε πολύς καιρός να καταλάβω ότι για να συμβαίνουν τέτοια, το ύπουλο υπόβαθρο του σεξισμού προϋπάρχει.
Θυμάμαι την ημέρα: ήμουν 6 μηνών έγκυος στην κόρη μου και το αφεντικό μου με είχε ξεπατώσει. Είχα δουλέψει 80 ώρες σε μια εβδομάδα χωρίς ένα ευχαριστώ, ενώ ήταν παράνομο. Ήμουν μόνη σε αποστολή στο εξωτερικό, και θυμάμαι που σκέφτηκα ότι το παράδειγμα της μητέρας μου, έμαθα ότι όταν σε παρενοχλούν δουλεύεις πιο σκληρά για να δείξεις τι αξίζεις. Και μετά η αλήθεια με χτύπησε κατακούτελα: ετοιμαζόμουν να κάνω κόρη. Και αυτό το παιδί θα μάθαινε από το παράδειγμα που θα της έδινα, όπως έμαθα και εγώ. Εκείνη την ημέρα, έγινα φεμινίστρια!
Στο Βερολίνο όπου κατοικώ, έχω στηρίξει πολλές οικογένειές, προφανώς όταν έχουν προβλήματα που αδυνατούν να λύσουν. Συχνά είναι γραφειοκρατικά, γλωσσικά… στεγαστικά, ειδικές ανάγκες, παιδεία είναι τα βασικά θέματα που οδηγούν τον μέσο μετανάστη να ζητήσει βοήθεια, και κατά την γνώμη μου είναι αρκετά δύσκολο να λάβει κανείς την βοήθεια που χρειάζεται αν δεν γνωρίζει καλά το σύστημα. Η Αλληλεγγύη είναι σημαντική.
Έχετε ταξιδέψει σε 30 χώρες περίπου, και ζήσει σε 5 συνολικά. Θέλετε να μας πείτε κάτι για αυτό;
Το 2011, βρέθηκα στο Ντακάρ για το World Social Forum και εντυπωσιάστηκα από την δημιουργικότητα του κόσμου. Δεν θα σας πω ότι η φτώχεια είναι ωραία, το κάθε άλλο. Αλλά η δημιουργική δυναμική που είδα εκεί πραγματικά με εντυπωσιάζει ακόμα ενώ έχουν περάσει 12 χρόνια. Λίγο από αυτό βρίσκω και στο Βερολίνο: ο κόσμος δεν πετά τα παλιά του, τα αφήνει στη γωνία, και όλο και κάποιος περαστικός θα τα πάρει να φτιάξει κάτι με αυτά. Είναι κάτι που πρέπει να συνηθίσουμε όλοι να κάνουμε.
Σε ευχαριστώ πολύ για τον Χρόνο σου. Σου ευχόμαστε καλή επιτυχία!!!
