116 ΧΡΟΝΙΑ ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΚΑΪΡΟΥ
ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΚΑΪΡΟΥ,
116 ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΙΔΙΟΤΕΛΟΥΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ
ΣΤΟΝ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΗ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ
Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος*
“Φιλόπτωχος Αδελφότης Ελληνίδων Κυριών Καΐρου: Το πρώτο ελληνικό σωματείο στο Κάιρο που εγγράφεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 149/2019 και καταχωρείται στο Υπουργείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης”. Αυτο έλεγε η χθεσινή είδηση στην επίσημη σελίδα της Ελληνικής Κοινότητας Καϊρου.
Δεν ήταν η πρώτη πρωτιά του Σωματείου αυτού. Με πρωτιά ξεκίνησε η ιστορία του, από τη γέννηση του. Σε ένα άλλο δημοσίευμα πριν 116 χρόνια, συγκεκριμένα στις 9/22 Νοεμβρίου του 1905, στην εφημερίδα της Αλεξάνδρειας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, ο ανταποκριτής από Κάιρο, αφού χαιρετίζει με χαρά ένα καινούργιο ξεκίνημα δράσης της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου, αναφέρεται στην αδράνεια μιας από τις μεγαλύτερες Ελληνικές παροικίες στην Αίγυπτο που δεν έχουν να επιδείξουν κάτι δικό τους και γράφει μεταξύ άλλων: “ Ήλθε πρώτη να τονίσει την εξέγερσιν ταύτην την παρατηρουμένην επ αγαθώ της Ελληνικής παροικίας του Καϊρου, η πρόσκληση της διδος Γεννάδη προς τας Ελληνίδας κυρίας δια την ίδρυσιν αγαθοεργώ αδελφοτητος των Κυριών,ης αι πρώται βάσεις κατα τας σημερινάς εκ Καϊρου ειδήσεις, ετέθησαν ήδη εν συνεδριάσει εις το «Κέντρο» ης μετέσχον διακεκριμένα πρόσωπα της παροικίας εξ αμφοτέρων των φύλων. Και μετ’ αυτήν και μαζί με αυτήν η προκήρυξις της Κοινότητος η δεχομένη προσφοράς δια την ανέγερσιν Νοσοκομείου εν Αβασσία πληρούντος μίαν εκ των μεγαλυτέρων ελλείψεων της Καϊρινής παροικίας, δι έλλειψιν ην ουδέν ηδύνατο να δικαιολογήσει.
Δεν ειναι πλούσια η Κοινότης, λίαν δε γλισχροί οι πόροι αυτής δια να δυνηθεί να δράσει επ αγαθώ της παροικίας ην αντιπροσωπεύει. Αρκεί όμως η καλή θέλησις και η πρωτοβουλία, προπαντός η πρωτοβουλία. Διότι είμεθα βέβαιοι ότι αυτή και μόνη αρκεί όπως κεντηθεί φιλοτίμως παν μέλος της Κοινότητος και κατορθωθή η πραγματοποίησις και η συμπλήρωσις τοσων ελλείψεων, αίτινες ως μη ώφειλε παρατηρούνται σήμερον εν Καϊρω. Και τότε θα συντελεσθεί ό,τι σήμερον θεωρείται αδύνατον ίσως και τότε η ελληνική παροικία θα παρουσιάσει ιδρύματα και έργα αντάξια της ακμής εις ην ευρίσκεται και της δράσεως ην οφείλει να παρουσιάζει.
Η αρχή όμως δήτοτε εγένετο. Ευελπιστούμεν δε ότι η παρατηρηθείσα δράσις προς πρόοδον θα βαδίσει αμεταπτώτως και ακωλύτως, θα μας δωσει δε πολλάκις αφορμήν εν τω μέλλοντι να τονίσομεν και να εξάρωμεν αυτήν”.
Η “Φιλόπτωχος Αδελφότης Ελληνίδων Κυριών Καΐρου” ιδρύθηκε την Κυριακή 6/19 Νοεμβρίου του 1905 με πρωτοβουλία της δεσποινίδος Μαρίας Γενναδη ( θυγατέρας του Διπλωματικού Πράκτορα στο Κάιρο ) και των κυριών Ρόστοβιτς ( συζύγου του πρώτου Προέδρου της Ε.Κ.Κ. Αλεξάνδρου Ρόστοβιτς) και Πιζάνη. Το παράδειγμα το είχε δώσει ήδη η παροικία της Αλεξάνδρειας και ακολούθησαν και άλλες Ελληνικές κοινότητες δημιουργώντας τη δική τους Φιλόπτωχο, όπως της Τάντας, του Πορτ Σαϊντ,Καφρ Αλ Ζαγιάτ κ.α. Αναλόγως και ο Πατριαρχης Μελέτιος Β’ ίδρυσε το “Ταμείον Ελεημοσύνης”.
Η υπεραινωνόβια προσφορά της Φιλόπτωχου Αδελφότητος Ελληνίδων Κυριών Καΐρου έχει επισημανθεί σε πολλά ιστορικά βιβλία και λευκώματα του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού τα οποία υπήρξαν οι πηγές μας. Φαίνεται ότι παράλληλα με τους πλούσιους Αιγυπτιώτες, που οι περισσότεροι από αυτούς έγιναν ευεργέτες, υπήρχαν πάντα φτωχοί Έλληνες παροικούντες στο Κάιρο και τις υπόλοιπες κοινότητες που έχαιραν τις οργανωμένες φιλανθρωπικές δράσεις των ευκατάστατων.
Την αρχική ιδέα της Μαρίας Γεννάδη, ασπάστηκαν με ενθουσιασμό πολλές απο τις κυρίες του Καΐρου. Έτσι συγκεντρώθηκαν και ψήφισαν καταστατικό καθώς επίσης τέλεσαν τις εκλογές που ανέδειξαν πρώτη πρόεδρο στην ιστορία της Φιλοπτώχου, την κ. Μεϊμαράκη. Σκοπός της Φιλοπτώχου ορίζεται η παροχή βοήθειας στους άπορους Έλληνες οι οποίοι λόγω της ηλικίας τους ή της ασθένειας τους ή οποιασδήποτε άλλης αιτίας δεν μπορούσαν να εργασθούν. Η Φιλόπτωχος παρέχει σ’ αυτούς, αναλόγως της περίπτωσης, δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τρόφιμα, κλινοσκεπάσματα και χρηματικά επιδόματα μηνιαία ή έκτακτα βοηθήματα. Επίσης κατά τις γιορτές Χριστουγέννων και Πάσχα διανέμει σ αυτούς τρόφιμα και γλυκίσματα.
Στο καταστατικό της ίδρυσης αναφερόνταν επι λέξει ως επιδίωξις “ η δια παντός μέσου βοήθεια, περίθαλψις και κατά το δυνατόν ηθική και υλική υποστήριξις των απόρων ομογενών των μη δυναμένων να εργάζονται ένεκεν νεκράς ηλικίας, γηρατείας, σωματικής βλάβης ή οιαδήποτε άλλης αιτίας. Τον ως άνω σκοπόν επιτυγχάνει το Σωματείο δια παντός πρόσφορου μέτρου αλλά πάντοτε αναλόγως προς τα υλικά αυτού μέσα.”
Είκοσι χρόνια περίπου μετά, ακολουθώντας το παράδειγμα της Αλεξάνδρειας, η Φιλόπτωχος του Καΐρου ίδρυσε με δικά της μέσα Ορφανοτροφείο, την 1 Φεβρουαρίου 1923 στο οποίο γινόταν δεκτά ελληνόπουλα και των δύο φύλων, από 4-10 ετών τα αγόρια και 4-14 τα κορίτσια, ορφανά τουλάχιστον απο ένα γονέα ή εκείνα που οι γονείς του ήταν αδύνατον να αναθρέψουν ή ηταν ακατάλληλοι ως γονείς. Στο ξεκίνημα ο αριθμός των ορφανών ήταν 30 παιδιά και λίγα χρόνια μετά αυξήθηκε στα 45. Απασχολούσε εκτός από τη διευθύντρια του, μια δασκάλα γενικών μαθημάτων, μια δασκάλα ελληνικών και γαλλικών, μια οικονόμο και δυο βοηθούς. Το ορφανοτροφείο της Φιλοπτώχου όπως ήταν φυσικό δεν μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες της ελληνικής παροικίας του Καϊρου την εποχή της ακμής της. Ο Πατριάρχης Μελέτιος Β’, έχοντας υπόψιν του τις ανάγκες, αποφάσισε με συμφωνία της Ιεράς Συνόδου, αποφάσισε να ιδρύσει στην Ηλιούπολη νέο ορφανοτροφείο, δίπλα στη Μελαγχροίνειο Σχολή. Τελικά η ιδέα του αυτή υιοθετήθηκε απο τον μεγάλο ευεργέτη της Ε.Κ.Κ. , Γεώργιο Σπετσερόπουλο κι έτσι θεμελιώθηκε από τους δυο τους, τον Μάιο του 1928 το Σπετσεροπούλειο Ορφανοτροφείο, χωρητικότητας 300 παιδιών, του οποίου πρόδρομος ήταν το μικρό ορφανοτροφείο Φιλοπτώχου Καϊρου.
Αξιοσημείωτες και οι δράσεις της Φιλοπτώχου στον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο , μια από αυτές μάλιστα ο έρανος για το τσιγάρο του έλληνα στρατιώτη , με το κουτί του εράνου να φυλάσσεται στο Αρχείο της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου.
Πιστή στο σκοπό της και ενω η έξοδος των Ελλήνων είναι σε εξέλιξη, το λαμπρό αυτό Σωματείο, όχι μόνο δεν παρέκκλινε από τον σκοπό της ίδρυσης του αλλά επωμίσθηκε ακόμα περισσότερα βάρη και φροντίδες, όταν από το 1953 ανέλαβε τη συντήρηση του Παλιού γηροκομείου του Αγίου Μάρκου στην παρηκμασμένη περιοχή Χάρετ Ελ ρουμ στην περιοχή του Χαν Ελ Χαλίλι, μέχρι αυτό , με ενέργειες και πιέσεις της Φιλοπτώχου προς την Ε.Κ.Κ, να μεταφερθεί οριστικά στις σημερινές του εγκαταστάσεις στον χώρο του Ελληνικού Νοσοκομείου Καΐρου και να λειτουργεί ως Γηροκομείο της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου “Αγιος Παντελεήμων” και το οποίο ποτέ δεν ξεχνά να επισκέπτεται η Φιλόπτωχος ακόμα και στις μέρες μας.
Αρχές δεκαετίας 1960 βοηθούσε, σύμφωνα με τα στοιχεία μας, 85 οικογένειες με επιδόματα και έδινε επίσης σε 280 άτομα έκτατα οικονομικά βοηθήματα. Στο κολοσσιαίο έργο της αντλούσε πάντα τους πόρους της από συνδρομές των μελών, από εράνους επ ευκαιρία των μεγάλων εορτών, από κληροδοτήματα, από λαχειοφόρους αγορές που διοργάνωνε, από δωρεές και εισφορές φιλανθρώπων παροίκων σε χρήμα ή σε είδος. Την εποχή που αναφερόμαστε πρόεδρος ηταν η Καλλιόπη Θεοτοκά και στο διοικητικό συμβούλιο Λ. Χριστοφίδου,Δ. Παναγοπούλου, κ. Γιάννοβιτς,Αικ. Αρχιμανδρίτου, Αρ. Ασλάνογλου, Α. Αντωνίου, Μ. Βράιλα, Β. Θωμαϊδου, Ευ. Βάγια και Νικολάου.
Αυτές είναι μερικές από τις σπουδαίες στιγμές στην υπεραιωνόβια ιστορία του Σωματείου του οποίου πρόεδροι και μέλη του Δ.Σ υπήρξαν σημαντικές γυναίκες της Ελληνικής παροικίας που η συμμετοχή του στα κοινά αναδείκνυε το μεγαλείο του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού. Τις ίδιες ευλογημένες μέρες του 1905, ο Ελληνισμός του Καΐρου αποφάσιζε μαζί την ίδρυση της Φιλοπτώχου και του Ελληνικού Νοσοκομείου Καΐρου, δυο φορείς που υποστηρίζουν ο ένας τις δραστηριότητες του άλλου και αλληλεπιδρούν 115 ολόκληρα χρόνια, προσφέροντας στους μη έχοντες της Καϊρινής παροικίας .
Στις μέρες μας, το σημερινό δραστήριο Δ.Σ της Φιλοπτώχου αποτελείται από εκλεκτές κυρίες της παροικίας μας, με πρόεδρο τη δυναμική Γενική Γραμματέα της Ε.Κ.Κ. κ. Χρυσάνθη Ν. Σκουφαρίδου, αντιπρόεδρους τις δραστήριες κυρίες Βασιλική Γαζή, Αλίκη Σιγάλα, Γραμματέα την κ. Κάτια Καζακάκου, Ταμία την Κοινοτική επίτροπο κ. Βασιλική Πολίτη – Ζουέ και μέλη τις κυρίες Ζωζώ Αλιμπέρτη, Τέρρυ Άσσουαντ, Άννα Κλαδάκη, Ρένα Κοκοβίνη, Μάρω Παπαστεφάνου. Όλες οι ανωτέρω προσφέρουν τον πολύτιμο χρόνο και τις υπηρεσίες τους ώστε να δίνουν ζωή στους σκοπούς του ιστορικού Σωματείου και να δικαιώνουν στον 21ο αιώνα την ιδέα της δεσποινίδας Γεννάδη, συνεπείς στο όραμα της συμπαράστασης στους αναξιοπαθούντες αλλά και παράλληλα έτοιμες να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες της εποχής και τις επιταγές του Αιγυπτιακού Υπουργείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
Στην πρόεδρο κυρία Χρυσάνθη Σκουφαρίδου, που γιόρταζε την ονομαστική της εορτή τα Χριστούγεννα, αφιερώνουμε αυτό το δημοσίευμα με την ίδρυση και βασικά αποσπάσματα από την ιστορική διαδρομή του Σωματείου που ηγείται, σίγουροι για το επουράνιο χαμόγελο της Θείας Δέσπως, πως η ευχή που έσπειρε βλάστησε και αποδίδει καρπούς.
Ευχόμαστε τόσο στην ίδια όσο και σε όλο το Δ.Σ της Φιλοπτώχου να σταθούν στο ύψος των δύσκολων καιρών και τις ευχαριστούμε για το πολύτιμο έργο τους.
*Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου
