ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ, 139 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ. ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ
Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος*
Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου/ 3 Μαρτίου 1883 στο Ηράκλειο Κρήτης και πέθανε στις 26 Οκτωβρίου 1957.
Στα αρχεία της της αιγυπτιώτικης εφημερίδας της Αλεξάνδρειας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ βρέθηκε η παρακάτω επιστολή με ημερομηνία 12 Φεβρουαρίου 1933, γραμμένη από την Μαδρίτη , Πλάζα ντελ Προγκρέσσο 5 και δημοσιεύτηκε στο φυλλο της εφημερίδας στις 31 Οκτωβρίου 1971.
«Κύριε Διευθυντά,
επανέρχομαι στην πρόταση που σας έκανα να γράψω ανταποκρίσεις για τον Ταχυδρόμο, βρισκόμενος στην Ισπανία. Δεν πρόκειται να είναι χρωματισμένες οι ανταποκρίσεις. Πιστεύω ότι υπάρχουν στιγμές που ο Λόγος πρέπει να μένει έξω από την πάλη των τάξεων. Έτσι γίνεται βάλσαμο ψυχικό γιατί ελεύθερος είναι να κινηθεί μέσα σε αισθηματικό πλούτο που το “χρώμα” αναγκαστικά του βάζει παρωπίδες» αναφέρει η επιστολή ,όπου “χρώμα” εννοεί βέβαια πολιτικό.
Η επιστολή γράφτηκε δυο μόλις μήνες πριν το θάνατο του Καβάφη τον οποίο ο συγγραφέας είχε επισκεφθεί κατά το ταξίδι του στην Αίγυπτο τον Φεβρουάριο του 1927, ως δημοσιογράφος της εφημερίδας “Ελεύθερος λόγος”
( Ο Καζαντζάκης έγραψε γι αυτην την επίσκεψη στον Αλεξανδρινό Ο Νίκος Καζαντζάκης γράφει για τον Κωνσταντίνο Καβάφη – Ποιείν).
Το 1948 εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ (Αντίπολη) της Νότιας Γαλλίας με σκοπό να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο.Το 1953 έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι και το 1954 κινδύνευσε με αφορισμό από την Εκκλησία της Ελλάδος. Εκείνη τη χρονιά, τρία χρόνια πριν από τον θάνατό του δίνει συνέντευξη στον Αλεξανδρινό λογοτέχνη και δημοσιογράφο Μανόλη Γιαλουράκη ο οποίος πήγε και τον συναντησε τον Αύγουστο του 1954 στο σπίτι του, στην πόλη Αντίμπ . Η συνέντευξη πρωτοδημοσιεύτηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1954 στην σελίδα “ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ” της αιγυπτιώτικης εφημερίδας της Αλεξάνδρειας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ/ΑΙΓΥΠΤΟΣ, (φωτο) με τίτλο “Συνάντηση με τον Νίκο Καζαντζάκη«ΠΟΛΥ ΧΩΜΑ ΘΕΛΩ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΑΝΘΟ» Τί είπε για τον πόλεμο. Ζούμε ένα νέο μεσαίωνα. Απάντηση στην Ιερά Σύνοδο. Η τέχνη θέλει ολοκαύτωμα. Πεζογραφία, ποίηση, κριτική”.”
Την σπουδαιότητα και την δημοσιογραφική επιτυχία της συνεντευξης αυτής αποδεικνύει και το γεγονός ότι αναδημοσιεύτηκε αυτούσια, δυόμιση μήνες μετά, στις 24 Νοεμβριου 1954, στην αθηναϊκή εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ με τίτλο: «Μια ενδιαφέρουσα συνέντευξις του κορυφαίου Έλληνος πεζογράφου- Ο Καζαντζάκης απαντά εις τους κατήγορους του- τι λέγει δια τη Ιεράν Σύνοδον».
Μπορείτε να τη διαβασετε στον παρακάτω σύνδεσμο.
Η συνεντευξη αυτή μπήκε επίσης ως επίμετρο στην δεύτερη ανατύπωση του βιβλίου του Μανώλη Γιαλουράκη, το 1976, με τίτλο “Καζαντζάκης” που πρωτοδημοσιευθηκε το 1964 και ανατυπώθηκε το 1970 σε ένα τομίδιο, όπου συμπεριλαμβανόταν και ένα άλλο δοκίμιο, για τον Μυριβήλη. Ο Γιαλουράκης εξέδωσε κι ένα δεύτερο βιβλίο για τον συγγραφέα με τιτλο “Ο Κριτικός Καζαντζάκης” το 1978.
Στις 30 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, 1954, η εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ προβάλλει την υποψηφιότητα του Νίκου Καζαντζάκη για βραβείο Νόμπελ ως σοβαρή, χρονιά κατά την οποία σημαντικοί λογοτέχνες διεκδικούσαν το ίδιο βραβείο και ο Ερνεστ Χεμινγουέι που θερωρούνταν φαβορί , τελικά το κατέκτησε.
Στο φύλλο της εφημερίδας Ταχυδρόμος την επόμενη χρονιά, στις 30 Ιανουαρίου 1955, δημοσιεύεται η πληροφορία ότι το Παναραβικής κυκλοφορίας εικονογραφημένο περιοδικό “Αλ Ταχρίρ” , επίσημο όργανο του Επαναστατικού Συμβουλίου (σ.σ της επανάστασης των αξιωματικών του 1952 που έφρε τον Νάσερ στην προεδρία της Αιγύπτου) δημοσιεύει στο τεύχος δισέλιδο άρθρο με τον χαρακτηριστικό τίτλο “Ελληνικοί καημοί” Το άρθρο συνοδευόταν από πρόσφατη φωτογραφία του κορυφαίου πεζογράφου μας Νίκου Καζαντζάκη και αναφέρεται στο μυθιστόρημα του “Ο χριστός ξαναστρώνεται”. Ο συγγραφέας του άρθρου, Αιγύπτιος λογοτέχνης Αμίντ Αλ Άμαμ εκφράζεται με θαυμασμό για το μυθιστόρημα αυτό το οποίο αναλύει με κατανόηση και πειστικότητα ύφους και καταλήγει “Είναι μια δυνατή κραυγή επικλήσεως στην ανθρώπινη συνείδηση.
*Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου
