Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΛΕΙΜΜΕΝΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ
Γιώργος Τριανταφύλλου*
ΤΟ ΞΑΝΑΖΩΝΤΑΝΕΜΑ ΤΟΥ «ΜΙΝΙΟΝ», ΜΕ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΑΠΟ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ RENZO PIANO ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ, ΕΚΠΕΜΠΕΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΜΕΝΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Οι μνήμες μου για το ΜΙΝΙΟΝ, ξεκινούν από την παιδική μου ηλικία, κυρίως από τις γιορτές των Χριστουγέννων, που ο συμπαθής Άγιος Βασίλης, καθισμένος στον θρόνο του, προσέλκυε τα παιδιά για να φωτογραφηθούν μαζί του, σε μια γιορτινή ατμόσφαιρα χαράς. Θυμάμαι ακόμη την ζωντάνια της ευρύτερης περιοχής, τους μικροπωλητές, τα ψητοπωλεία της οδού Δώρου, και γενικά την δυναμική ενός ολόκληρου οικοδομικού τετραγώνου, στο οποίο κατάφερε να επεκταθεί ο δαιμόνιος τότε ιδιοκτήτης του ΜΙΝΙΟΝ Γεωργακάς και να αποτελέσει το ενδέκατο μεγαλύτερο σε μέγεθος πολυκατάστημα στην Ευρώπη, με πρωτοποριακές για την εποχή επιλογές. Η μεγάλη πυρκαγιά παραμονές Χριστουγέννων του 1980, ήταν η αρχή του τέλους όχι μόνο για το ΜΙΝΙΟΝ, που παρά τις προσπάθειες έκλεισε οριστικά το 1998, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή που υποβαθμίστηκε σταδιακά, με αποκορύφωμα τα χρόνια της τελευταίας κρίσης, που ερήμωσε δραματικά το κέντρο της Αθήνας.
Στα τέλη της δεκαετίας του ΄90, μου δόθηκαν τα αρχιτεκτονικά σχέδια του εγκαταλελειμμένου πια ΜΙΝΙΟΝ από γνωστούς επενδυτές και μου ζητήθηκε να διερευνήσω την δυνατότητα επανάχρησης και αξιοποίησης όλου του ακινήτου. Βρέθηκα μπροστά σε ένα συνονθύλευμα 6 πολυκατοικιών που είχαν συνδεθεί μεταξύ τους. Οι στάθμες κάθε ορόφου ήταν διαφορετικές από κτίριο σε κτίριο, είχε σχεδόν καλυφθεί ο ακάλυπτος και κυρίως υπήρχαν στατικά προβλήματα ιδιαίτερα λόγω πυρκαγιάς, ενώ ήταν δύσκολο να ελεγχθεί αντισεισμικά σαν ένα ενιαίο σύνολο. Με δεδομένη μάλιστα και την εξελισσόμενη υποβάθμιση του κέντρου, αποθάρρυνα τους επενδυτές και το θέμα ξεχάστηκε. Έκτοτε, ακούστηκαν διάφορα σενάρια αξιοποίησής του από ιδιώτες, ακόμη και από το δημόσιο και όπως πληροφορήθηκα οι τελευταίοι ιδιοκτήτες σταδιακά φρόντισαν να αντιμετωπίσουν τα όσα προβλήματα είχα επισημάνει, με την μεσολάβηση γνωστού αρχιτεκτονικού γραφείου.
