Ίδρυμα Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου: “Ισότητα στο Πόντιουμ”
Χαιρετισμός της Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων κας Τζόζης Χριστοδούλου στην εκδήλωση «Ισότητα στο Πόντιουμ» που διοργάνωσε το Ίδρυμα Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου στο Θέατρο Παλλάς στη Λευκωσία.
«Η γυναίκα μαέστρος είναι μεγαλύτερο ταμπού ακόμη και από τη γυναίκα αστροναύτη» ανέφερε η γνωστή μαέστρα Marin Alsop.
Όχι ότι έχουμε καταφέρει να έχουμε γυναίκες αστροναύτες αλλά, ενδεχομένως, θέλοντας να υπογραμμίσει πως το επάγγελμα αυτό είναι εντελώς αφιλόξενο προς τις γυναίκες.
Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση να απευθύνω χαιρετισμό στην εκδήλωσή σας «Ισότητα στο Πόντιουμ». Είναι όντως, όπως εξάλλου ανέφερε και η Υφυπουργός, μια πρωτοποριακή εκδήλωση και με την ευκαιρία συγχαίρω ξανά το Ίδρυμα Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου τόσο για τη σημερινή εκδήλωση, όσο και για τη θέσπιση πολιτικής για την ίση κατανομή των αναθέσεων για φιλοξενούμενους/μενες μαέστρους και σολίστ σε άνδρες και γυναίκες.
Παρόλο που είναι ένα θέμα που δεν αγγίζουμε συχνά, ίσως να είναι και η πρώτη φορά που το πράττουμε, την ίδια στιγμή είναι και μια υπενθύμιση ότι δεν υπάρχει τομέας στον οποίο δεν χρειάζεται να ενσωματωθεί η διάσταση του φύλου. Πιο συγκεκριμένα, με τη διάσταση του φύλου εννοούμε με απλά λόγια ότι κανένα κράτος, κανένας οργανισμός δεν πρέπει να λαμβάνει οποιεσδήποτε αποφάσεις προτού διασφαλίσει πως οι αποφάσεις αυτές και οι επιπτώσεις τους θα έχουν θετικό ισότιμο αντίκτυπο στο 50% του πληθυσμού του. Με ποιον τρόπο, δηλαδή, όταν υιοθετείται μια απόφαση θα διασφαλίζεται ότι υπάρχουν εκείνες οι προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν την ισότιμη απήχηση σε όλο τον πληθυσμό του κράτους, ανεξαρτήτως φύλου και πως όλοι και όλες θα επωφελούνται ισότιμα.
Στο πλαίσιο της σημερινής εκδήλωσης είναι γεγονός ότι το επάγγελμα μαέστρος είναι ένα καθαρά, παραδοσιακά ανδροκρατούμενο επάγγελμα και στο οποίο η διάσταση του φύλου επείγει να ενσωματωθεί. Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου μπορεί να αρχίσει σε δύο παράλληλα επίπεδα. Πρώτον, στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, δηλαδή στον ίδιο τον οργανισμό και δεύτερον, στην πρόσβαση γυναικών στον χώρο αυτό.
Εν έτει 2023 δεν υπάρχει τομέας στον οποίο να μην εργάζονται και γυναίκες. Δεν υπάρχει, επίσης, τομέας στον οποίο να μην χρειάζονται και γυναίκες και άντρες. Με αυτά, λοιπόν, τα δεδομένα είναι αναγκαία η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου. Είναι πλέον γνωστό πως όταν αξιοποιούμε το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό έχουμε καλύτερα, διαφορετικά αποτελέσματα. Έχει αποδειχθεί τόσο μέσα από μελέτες όσο και στην πράξη πως όταν επενδύουμε στις γυναίκες, αναβαθμίζονται κοινότητες, κοινωνίες, εταιρείες, και εν τέλει τα κράτη. Το ίδιο ισχύει και στον χώρο της μουσικής.
Παρόλο που δεν έχουμε επίσημα στατιστικά στοιχεία, παρακολουθούμε πολλά κορίτσια να εκπαιδεύονται στη μουσική είτε μαθαίνοντας ένα όργανο, είτε θεωρία της μουσικής, είτε τραγούδι, αλλά ελάχιστες καταφέρνουν να φτάσουν σε υψηλές θέσεις στην κλασσική μουσική.
Μαέστρος, όπως σαφώς γνωρίζετε εσείς καλύτερα από εμένα, είναι το άτομο που κυριολεκτικά βρίσκεται στο επίκεντρο σε κάθε ορχηστρική παράσταση. Διαμορφώνει τη μουσική, λαμβάνει σημαντικές αποφάσεις που αφορούν τη δυναμική, τον ρυθμό και την ισορροπία της μουσικής. Η ορχήστρα είναι, εξάλλου, μια μικρή κοινωνία, της οποίας ηγείται ο μαέστρος ή η μαέστρα. Είναι σε θέση να ερμηνεύσει ένα μουσικό έργο που έχει εκτελεστεί αμέτρητες φορές στο παρελθόν με καινούριους και διαφορετικούς τρόπους και ενδεχομένως και διαφωτιστικούς. Το ερώτημα είναι αν η συγκεκριμένη θέση έχει να κάνει με το γεγονός πως ο μαέστρος είναι μια ηγετική θέση και συνειδητά ή ασυνείδητα παραπέμπει σε αντρική μορφή. Είναι, ναι, μια θέση παραδοσιακά ανδροκρατούμενη και ακόμα και σήμερα μετρά ελάχιστες γυναίκες που κατάφεραν να ξεπεράσουν τις προκαταλήψεις, οι οποίες τις αποκλείουν από θέσεις εξουσίας και από το να ηγηθούν ορχηστρών ανά τον κόσμο.
Πόσοι και πόσες από εμάς γνωρίζουν ότι η Ελληνίδα Άννα Μαρία Γκούνη είναι η πρώτη γυναίκα μαέστρος και μουσική διευθύντρια της Conroe Symphony Orchestra στο Τέξας ή ότι η Oksana Lyniv είναι η πρώτη μαέστρος του φεστιβάλ Μπαϊρόιτ μετά από 145 χρόνια ή ότι στα γαλλικά μουσικά ιδρύματα μόνο το 4% των μαέστρων είναι γυναίκες, και ότι γενικότερα στην Ευρώπη μόνο το 6% των μαέστρων είναι γυναίκες.
Τους τελευταίους δέκα μήνες έχω συζητήσει με πάρα πολλές γυναίκες και συμμετείχα σε δεκάδες εκδηλώσεις με θέμα, μεταξύ άλλων, τις γυναίκες μαθηματικούς, γυναίκες σε συγκρούσεις/πολέμους και στις ειρηνευτικές διαδικασίες, τις γυναίκες στη ναυτιλία, στον αθλητισμό, στις επιστήμες. Τι κοινό έχουν όλα τα πιο πάνω με το σημερινό; Ότι οι γυναίκες δεν αναγνωρίζονται, δεν ακούγονται και δεν προωθούνται.
Θα επαναλάβω ότι ανέφερα και σε προηγούμενες εκδηλώσεις και δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω. Οι γυναίκες χρειάζονται χώρο και φωνή έτσι ώστε να δημιουργηθούν και τα πρότυπα γυναικών τα οποία θα πρέπει να ακούμε και να προωθούμε. Είναι γεγονός ότι δεν μπορούμε να γίνουμε αυτό που δεν βλέπουμε.
Από πλευράς μας, το Γραφείο μας, τόσο μέσα από τη νέα Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων που μόλις χθες εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και που για πρώτη φορά περιλαμβάνει τη θεματική ενότητα Γυναίκες και Πολιτισμός, όσο και με υπομονή, επιμονή και με στρατηγικές συνεργασίες, εργαζόμαστε καθημερινά για να καταρρίψουμε κάθε αρνητικό και περιοριστικό στερεότυπο και αναχρονιστικές προκαταλήψεις. Προκαταλήψεις και σεξιστικά σχόλια όπως του μαέστρου Πετρένκο που είπε ότι «οι ορχήστρες αντιδρούν καλύτερα όταν έχουν έναν άντρα μπροστά τους επειδή ένα χαριτωμένο κορίτσι στο βάθρο σημαίνει ότι οι μουσικοί σκέφτονται άλλα πράγματα».
Ας μην επιτρέψουμε άλλα σεξιστικά σχόλια που θα εμποδίζουν κορίτσια και γυναίκες να γίνουν αυτό που ονειρεύονται.
Επιλέγω να κλείσω με σχόλιο της κας Ζωής Ζενιώδη, η οποία σε συνέντευξή της ανέφερε ότι χρειαζόμαστε «δημιουργικούς ανθρώπους, ανθρώπους με ενσυναίσθηση, ανθρώπους που μπορούν να ανθίσουν ολοκληρωτικά. Ας εργαστούμε επιτέλους προς αυτήν την κατεύθυνση. Ας δημιουργήσουμε τις δομές που χρειάζονται για να συνεχίσει ο άνθρωπος να είναι άνθρωπος».
Κυρία Ζενιώδη, Κυρία Κουντούρη, τιμή μας να είστε απόψε μαζί μας και σας ευχαριστούμε που ανοίγετε δρόμους για νεαρότερα κορίτσια.