Ομολογώ ότι επί χρόνια με πληγώνουν τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, που τα θεωρώ ανεπούλωτες πληγές στην πόλη της Αθήνας και χάρηκα μόλις έμαθα ότι θα προχωρήσει η ανάπλαση του συγκροτήματος με τους κινηματογράφους Απόλλων και Αττικόν, και ακόμη περισσότερο όταν αντίκρυσα τις φωτορεαλιστικές απεικονίσεις, και την προχωρημένη εικόνα των όψεων (φωτό 1) από την ταχύτατη ανάπλαση του ΜΙΝΙΟΝ, που δημιουργεί ελπίδες και για την γενικότερη αναβάθμιση της περιοχής. Την αισιοδοξία αυτή την αντλώ γιατί η επεξεργασία των όψεων του νέου ΜΙΝΙΟΝ, παραπέμπει στο συγκρότημα Central Saint Giles στο κεντρικό Λονδίνο (φωτο 2), σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Renzo Piano που ολοκληρώθηκε το 2010. Ένα συγκρότημα σε μία περιοχή όπου ήταν κάποτε μια από τις χειρότερες γειτονιές του Λονδίνου, που άλλαξε θεαματικά, με νέες επενδύσεις, όπως έγινε και σε άλλες υποβαθμισμένες περιοχές, αφού χαρακτηρίστηκε ως περιοχή για την αναγέννηση και τη στρατηγική ανάπτυξη της πόλης. Υποδέχθηκε το νέο συγκρότημα μικτής χρήσης με νέα κτίρια τοποθετημένα γύρω από μια δημόσια αυλή με καταστήματα και εστιατόρια, και στους ορόφους εντάχθηκαν κατοικίες και γραφειακοί χώροι που από το 2022 πέρασαν στην GOOGLE.
Ο Piano προσπάθησε να ξαναζωντανέψει ένα ξεχασμένο μέρος του αστικού ιστού του Κεντρικού Λονδίνου, σχεδιάζοντας ένα κτίριο πολύχρωμο, με τις όψεις του καλυμμένες με 134.000 εφυαλωμένα πλακίδια σε ζωηρές αποχρώσεις: πορτοκαλί, κόκκινο, πράσινο και ένα ζεστό κίτρινο, επιδιώκοντας την ξαφνική έκπληξη που δίνουν τα λαμπερά χρώματα στις πόλεις που δεν πρέπει να είναι βαρετές ή επαναλαμβανόμενες.
Εντελώς αντίστοιχα και το νέο ΜΙΝΙΟΝ αποτελεί μια χαρούμενη έκπληξη σε μια υποβαθμισμένη περιοχή. Την αξιοποίηση του ανέλαβε η ιδιοκτήτρια εταιρεία DIMAND σε συνεργασία με το γραφείο του αρχιτέκτονα Μίνως Διγενή με έδρα την Βαρκελώνη, και θεωρώ θετικό που με τον δικό του τρόπο, επηρεασμένος πιθανόν από το παράδειγμα του Λονδίνου, χειρίστηκε την πρότασή του ανάλογα. Ανέδειξε την διαφορετικότητά των παλαιών κτιρίων, που ενυπάρχουν πίσω από τα αιωρούμενα νέα μεταλλικά πετάσματα στις όψεις, από έγχρωμα πλέγματα από αλουμίνιο, παραπέμποντας στον αθηναϊκό μοντερνισμό, και πέρα από την έκπληξη εκπέμπουν χαρά και αισιοδοξία. Πρόκειται για ένα σύγχρονο βιοκλιματικό συγκρότημα μεικτών χρήσεων που διεκδικεί πιστοποίηση LEED, συνολικής επιφάνειας 18.500 τ.μ. όπου μέχρι και τον 2ο όροφο θα φιλοξενούνται εμπορικές χρήσεις, ως τον 7ο όροφο γραφειακοί χώροι και στην πίσω πλευρά 40 μικρά διαμερίσματα, επαναφέροντας την κατοικία στο κέντρο της πόλης.
Οι Αθηναίοι έχουμε ένα συναισθηματικό δέσιμο με το ΜΙΝΙΟΝ, που αποτελεί ένα τοπόσημο για την πόλη και τα νέα χρώματα ενισχύουν μια αίσθηση χαράς που ενυπάρχει στις παιδικές μας αναμνήσεις. Πρόκειται για μια πετυχημένη αρχιτεκτονική χειρονομία, που παράλληλα υποδεικνύει στην πολιτεία να συμβάλει με κάθε τρόπο στην αναβάθμιση της περιοχής, που σχετίζεται άλλωστε και με την επέκταση του Αρχαιολογικού Μουσείου.
*Αρχιτέκτων
Από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ του Σαββατοκύριακου 20-21 01 2024
